Antonius Abt († ca 356)

Antonius Abt (ook van Egypte, de Grote, de Kluizenaar, van de Thebaïs of met het Varken), Thebaïs, Egypte; woestijnvader & abt

Antonius werd rond 251 geboren in de Egyptische plaats Koma (nu: Qiman el-Ar, Midden-Egypte). Zijn levensverhaal is opgetekend door zijn leerling Sint Athanasius de Grote († 373; feest 2 mei). Deze vertelt dat Antonius zich rond 310 naar Alexandrië begaf om zich als christen bekend te maken, met de bedoeling de marteldood te ondergaan. Het was immers de tijd van de christenvervolgingen onder keizer Maximinus Daia (305-313). Maar deze liet hem ongemoeid.
Teruggekeerd “beoefende hij een nog strengere ascese en onderging hij het martelaarschap naar de geest”. Immers vanaf zijn 20e jaar leefde hij als kluizenaar. Dat kwam omdat hij als welgestelde jongeman eens in de kerk de evangelietekst hoorde voorlezen: “Als je volmaakt wilt zijn, verkoop dan alles wat je bezit en volg mij” (Matteus 19,21). Antonius was zo gegrepen door die tekst, dat hij hem letterlijk in praktijk bracht en op zijn eentje de woestijn in trok.
In de afzondering nam hij slechts het allernoodzakelijkste eten tot zich; hij heeft er vreselijk te strijden gehad tegen bekoringen: duivels in de gedaante van allerlei fantastische dieren gingen hem te lijf met knuppels en roeden en soms lieten ze hem half dood liggen.
Eerst woonde hij 35 jaar lang in een rotsspelonk in de buurt van de plaats waar hij geboren was. Daarna trok hij dieper de eenzaamheid in en vestigde zich op een berg aan de overkant van de Nijl in de buurt van het huidige El-Maimum.
Daar ontdekte hij, dat er al iemand vóór hem de woestijn was ongetrokken, om God in de eenzaamheid te dienen en te zoeken: Sint Paulus van Thebe († 342; feest 15 januari). Over die ontmoeting bestaat een mooie legende.

Negentig jaar lang had Sint Paulus de Woestijnvader in de eenzaamheid van de woestijn doorgebracht. Zijn enige bezigheid was bidden. Zijn enige gezelschap werd gevormd door zijn raaf die hem al zestig jaar lang elke dag een halfje brood bracht, en door de wilde dieren die hun schuilplaats met hem deelden. Toen hoorde hij opeens iemand van buiten zijn grot vragen om binnen te mogen komen voor een gesprek. Dat was Antonius. Hij was erachter gekomen dat er nog een ander in de woestijn leefde, die daar zelfs al eerder mee begonnen was dan hij. Sint Paulus was een nederig man. Hij maakte allerlei bezwaren, omdat hij zich niet waardig achtte om met zo’n groot man als Antonius om te gaan. Na een langdurige omhelzing, zetten zij zich toch neer om over God te praten en om samen zijn lof te zingen.
Op het uur van de maaltijd zagen de twee Paulus’ trouwe raaf aan komen vliegen. Maar deze keer had hij bij wijze van uitzondering een heel brood in de bek. “Moet je kijken, broeder, riep Paulus uit, wat worden we toch goed door God verzorgd, want Hij is het natuurlijk die ons deze maaltijd toestuurt. Al zestig jaar lang brengt deze raaf mij een half brood, en dat was meer dan genoeg voor mij. Maar nu de Heer u naar mij toe heeft gezonden, heeft Hij ter ere van u meteen het rantsoen verdubbeld!”
Na God gedankt te hebben gingen de beide heilige mannen bij de bron zitten voor hun eenvoudige maaltijd. Elk van beiden stond erop dat de ander de eer toekwam het brood te breken. Toen ze zo niet verder kwamen, besloten ze dat elk voorzichtig aan een kant van het brood zou trekken…

Hier worden in de vorm van een legende mooie dingen gezegd over gebed en een leven met God. Het maakt je respectvol jegens anderen! Zelfs als je je terugtrekt uit het gewone mensengedoe. Als je leeft met God – zo schijnt dit verhaal te suggereren – heb je aan weinig meer dan genoeg. Dat weten we ook uit het evangelie, waar Jezus met weinig broden een menigte van 5000 man wist te voeden (bv. Markus 06,30-44). Op een ander moment zei Jezus: “Zit niet in over de vraag wat je zult eten of waarmee je je zult kleden. De Vader weet wel dat je dat nodig hebt. Maar zoek eerst het Rijk van God, al het andere zal je erbij gegeven worden” (Matteus 06,25-34). Bovenstaand verhaal uit het leven van Antonius en Paulus zou je een illustratie kunnen noemen van die uitspraak van Jezus.

Eens gaf Antonius les aan drie monniken over een zeer moeilijke kwestie uit het geloof, toen juist de bejaarde abt Paulus op bezoek kwam. Deze trok zich in een hoekje terug en wachtte stil tot vader Antonius klaar zou zijn.
Antonius vroeg aan de jongste van de drie monniken hoe hij over de kwestie dacht. De jongeman ging er onmiddellijk op in; wat aan zijn kennis ontbrak, vulde hij aan met zijn vuur en enthousiasme. Toen hij uitgesproken was, bleef vader Antonius enige tijd stil, en zei toen: “Het juiste antwoord heb je nog niet gevonden.”
Toen kreeg de tweede het woord. Hij was al wat ouder, had al wat boeken gelezen en ervaring opgedaan. Hij koos geleerde woorden en formuleerde voorzichtiger. Toen hij uitgesproken was, zei vader Antonius: “Ook jij hebt het juiste antwoord nog niet gevonden.”
Tenslotte mocht de oudste van de drie een antwoord geven. Hij liet lange stiltes vallen, sprak bedachtzaam en je kon merken dat hij al veel boeken had gelezen en een lange gebedservaring achter de rug had. Toen hij was uitgesproken, merkte vader Antonius op: “Toch heb je het juiste antwoord nog niet gevonden.”
Op het moment, dat hij zijn mond opendeed om zelf iets over de zeer moeilijke geloofskwestie te zeggen, bedacht hij dat vader Paulus nog altijd in zijn hoekje zat. Hij wendde zich tot de oude abt en vroeg: “Vader Paulus, zou u er misschien iets over kunnen zeggen?” Nu bleef het geruime tijd stil. Tenslotte zei vader Paulus: “Ik weet het niet…”
Vader Antonius wendde zich tot zijn drie leerlingen en met opgestoken vinger zei hij: “Vader Paulus heeft het juiste antwoord gevonden.”

Bij een van die ontmoetingen had Antonius beloofd, dat hij de oude Paulus na zijn dood zou begraven. Toen Paulus inderdaad overleden was, trof Antonius hem nog aan in een biddende houding. Het lijk werd bewaakt door twee leeuwen, die alle roofdieren van de heilige afhielden. Op Antonius’ aanwijzing groeven zij het graf en zagen toe, hoe Antonius de man begroef. Nadat ze van hem de zegen hadden ontvangen, verdwenen ze weer in de woestijn.

Hier wordt de vrome lezer herinnerd aan een tekst van de profeet Jesaja, waarin de Messiaanse tijd wordt aangekondigd: “De wolf en het lam wonen samen; de panter vlijt zich neer naast het bokje; het kalf en de leeuw weiden samen: een kleine jongen kan ze hoeden. De koe en de berin sluiten vriendschap; hun jongen liggen bijeen. De leeuw eet haksel als het rund. De zuigeling speelt bij het hol van de adder; het kind strekt zijn hand uit naar het nest van de slang” (Jesaja 11,06-08). Het lijkt wel, of die tijd in het leven van de woestijnvaders werkelijkheid is geworden. Zij sloten vriendschap met wilde dieren. Zij maken van de woestijn een leefbare plek, een paradijs! Beroemd is de legende van Sint Hiëronymus († 420; feest 30 september), die in zijn bijbelstudie wordt gestoord door een leeuw met een doorn in zijn poot. Hiëronymus verzorgt de wond, en vanaf dat moment gedraagt het dier zich als een mak huisdier. Overigens heeft hij deze legende postuum overgenomen van Gerasimus van Palestina († ca 475; feest 5 maart).

Nadat hij twintig jaar op zijn berg had doorgebracht, trok hij naar een oase in de Egyptische woestijn, nu geheten Djzebel al-Galala el Qibliya. In deze oase werd hij bezocht door vele christenen. Van hen besloten er zo nu en dan om hun leven verder in zijn gezelschap door te brengen. Zo ontstond een dorp van kluizenaarswoningen. Hoewel hij geen gemeenschappelijke levenswijze organiseerde, gaf hij aan allen geestelijke leiding; dat is de reden waarom hij de eerste abt genoemd wordt.
Hij stierf toen hij 105 jaar oud was.

In 561 werd zijn graf ontdekt en vanaf 1491 worden zijn stoffelijke resten bewaard in de St-Julienkerk te Arles. Er bevinden zich ook relieken in de abdij St-Antoine ten westen van Grenoble.

Bron: Heiligen.net

Jezus zag dat de leerlingen Hem volgden en stelde hen de vraag: ‘Wat zoeken jullie?’ Op het eerste zicht misschien een merkwaardige vraag. En toch… Hij daagde in die vraag de leerlingen uit naar tot een diepgaander volgen. En wat dit laatste betreft stelden de leerlingen op hun beurt de juiste vraag, namelijk: ‘Waar logeert U?’ Waarop Jezus dan die warme en gastvrije woorden sprak: ‘Kom maar mee, dan zul je het zien’.

Dat is nu precies wat Jezus diep in ons binnenste zegt wanneer we ons in gebed in diep verlangen tot Hem richten: ‘Kom mee, en zie waar Ik verblijf’.

Wanneer mensen bidden doen ze dat doorgaans door gebruik te maken van ofwel een formulierengebed (gebed dat men ‘leest’ zeg maar) ofwel door middel van spontaan mondgebed (een gebed dat men met de mond verwoordt). En daar is ook niets mis mee.
Neem bijvoorbeeld het Getijdengebed. Hymnen, antifonen, psalmen, korte Schriftlezingen,… het staat allemaal netjes op papier. Wanneer je het ochtendgebed uit het Getijdengebed langzaam bidt ben je al snel 25 minuten bezig. Het wezen van het Getijdengebed is dat Christus in je bidt. Jij bidt, maar je bidt in naam van de Heer.
Een mondgebed is bijvoorbeeld het bidden van een rozenkrans. Prevelend bid je het Onze Vader en de Weesgegroeten, je toevertrouwend aan de mysteries die je overweegt. In wezen is het ook hier Christus die in je, en met je, bidt.
Je kan ook je gebedstijd invullen door spontaan woorden uit te spreken; woorden die opborrelen in je hart. Als het goed is is ook dit gebed een bidden van Christus.

Dus zowel het formulierengebed, alsook het mondgebed, kan werkelijk een bidden van Christus zijn. Het mooie hieraan is dat, wanneer je afgeleid bent (afwezig bent zeg maar) tijdens je bidden, het gebed verder gaat, en dat dus Christus verder bidt.
Ook wanneer je je gebed beëindigt is er altijd wel ergens een plek in de wereld waar gebeden wordt, en zo wordt het gebed van Christus voort-durend gaande gehouden. Mooi toch.

In alle voorzichtigheid zou ik hier een ‘En toch’ willen bijplaatsen, als een uitnodiging nog iets dieper te kijken.

Het werkelijke doel van het gebed ligt niet in het plichtsmatig bidden van formulieren- of mondgebeden. Achter alle woorden die we ‘lezen’ of uitspreken ligt die diepe uitnodiging van Jezus: ‘Kom. Ontmoet Mij’. Dat is, naar mijn bescheiden aanvoelen, de diepere betekenis van de woorden, en uitnodiging, van Jezus die we vandaag horen: ‘Kom mee en je zult zien waar Ik woon’.
Jezus wilt ons namelijk brengen naar een diepte diep in onszelf waar Hij zichzelf met ons wilt verinnigen. Het is de plek waar Hij zich volledig schenkt aan ons, en waar Hij ons uitnodigt ons hele zijn volledig te schenken aan Hem. Het is het gebeuren van de eenwording, van het totaal opgenomen worden door Hem. Het is vlam worden van zijn vlam, uw ja leggend in zijn ja tot de Vader.

Formulieren- en mondgebeden zijn goed en dikwijls broodnodig. Doorheen de woorden bidt Christus, en als het goed is ontmoeten we Christus doorheen de woorden. Maar het zit ‘m niet in de woorden op zich. Deze woorden bidden zijn absoluut geen garantie dat je in een diepe Gods-ontmoeting komt. In die zin zijn de woorden die je leest of uitspreekt een drempel naar iets dat nog veel diepers reikt. Namelijk een gebeuren waar je niet enkel Christus ontmoet maar waar Hij je ook ten diepste verenigt met Zichzelf. Het een ziel-gebeuren. Een binnen-in gebeuren. Het is de heilige Geest die zijn goddelijke gloed ten diepste manifesteert diep in onszelf. Het is de Geest die ons ver-innigt met Christus. Het is ieders roeping dit waaien van de Geest toe te laten. Het is gaan staan in zijn gloed, opdat het wonder van eenwording kan gebeuren.

Daar, diep in onze ziel, woont Christus. Daar nodigt Hij uit. Daar wacht Hij op ons. Om ons Gods liefde te schenken. Door ons op te nemen in die liefde. Door ons deelgenoot te maken van zijn liefde tot de Vader.

En dit, lieve mensen, met de bedoeling, deze liefde te belichamen in ons dagelijks leven. Ja, als een gebed zonder ophouden.

De ontmoeting met Christus zal zich verder zetten in het leven van elke dag: In het maken van de soep, in het zorg dragen voor onze kinderen, in het nabij zijn van de armen,… In al wat we doen zullen we Christus ontmoeten die zegt: ‘Kom, en ontmoet mij’. Zo kan het leven één grote Gods-ontmoeting worden, al dan niet bewust beredenerend.

De kern van dit alles is en blijft wat er zich afspeelt diep in onze ziel: Christus die zich aan ons schenkt, en ons uitnodigt ons aan Hem te schenken.

Laten we dit laatste koesteren als het hoogste goed. Wie daaruit leeft is christen in de diepste betekenis van het woord.

Een mooie zondag voor ieder van u.

kris

Reageren, je eigen woordje plaatsen, of uitwisselen over de overweging, kan via de blog Van Woord naar leven.

Goede God,
moge uw heilige Geest ons gebed beademen, opdat het een gebeuren mag zijn van eenwording met Christus. Moge dit innerlijk huwelijk een feest zijn zonder einde, ons gevend aan de liefde voor de mensheid ons gegeven.
In Christus, onze Broeder en Heer.
Amen.