Monica († 387)

Monica (331-387) is de moeder van de Afrikaanse kerkvader Augustinus. De Kerk gedenkt haar op 27 augustus, daags voor de gedachtenis van Augustinus.

Confessiones
De voornaamste informatie over het leven van Monica staat in het boek Confessiones van haar zoon Augustinus. Monica of Monnica (naar de Berberse god Mon) werd geboren in 331 in de Noord-Afrikaanse stad Thagaste. Ze kwam uit een welgestelde katholieke familie van Berberse afkomst. Ze werd uitgehuwelijkt aan Patricius, een niet-katholieke inwoner van Thagaste.

Echtgenote van Patricius
Als echtgenote van Patricius werd Monica door haar omgeving gerespecteerd, met name omdat zij door haar man niet werd geslagen zoals dat vele andere vrouwen uit haar omgeving overkwam wanneer de ontrouw van hun echtgenoot een scene tot gevolg had. Monica verdroeg de ontrouw van Patricius stilzwijgend. Ze wist hem door haar geduld tot een trouwer huwelijksleven te brengen en uiteindelijk tot het katholieke geloof.

Augustinus
Haar eerste kind, Augustinus, werd geboren in het jaar 354, toen ze 23 jaar was. Zij had nog een jongere zoon, Navigius, en een dochter, wier naam niet bekend is. Monica gaf haar kinderen een gelovige opvoeding, wat niet helemaal naar de zin van Patricius was. Monica zorgde er voor dat Augustinus als baby wel het catechumenenkruisje ontving, maar ze liet hem niet dopen. De kinderdoop was toen nog geen algemeen gebruik in de Kerk. Het zou Augustinus zijn die er de grote pleitbezorger van werd.

Opleiding zoon
Monica en Patricius waren zeer ambitieus waar het hun veelbelovende zoon Augustinus betrof. Ze wilden hem een gedegen opleiding laten volgen, waarvan de kosten ver boven hun eigen middelen gingen. Monica bracht Augustinus ook de christelijke moraal bij. Zoals toen gebruik was, arrangeerde zij voor hem een huwelijk. Om de weg daartoe vrij te maken stuurde zij de concubine weg met wie hij al jarenlang samenwoonde en bij wie hij een zoon had, Adeodatus.

Naar Milaan
Monica leed onder het feit dat Augustinus manicheeër werd, zo vertelt Augustinus in Confessiones. Toen haar dat ter ore kwam, verbood zij hem de toegang tot haar huis. Maar door een droom in haar hoop gesterkt dat het goed zou komen met haar zoon, verzoende zij zich met hem. Later werd zij in deze hoop nog eens bevestigd door een bisschop die haar verzekerde dat een kind van zoveel tranen niet verloren kon gaan. Om zijn eigen weg te kunnen volgen verliet Augustinus Noord-Afrika en ook zijn moeder. Maar zij volgde hem, of liever: ging hem achterna. Door Ambrosius, de bisschop van Milaan, werd zij gerespecteerd omdat ze haar Afrikaanse vrome gebruiken liet varen ten gunste van de plaatselijke gewoonten van Milaan.

Tranen
Augustinus’ bekering is een vrucht van Monica’s gebed onder tranen. Zij wordt in de iconografie dan ook afgebeeld met tranen en eventueel met een zakdoek in de hand vanwege de vele tranen waarmee ze Augustinus’ bekering heeft afgesmeekt.

Ostia
Na Augustinus’ bekering trok zij zich met hem en anderen terug op het landgoed Cassiciacum ter voorbereiding van diens doop. In discussies participeerde zij met haar gezond en gelovig verstand, zoals blijkt uit Augustinus’ geschriften uit die tijd. Na zijn doop en die van Adeodatus (387) wilde men terugkeren naar Thagaste, maar vanwege het jaargetijde overwinterde men in Ostia. Daar had de extase plaats die Augustinus en zijn moeder samen beleefden (Confessiones IX, 24). Monica was toen 55 jaar.

Sterfbed
Spoedig na de extase kreeg ze koorts en werd zij ziek. Op haar sterfbed vroeg ze om haar lichaam ter plaatse te begraven, ofschoon de plek in het graf van haar man in Thagaste al sinds jaren gereed was. Ze stierf in 387 in Ostia, waar zij ook werd begraven.

Graf
In 408 plaatste Anicius Auchenius Bassus een inscriptie op haar tombe in Ostia. Op den duur raakte het graf in vergetelheid. Het grootste gedeelte van de steen met inscriptie werd echter in 1945 teruggevonden in de kerk van Sint-Aurea in Osta Antica.

Verering
Vanaf de twaalfde eeuw begon de verering van de heilige Monica te bloeien, met name in Noord-Frankrijk waar de kanunniken van Arrouaise in hun abdijkerk een altaar hadden waarin enkele relieken van haar zouden worden bewaard. In de augustijnenkerk Sant’Agostino in Rome bevindt zich thans de tombe van Sint-Monica.

Gedachtenis 
Vanaf de twaalfde eeuw werd haar liturgische viering vastgelegd op 4 mei, en vanaf de 16e eeuw op de Romeinse kalender op 27 augustus, de dag vóór de liturgische gedachtenis van haar zoon Augustinus.

Toonbeeld moederschap
Monica wordt in de Kerk beschouwd als de ideale christelijke echtgenote en moeder. Dit vanwege haar moedige geest, haar warm geloof en standvastige hoop; door haar scherp verstand, haar volhardend gebed gevoed in de voortdurende overweging van de Heilige Schrift, en door haar verstandig gedrag bij het wel en wee van haar gezin.

Augustijnen
De augustijnen drinken op de feestdag van Sint Monica een glas witte wijn, de zogenoemde Monica-tranen. De Zusters Augustinessen van Sint Monica, een congregatie die 75 jaar geleden in Utrecht gesticht door pater Sebastianus van Nuenen en Mater Augustina van Reisen, vereren de Augustinus en Monica als hun schutspatronen.

Auteur van dit lemma:
Dr. Martijn Schrama OSA, verbonden aan het Augustijns Instituut te Eindhoven

Bron: KRO-NCRV

H. Monica

WIE BEN IK VOLGENS JULLIE ?

De overweging van vandaag is ontleend aan Preken.be

Als men iemand moed wil inspreken zegt men wel eens dat hij niet mag twijfelen. We hebben het vaak over ‘een rotsvast geloof’, over ‘een geloof dat bergen verzet’. Mensen met een diep en rotsvast geloof zijn inderdaad in staat tot grote daden. Het geloof van de meeste mensen is echter aarzelend, twijfelend, zoekend. Ik geloof zelfs dat dit eigen is aan het geloof.

Jezus besefte heel goed dat de vele mensen die Hij ontmoette problemen hadden rond zijn persoon: Wie is eigenlijk die Jezus van Nazareth? Dat is vandaag niet anders.

Heel veel mensen hebben bewondering voor Hem. Hij was een bij uitstek sociaal mens, iemand die opkwam voor de zwakken. Hij is dan het voorbeeld dat moet nagevolgd worden. Dat is inderdaad ook zo.
Anderen vinden dat Hij een wijs man is, een mens met een gezond verstand, evenwichtig, die steeds het juiste oordeel wist te vellen. Dat is inderdaad zo.
Weer anderen vinden dat Hij de meest integere man is die men zich kan indenken. Hij was niet om te kopen. Hij was eerlijk tot in het uiterste. Zo was Hij inderdaad.
Moslims beweren dat hij een groot profeet was, en zij vereren Hem als dusdanig.

Anderen belijden dat Hij de Zoon van God is, de Messias, de verlosser van de wereld. Dit geloof spreken we elke zondag uit. Maar we geloven ook dat Hij mens is, de zoon van Maria. Hierover hebben theologen en kerkvaders eeuwen lang gediscussieerd. Wie is die Jezus die nu nog zoveel mensen samen brengt die de Kerk vormen van deze tijd, tweeduizend jaar na de komst van die Jezus. Begrijpen wij wel wat wij zeggen?

In een debat over de toekomst van die kerk zei iemand: de kerk is in haar zending geslaagd. Vroeger was het de Kerk die voor de armen zorg droeg. Nu doet het OCMW dat.
Vroeger was het de kerk die ziekenhuizen en verzorgingsinstellingen oprichtte waarin duizenden religieuzen hun leven wijdden aan ziekenzorg en verpleging . Nu is er de ziekteverzekering die dit mogelijk maakt.
Vroeger zorgde de Kerk ervoor dat er overal scholen waren. Nu zijn er vele anderen die dat ook doen.
Vroeger was de Kerk draagster van cultuur. De kathedralen waren de grote cultuurtempels. Nu hebben we in bijna elke gemeente een cultureel centrum.
De conclusie van sommigen, van velen is, dat de Kerk haar taak volbracht heeft. Operatie geslaagd, zeggen ze. We hebben de Kerk niet meer nodig, voegen ze er aan toe.

Is dat wel zo? De eerste zending van de Kerk is niet te werken aan een betere, meer rechtvaardige, gezonde maatschappij. De allereerste zending van de Kerk bestaat erin de geest van Jezus Christus wakker te houden bij de mensen opdat zij zich zouden inzetten voor een betere wereld, het Rijk Gods midden onder ons. Gelovigen – dat zijn de mensen die geloven zoals Petrus – hebben als opdracht het vuur brandend te houden. Jezus Christus blijft de inspiratiebron. Hij is de ziel, de bron en de uiteindelijke norm van ons doen en laten.Wij geloven immers dat God liefde is, en dat wij ons moeten blijven spiegelen aan die liefde die geen grenzen kent. Hij is de absolute waarde waaraan we ons kunnen optrekken. Dat is wat ik zou noemen de toegevoegde waarde van ons geloof.

Jezus Christus is de openbaring van een God die altijd en zonder limiet van mensen houdt. Als we die openbaring vergeten en deze niet meer als maatstaf nemen, dan is de kans groot dat wij ook niet meer leven van zijn geest. Als de Kerk zou verdwijnen zal de herinnering aan Jezus Christus en zijn boodschap ook verdwijnen. Als wij nu hier samen zijn, dan is dit te danken aan de vele generaties die met vallen en opstaan getuigenis hebben afgelegd van Jezus Christus. De wereld zal natuurlijk verder draaien zonder die herinnering, zonder dat verwijzen naar Jezus Christus, waarvan we getuigen dat Hij de Openbaring is bij uitstek van de menslievende God. Men waarschuwt ons de laatste jaren voor een wereld waarin de wetten van de natuur niet meer gerespecteerd worden. De opwarming van de wereld belooft niets goeds voor de toekomst. Ik denk echter dat door de Godsverduistering onze wereld kil en koud zal worden.

Ik kom terug op de vraag van Jezus: ‘Wie ben Ik volgens jullie?’ Ik zou nu zeggen: U bent het teken van God, de openbaring van een God die liefde is, bovenmate. In een mate die ons verstand te boven gaat. U bent diegene die ons wakker houdt, die ons inspireert, die ons bezielt om de droom van God in deze wereld waar te maken.

Als ik dat over Hem zeg, dan heb ik al een hele stap gezet. Want dat houdt in dat we ons engageren om werk te maken van zijn Rijk midden onder ons. Dat wil zeggen dat wij onze manier van leven aan het evangelie, aan de acht zaligsprekingen, aan het Magnificat willen blijven toetsen. Die geest moet midden onder ons blijven leven en daartoe moeten we elkaar bemoedigen. Geloven kunnen we immers niet alleen. Om te geloven moeten we kunnen rekenen op elkaar. En daarvoor moeten we gemeenschap vormen, moeten we Kerk vormen.

Houd er het vuur in!

Laat ons bidden

Vader,
Jezus vraagt ook aan ons:
‘Wie ben Ik volgens jullie?’
Moge ons antwoord onstaan
vanuit uw heilige Geest in ons,
zodat wij in genade,
verenigd met Christus,
uw liefde mogen zijn.
In zijn naam.
Amen.

Een gezegende zondag voor ieder van u.
Van harte, kris

Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.