zondag 24 door het jaar – A
Uit het boek Wijsheid van Jezus Sirach 27, 30 – 28, 7
De geschiedenis van het verbond is die van een voortdurende vergeving, steeds opnieuw. Ieder van ons is geroepen deze goddelijke barmhartigheid na te volgen.
Wrok en woede zijn afschuwelijk, een zondig mens geeft eraan toe.
Wie wraak neemt, zal de wraak van de Heer ondervinden, de Heer zal zijn zonden zeker niet vergeten.
Vergeef je naaste het onrecht dat hij deed, dan worden, als je bidt, ook jou je zonden vergeven.
Hoe kan een mens die woede koestert tegen een ander bij de Heer om verzoening vragen?
Hoe kan een mens die geen erbarmen heeft met zijn medemens bidden om vergeving voor zijn eigen zonden?
Je bent maar een mens: als je in je woede volhardt, wie zal dan je zonden vergeven?
Denk aan het einde en wees niet langer vijandig, denk aan je dood en vergankelijkheid, en houd je aan de geboden.
Denk aan de geboden en koester geen wrok tegen je naaste, denk aan het verbond met de Allerhoogste en zie fouten door de vingers.
Gezongen antwoordpsalm 103
(tekst onder geluidsfragment)
Refr.: De Heer is steeds barmhartig, zijn genade onbeperkt.
Verheerlijk, mijn ziel, de Heer,
zijn heilige Naam uit het diepst van uw wezen!
Verheerlijk, mijn ziel, de Heer,
vergeet zijn weldaden niet!
Hij is het die u uw schulden vergeeft,
die u geneest van uw kwalen.
Hij is het die u van de ondergang redt,
die u omringt met zijn gunst en erbarmen.
Hij blijft niet voortdurend verwijten maken,
Hij is niet voor eeuwig vertoornd.
Hij handelt met ons niet zoals wij verdienen,
vergeldt ons niet onze schuld.
Zo wijd als de hemel de aarde omspant,
zo alomvattend is zijn erbarmen.
Zo ver als de afstand van oost tot west,
zo ver verdrijft Hij van ons de zonde.
Uit de brief van Paulus aan de Romeinen 14, 7-9
Hij die geschreven heeft ‘Voor mij is leven Christus’, belijdt hier opnieuw zijn geloof: ons toebehoren aan de verrezen Heer verandert het leven en zelfs de dood.
Broeders en zusters,
niemand van ons leeft voor zichzelf, en niemand van ons sterft voor zichzelf. Zolang wij leven, leven we voor de Heer; en wanneer wij sterven, sterven we voor de Heer. Dus of we nu leven of sterven, wij zijn van de Heer. Immers, Christus is gestorven en weer tot leven gekomen om te heersen over de doden en de levenden.
Vers voor het evangelie (Joh 13, 34)
Alleluia.
Ik geef jullie een nieuw gebod:
heb elkaar lief.
Zoals Ik jullie heb liefgehad,
zo moeten jullie elkaar liefhebben.
Alleluia.
Uit het evangelie volgens Matteüs 18, 21-35
In het oog van God is elk van ons een schuldenaar, die niet kan betalen. Maar in zijn goedheid heeft God heel onze schuld zomaar kwijtgescholden. Dat is liefde. Omwille van deze royale vergeving zijn ook wij geroepen onze broeders en zusters te vergeven: altijd, oprecht en geheel.
Petrus kwam bij Jezus staan en vroeg: ‘Heer, als mijn broeder of zuster tegen mij zondigt, hoe vaak moet ik dan vergeving schenken? Tot zevenmaal toe?’
Jezus antwoordde: ‘Niet tot zevenmaal toe, zeg Ik je, maar tot zeventig maal zeven.
Daarom is het met het koninkrijk van de hemel als met een koning die afrekening wilde houden met zijn dienaren. Toen hij daarmee begonnen was, bracht men iemand bij hem die hem tienduizend talent schuldig was. Omdat hij niets kon terugbetalen, gaf zijn heer bevel dat de man samen met zijn vrouw en kinderen en alles wat hij bezat verkocht moest worden, zodat de schuld kon worden ingelost. Toen wierp de dienaar zich aan de voeten van zijn heer en smeekte hem: “Heb geduld met mij, ik zal u alles terugbetalen.” Zijn heer kreeg medelijden, hij liet hem vrij en schold hem de geleende som kwijt.
Toen deze dienaar naar buiten ging, trof hij daar een van zijn mededienaren, die hem honderd denarie schuldig was. Hij greep hem bij de keel en zei: “Betaal me alles wat je me schuldig bent!” Toen wierp deze zich voor hem neer en smeekte hem: “Heb geduld met mij, ik zal je terugbetalen.” Maar hij wilde daar niet van weten, integendeel, hij liet hem gevangenzetten tot hij de hele schuld zou hebben afbetaald.
De andere dienaren hadden gezien wat er gebeurde. Ze waren zeer ontdaan en gingen naar hun heer om hem alles te vertellen. Daarop liet de heer hem bij zich roepen en hij zei tegen hem: “Je bent een slechte dienaar. Heel die schuld heb ik je kwijtgescholden, omdat je me erom smeekte. Had jij dan geen medelijden moeten hebben met je mededienaar, zoals ik medelijden had met jou?” En zijn heer was zo kwaad dat hij hem in handen van de folteraars gaf tot hij de hele schuld zou hebben terugbetaald.
Zo zal mijn hemelse Vader ook ieder van jullie behandelen die zijn broeder of zuster niet van harte vergeeft.’
Van Woord naar leven
OVER DE KRACHT VAN VERGEVING
Onderstaande overweging is van de hand van Romain Debbaut
Meer en meer leven we in een wereld van onvrede en ellende. Kijk naar de barbaarse oorlog in Oekraïne. Ook in Afrika volgt de ene staatsgreep na de andere. Tegenstanders van regimes worden vermoord. Er is veel onderling wantrouwen, zelfs vijandschap. Velen beschuldigen elkaar onterecht van valsheid, onbetrouwbaarheid, zelfs misdrijven. Social media zijn dikwijls vergaarbakken van leugens, haat, wrok en keiharde standpunten, die meer dan eens leiden tot de zelfmoord van de slachtoffers van al die haatberichten. Politieke tegenstanders weigeren naar elkaar te luisteren, racisme en vreemdelingenhaat zijn schering en inslag. En om het helemaal erg te maken lijken weinigen zich te willen inzetten om de hardheid waarin we leven te verzachten.
Maar is dat wel zo? Is er echt niemand die wil luisteren naar de wijsheid van Jezus Sirach die in de eerste lezing zegt: ‘Wrok en woede zijn afschuwelijk, een zondig mens geeft eraan toe.’ En is er ook niemand die luistert naar Jezus die zegt ‘Niet tot zevenmaal toe, maar tot zeventigmaal zevenmaal moet je iemand vergeven.’ En Hij vertelt in dat verband de prachtige parabel van de koning die een van zijn dienaren tienduizend talenten kwijtscheldt. En dat was niet niets! Tienduizend was het hoogste getal in het oude Griekenland, en talent was de hoogste geldwaarde. Het kwam neer op zesduizend daglonen, dus op twintig jaar werken. Vertaald naar vandaag veegt die koning dus de spons over enkele honderden miljarden euro’s schuld die zijn dienaar heeft. En daarmee wordt duidelijk dat die koning geen aardse vorst is, maar de goddelijke Koning van hemel en aarde. En die goddelijke Koning is grenzeloos vergevensgezind.
Maar als God zo mild en zo liefdevol omgaat met onze tekorten, zijn ook wij geroepen mild en liefdevol te zijn tegenover mensen die dat niet zijn. De parabel maakt duidelijk dat God echt niet op de loer ligt om ons en andere mensen te betrappen op, en te straffen voor, fouten en tekortkomingen. Maar hij maakt ook duidelijk dat God van ons verlangt dat ook wij vergevensgezind zijn. Dat blijkt uit het feit dat Hij wél optreedt tegen de knecht als andere dienaren hem vol verontwaardiging melden wat die heeft uitgespookt met een medeknecht die een klein beetje schuld bij hem heeft uitstaan.
Het is dus goed als we met andere ogen kijken naar de wereld om ons heen. Niet altijd klaarstaan met oordeel en veroordeling van al de onaangename dingen om ons heen. Haat niet beantwoorden met haat, fout niet met minachting en straf, en vijandschap niet met vijandschap. We moeten ons niet laten leiden door gramschap en wrok, maar door de liefde die God ons geeft en die Hij ook van ons vraagt.
Jezus Sirach heeft honderd procent gelijk wanneer hij zegt dat wrok en gramschap iets afschuwelijks zijn, want ze maken de wereld en de maatschappij onleefbaar. Probeer je je leven maar eens voor te stellen als je je altijd door woede en wrok zou laten leiden: je zou geen gelukkig moment meer kennen, want het enige wat zou tellen is wraak en gramschap. Geen tijd voor liefde, voor vrede, voor vreugde, voor gezellig samenzijn, voor geluk. Alleen maar voor haat, voor woede, voor wraaklust. En dat is echt geen tijd om naar uit te zien, want ons hart verlangt naar liefde en vrede, en ons verstand zegt dat we daar geen schijn van kans voor hebben als we fouten en tekortkomingen van anderen niet kunnen vergeven. Wat zou het goed zijn, wat zou de wereld echt veranderen, als wij en al onze mensen naar een heerlijke wereld van liefde, vrede en vreugde zouden streven.
Laten we bidden
Heer,
moge ons hart gelijken op het Uwe:
altijd opnieuw bereid tot vergeving.
Trek ons in de gloed van uw liefde,
in het vuur van uw genade,
opdat wij vanuit U
mogen beminnen en vergeven;
altijd en overal.
In uw naam.
Amen.
Een vreugdevolle verrijzenisdag,
kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.
De Bijbelteksten zijn ontleend aan de NBV21, © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.
De korte inleidingen op de lezingen zijn van de hand van Kris.
Hildegard van Bingen († 1179)
Hildegard van Bingen (1098-1179) was een Duitse benedictines. Als mystica verwierf zij groot gezag in de Kerk. Zij tekende haar visioenen op in een reeks boeken. Ook schreef ze over kosmologie, biologie en medicijnen. Zij is ook beroemd geworden als componist van religieuze muziek. Op 7 oktober 2012 werd ze door paus Benedictus XVI uitgeroepen tot kerklerares.
Jeugd
Hildegard werd geboren in 1098, waarschijnlijk te Bermersheim in het Rijnland. Zij behoorde tot een groot adellijk gezin. Haar ouders wijdden haar bij haar geboorte toe aan God. Op 8-jarige leeftijd werd naar een benedictinessenklooster gebracht als oblaat. Haar opleiding werd toevertrouwd aan de Godgewijde weduwe Uda van Gölklheim en daarna aan de non Jutta van Spanheim.
Intrede
Jutta van Spanheim had bij de abdij van Sint-Disibodenberg een kleine gemeenschap van vrouwelijke religieuzen gesticht, die de Regel van Benedictus volgde. Hildegard trad toe tot deze communiteit en in 1136 legde ze haar kloostergeloften af in de handen van bisschop Otto van Bamberg. Na de dood van Moeder Jutta kozen de zusters Hildegard als hun nieuwe overste.
Kloosterstichteres
Hildegard maakte van het klooster een goed georganiseerd centrum van spiritualiteit en cultuur. Het aantal jonge vrouwen dat er wilde intreden steeg. Mede daarom nam Hildegard de beslissing om haar communiteit los te weken van het mannenklooster van Sint-Disibodenberg. Niet langer stonden de nonnen onder het gezag van een abt, maar onder de uiteindelijke verantwoordelijkheid van een vrouw. Hildegard stichtte bij Bingen aan de Rijn een nieuw klooster en wijdde het toe aan Sint Rupert.
Sint Bernard
Al in Sint-Disibodenberg had zij haar mystieke visioenen laten optekenen door de monnik Volmar, haar geestelijk leidsman, en door zuster Richardis di Strade, haar secretaris. Hildegard besloot haar mystieke ervaringen voor te leggen aan een grote geestelijke autoriteit, om haar ervan te overtuigen dat ze haar visioenen authentiek waren. Die autoriteit was de invloedrijke cisterciënzer Bernardus van Clairvaux. Hij bemoedigde haar in vele opzichten.
Teutoonse profetes
In 1147 werden haar mystieke gaven door de hoogste autoriteit erkend. Paus Eugenius III, die een synode in Trier presideerde, las een tekst van Hildegard voor, die hem ter hand was gesteld door aartsbisschop Hendrik van Mainz. De paus gaf Hildegard officieel toestemming over haar visioenen te schrijven en om in het openbaar te spreken. Dat laatste was ongekend: een vrouw die met gezag over religie mocht spreken. Al spoedig kreeg zij de bijnamen ‘de Duitse profetes’ (Prophetissa Teutonica) en ‘de Sybille van de Rijn’.
Visioenen
In een brief aan Sint Bernardus schrijft Hildegard: “Het visioen houdt mijn hele wezen in zijn greep. Ik zie niet met lichamelijke ogen, maar het verschijnt aan mij in de geest van de mysteries (…) Ik herken de diepe betekenis van wat er gezegd wordt in de Psalmen, in de Evangeliën en in andere boeken die mij in het visioen getoond worden. Dit visioen brandt als een vlam in mijn borst en in mijn ziel en het leert mij om de teksten ten diepste te begrijpen”. (Epistolarium pars prima I-XC: CCCM 91).
Theologische waarde
Op 8 september 2010 sprak paus Benedictus XVI over haar in zijn wekelijkse catechese bij de Algemene Audiëntie. “Hildegards mystieke visioenen hebben een rijke theologische inhoud. Zij verwijzen naar de voornaamste gebeurtenissen van de heilsgeschiedenis. Hildegard drukt zich voor het grootste gedeelte uit in een poëtische en symbolische taal.” In haar meest bekende werk, getiteld Scivias, beschrijft ze haar 35 visioenen van de gebeurtenissen van de heilsgeschiedenis.
“Met de trekken van de vrouwelijke sensitiviteit, ontwikkelt Hildegard in het hart van haar werk het thema van het mystieke huwelijk tussen God en de mensheid dat zich in de Incarnatie voltrekt. De bruiloft van de Zoon God met zijn bruid, de Kerk, vindt [volgens Hildegard] plaats op de boom van het Kruis. Dit huwelijk is vervuld met genade en het vermogen om nieuwe kinderen aan God te geven, in de liefde van de Heilige Geest”, aldus Benedictus XVI, daarbij Visio tertia PL 197, 453c parafraserend. “Deze korte verwijzingen laten ons al zien dat ook de theologie een bijzondere bijdrage van vrouwen kan ontvangen. Want vrouwen zijn in staat over God en de geloofsmysteriën te spreken vanuit hun eigen bijzondere intelligentie en sensitiviteit.”
Andere boeken
Hildegard heeft veel boeken geschreven. Naast Scivias beschrijft zij in twee werken een reeks visioenen: Liber vitae meritorum (‘Boek van de verdiensten van het leven’) en Liber divinorum operum (‘Boek van de goddelijke werken’), ook wel De operatione Dei genoemd. In het eerste wordt de kosmos beschreven als schepping van de Heilige Drievuldigheid. Ook schrijft ze over deugden en ondeugden, en de vreugde van de overwinning van het goede op het kwade. Het tweede boek, geïnspireerd op de Proloog van het Johannes-evangelie, gaat over de relatie tussen Christus en de mensheid.
Musica
Hildegard van Bingen wordt beschouwd als een universeel geleerde. Naast haar mystieke en theologische geschriften, schreef zij over de natuur, de geneeskundige kracht van planten, fysiologie, pathologie en erotiek. Ook bekwaamde ze zichzelf in de muziektheorie. Ze componeerde vele hymnen, antifonen en liederen. Deze zijn verzameld onder de titel Symphonia Harmoniae Caelestium Revelationum (‘Symfonie van de harmonie van de hemelse openbaringen’).
Keizer
Aangezien Hildegard door de hoogste kerkelijke autoriteiten werd beschouwd als visionair, verwierf ze ook politieke invloed. Haar vertrouwen op God maakte haar moedig en vastberaden. Toen bijvoorbeeld keizer Frederik Barbarossa een kerkelijk schisma had veroorzaakt door zijn steun aan tenminste drie tegenpausen, nam zij het op voor de legitieme paus, Alexander III. Zij vermaande de keizer en herinnerde hem eraan dat ook hij zich eens voor God zou moeten verantwoorden. Als een oudtestamentische profeet schreef ze aan Barbarossa: “U zult spijt hebben van uw kwaadaardige gedrag van de goddelozen die mij verachten. Luister, o Koning, als u wilt leven! Anders zal mijn zwaard u doorsteken!” (E. Gronau, Hildegard. Vita di una donna profetica alle origini dell’età moderna, Milan 1996, p. 412).
Ketters
Bekleed met geestelijk gezag reisde ze naar tal van plekken om vrede te stichten. Reeds op gevorderde leeftijd, en altijd ziekelijk, trad ze in vaak oncomfortabele omstandigheden als profeet op. Ketters zoals de Duitse cátari sprak ze vermanend toe. Die wilden vanwege corruptie en wangedrag onder de clerus de Kerk radicaal hervormen. Hildegard zei dat de Kerk alleen hervormd kan worden door boete en bekering, en niet door de verandering van haar door God ingestelde structuur.
Kerklerares
Hildegard stierf op 17 september 1179 in het klooster Sint-Rupertsberg bij Bingen. Na haar dood werd zij al heilige vereerd. Haar cultus bleef echter beperkt tot de Duitstalige landen en benedictijnse gemeenschappen. Nooit werd zij officieel gecanoniseerd. Op 10 mei 2012 liet paus Benedictus XVI een decreet publiceren waarin Hildegard von Bingen officieel als universeel heilige van de Katholieke Kerk werd erkend. Haar feestdag op 17 september werd op de universele liturgische kalender gezet. Op 7 oktober van dat jaar werd ze door de Duitse paus tot kerklerares (doctrix ecclesiae) uitgeroepen.
Relieken
In 1632, tijdens de Dertigjarige Oorlog, werd de abdij van Rupertsberg door Zweedse troepen verwoest. De relieken van Hildegard konden worden gered. Zij werden naar Keulen overgebracht en daarna naar Eibingen, nabij Rüdesheim. Het lichaam van Sint-Hildegard rust nog steeds in de door haar gestichte benedictinessenabdij van Eibingen, het centrum van de Hildegardcultus.
Bron: KRO-NCRV
Van Woord naar leven
OVER DE KRACHT VAN VERGEVING
Onderstaande overweging is van de hand van Romain Debbaut
Meer en meer leven we in een wereld van onvrede en ellende. Kijk naar de barbaarse oorlog in Oekraïne. Ook in Afrika volgt de ene staatsgreep na de andere. Tegenstanders van regimes worden vermoord. Er is veel onderling wantrouwen, zelfs vijandschap. Velen beschuldigen elkaar onterecht van valsheid, onbetrouwbaarheid, zelfs misdrijven. Social media zijn dikwijls vergaarbakken van leugens, haat, wrok en keiharde standpunten, die meer dan eens leiden tot de zelfmoord van de slachtoffers van al die haatberichten. Politieke tegenstanders weigeren naar elkaar te luisteren, racisme en vreemdelingenhaat zijn schering en inslag. En om het helemaal erg te maken lijken weinigen zich te willen inzetten om de hardheid waarin we leven te verzachten.
Maar is dat wel zo? Is er echt niemand die wil luisteren naar de wijsheid van Jezus Sirach die in de eerste lezing zegt: ‘Wrok en woede zijn afschuwelijk, een zondig mens geeft eraan toe.’ En is er ook niemand die luistert naar Jezus die zegt ‘Niet tot zevenmaal toe, maar tot zeventigmaal zevenmaal moet je iemand vergeven.’ En Hij vertelt in dat verband de prachtige parabel van de koning die een van zijn dienaren tienduizend talenten kwijtscheldt. En dat was niet niets! Tienduizend was het hoogste getal in het oude Griekenland, en talent was de hoogste geldwaarde. Het kwam neer op zesduizend daglonen, dus op twintig jaar werken. Vertaald naar vandaag veegt die koning dus de spons over enkele honderden miljarden euro’s schuld die zijn dienaar heeft. En daarmee wordt duidelijk dat die koning geen aardse vorst is, maar de goddelijke Koning van hemel en aarde. En die goddelijke Koning is grenzeloos vergevensgezind.
Maar als God zo mild en zo liefdevol omgaat met onze tekorten, zijn ook wij geroepen mild en liefdevol te zijn tegenover mensen die dat niet zijn. De parabel maakt duidelijk dat God echt niet op de loer ligt om ons en andere mensen te betrappen op, en te straffen voor, fouten en tekortkomingen. Maar hij maakt ook duidelijk dat God van ons verlangt dat ook wij vergevensgezind zijn. Dat blijkt uit het feit dat Hij wél optreedt tegen de knecht als andere dienaren hem vol verontwaardiging melden wat die heeft uitgespookt met een medeknecht die een klein beetje schuld bij hem heeft uitstaan.
Het is dus goed als we met andere ogen kijken naar de wereld om ons heen. Niet altijd klaarstaan met oordeel en veroordeling van al de onaangename dingen om ons heen. Haat niet beantwoorden met haat, fout niet met minachting en straf, en vijandschap niet met vijandschap. We moeten ons niet laten leiden door gramschap en wrok, maar door de liefde die God ons geeft en die Hij ook van ons vraagt.
Jezus Sirach heeft honderd procent gelijk wanneer hij zegt dat wrok en gramschap iets afschuwelijks zijn, want ze maken de wereld en de maatschappij onleefbaar. Probeer je je leven maar eens voor te stellen als je je altijd door woede en wrok zou laten leiden: je zou geen gelukkig moment meer kennen, want het enige wat zou tellen is wraak en gramschap. Geen tijd voor liefde, voor vrede, voor vreugde, voor gezellig samenzijn, voor geluk. Alleen maar voor haat, voor woede, voor wraaklust. En dat is echt geen tijd om naar uit te zien, want ons hart verlangt naar liefde en vrede, en ons verstand zegt dat we daar geen schijn van kans voor hebben als we fouten en tekortkomingen van anderen niet kunnen vergeven. Wat zou het goed zijn, wat zou de wereld echt veranderen, als wij en al onze mensen naar een heerlijke wereld van liefde, vrede en vreugde zouden streven.
Laten we bidden
Heer,
moge ons hart gelijken op het Uwe:
altijd opnieuw bereid tot vergeving.
Trek ons in de gloed van uw liefde,
in het vuur van uw genade,
opdat wij vanuit U
mogen beminnen en vergeven;
altijd en overal.
In uw naam.
Amen.
Een vreugdevolle verrijzenisdag,
kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.