Elisabeth van Portugal († 1336)

Elisabeth van Portugal, Estremoz (bij Lissabon), Portugal; koningin & stichteres

Zij werd in 1271 geboren in paleis Aljafería als dochter van koning Pedros III van Aragón en de heilige Constantia van Aragón († 1302; feest 8 april). Haar ouders vernoemden hun kind naar haar oudtante, de heilige Elisabeth van Thüringen († 1231; feest 17 november). Van jongs af aan was ze veel bezig met gelovige praktijken, zoals gebed en versterving. Op haar twaalfde huwde ze met koning Dionysius (Dinis) I van Portugal. Ze schonk hem twee kinderen: Constantia – zij zou later koningin van Castilië worden, en Alfonso, die zijn vader zou opvolgen. Haar man bleek vaak ontrouw, maar zij behandelde zijn onwettige kinderen met evenveel liefde als die van henzelf. Nooit kwam er een klacht over haar lippen jegens de talrijke maîtresses van haar man, die aan het hof gedurig voor een sfeer van stiekemdoenerij en jaloezie zorgden.

Zo was er eens een hoveling die jaloers was op de page van Elisabeth; hij genoot haar vertrouwen; ze liet hem dagelijks zonder dat anderen daar iets van hoefden te weten aalmoezen naar de mensen brengen. De jaloerse hoveling ging naar zijn heer, de koning, met de boodschap dat die page hem bedroog door intieme betrekkingen te onderhouden met zijn vrouw, hare majesteit Elisabeth. Hoe ongelooflijk het ook klinkt, maar de koning was zelf zo verdorven dat hij geloof hechtte aan deze praatjes. Hij besloot hem uit de weg te ruimen. Toen hij die dag op zijn paard uitgereden was, kwam hij langs een bakker die bij een grote over aan het werk was. Onmiddellijk steeg hij af en gebood de man: “De eerste de beste die morgenochtend namens mij naar je toekomt met de vraag of de opdracht van de koning is uitgevoerd, grijp je onmiddellijk bij de kladden en smijt je inde oven. Ik heb een appeltje met hem te schillen. Het gaat dus om de woorden: ‘Is de opdracht van de koning uitgevoerd. Begrepen?’ De volgende morgen stuuurde de koning de bewuste page naar die bakker. Maar toen de man langs een kerk kwam en bemerkte dat er een mis aan de gang was, ging hij naar binnen en woonde ook nog de volgende mis bij. Hij was nu eenmaal een vroom man en de koningin had niet voor niets juist hem tot haar vertrouweling gemaakt. Intussen wachtte de koning in het paleis vol ongeduld tot het moment dat het vonnis voltrokken moest zijn. Nu stuurde hij de verklikker erachteraan om te zien of zijn opdracht inderdaad was uitgevoerd. Zo kwam hij als eerste bij die bakker aan. En deze deed aan hem wat de koning hem had opgedragen. De booswicht kwam om in de vlammen.

Elisabeth was een voorbeeldig koningin. Ze ijverde veel voor de verbreiding van de christelijke geest en cultuur. Zo stichtte ze een gasthuis en een opvangcentrum voor vondelingen. In het politieke leven trad ze nooit uit de schaduw van haar man, tenzij hij daar uitdrukkelijk om vroeg. Onophoudelijk probeerde ze in zijn omgeving op zijn goede kanten te wijzen, zodat de mensen hem zouden beminnen. Ze bemiddelde tijdens de gewapende strijd tussen hem en hun zoon Alfons, die al bezig was een leger tegen zijn vader te verzamelen. Maar achterbakse vertrouwelingen van de koning deden hem geloven, dat zij onder één hoedje speelde met haar zoon en in het conflict tegen hem, de koning, had gekozen. Om van alle gezeur en twijfel af te zijn, liet hij haar verbannen naar Alanquer, een ver afgelegen burcht. Dat maakte, dat zij zich nog meer toelegde op boete en gebed. Uiteindelijk werden haar gebeden verhoord: vader en zoon verzoenden zich met elkaar. Daardoor kon zij weer op het paleis terugkeren. Zelf had zij de hand in de verzoening tussen koning Ferdinand IV van Castilië en diens mededinger naar de kroon, Alfonso de la Cerda. Op dezelfde manier bracht zij weer eenheid tot stand tussen haar broer Jakob van Aragon en haar schoonzoon de koning van Castilië.

Toen zij op 6 januari 1325 weduwe was geworden, besteedde ze de erfenis aan nog meer nieuwe vestigingen van christelijke deugd en naastenliefde, en tenslotte trok ze zich terug in het clarissenklooster te Coimbra dat ze zelf had gesticht.

Ze stierf uiteindelijk in Estremoz tijdens de zoveelste verzoeningspoging, nu tussen haar zoon, Alfonso IX van Castilië, en diens zoon, koning Alfonso IV van Portugal. Ze slaagde, maar de inspanningen waren teveel geweest. Ze werd ernstig ziek. Op een goed moment zei Elisabeth tegen haar schoondochter, die bij haar was blijven waken: “Wees zo vriendelijk om even een zetel te halen voor de edele vrouwe die ons komt bezoeken.” Dat was Moeder Maria die haar kwam halen. Ze werd begraven te Coimbra. Haar relieken rusten er in de Santa-Clara-kerk.

Ze werd in 1625 door paus Urbanus VIII († 1644) heilig verklaard.

Haar feest wordt in Coimbra uitbundig gevierd als ‘Festas da Rainha Santa’ (feest van de heilige koningin).

Ze is patrones van Portugal, Coimbra, Estremoz en Zaragoza; daarnaast van bruiden en echtgenotes, vooral van ontrouwe mannen; ze wordt aangeroepen bij jaloezie en huwelijksproblemen, in oorlogstijd en bij oorlogsleed (omdat ze een veldslag tussen haar man en haar zoon verhinderde).

Ze wordt afgebeeld als claris met beide handen een kruisbeeld; onder haar linkerarm houdt ze een boek geklemd; haar kroon afgelegd en rozen bij zich, vaak in haar schoot; aalmoezen uitdelend.

Bron: Heiligen.net

De overweging van vandaag is ontleend aan Preken.be

Mensen maken elkaar dikwijls het leven ondraaglijk. Ze plakken elkaar etiketten op je rug, die je nooit meer kwijtraakt.
– Mijnheer Jansen, bedoel je? 0, die ken ik, daar kun je niets anders van verwachten.
– Mijnheer Peters, zeg je? Wat ik daarover al gehoord heb. Ikzelf ken hem niet, maar dat moet een onmens zijn!
Zo worden mensen geklasseerd, voordat wij ze ontmoet hebben. Als je iemand klein wilt krijgen, dan is de gemakkelijkste methode, in zijn verleden te snuffelen of daar niets verdachts te vinden is. Heeft een mens van aanzien ooit een fout begaan, dan kan hij best van woonplaats veranderen, want hij blijft voor altijd gebrandmerkt. Ons oordeel over mensen is veeleer gebaseerd op wat men zegt, dan op wat de mens waard is.

Zulke etiketten plakken is verkeerd. Het is juist het tegenovergestelde van de liefde. Als je iemand echt liefhebt, dan laat je voor hem alle mogelijkheden open. Dan sta je elke dag blij verwonderd dat hij anders is dan je dacht. Maar als je een mens liefdeloos vastspijkert op zijn verleden, dan sluit je zijn toekomst af. Dan weiger je hem de mogelijkheid tot veranderen of tot bekeren. En ons leven is in wezen toch niets anders dan voortdurend veranderen.

Jezus van Nazaret kreeg ook een etiket. Het volk meende dat Hij moest zijn zoals iedereen. Hij was toch maar de zoon van Maria en Jozef. Door zijn afkomst en zijn familie was Hij bepaald. Zijn beroep was zelfs vastgelegd: is Hij niet de timmerman van het dorp? Wonderdaden doen, het volk onderrichten: dat was toch zijn taak niet. Waar zou Hij die wijsheid vandaan hebben? Jezus had het recht niet buiten hun alledaagse leven te treden. Hij hoorde bij hen en daarom moest Hij zijn zoals zij. Wat niet ‘mag’ zijn, ‘kan’ ook niet zijn en als het andere zich dan toch opdringt, dan wordt men agressief en ergert men zich. Heiligen en profeten kan men best verdragen op een voetstuk of een sokkel, maar ze zijn minder welkom in ons midden. Daarom ook werpen ze Jezus stenen na, de stenen van hun vooroordelen. Zij maken het Hem onmogelijk om in hun midden wonderen te verrichten. Zij willen van Jezus niets nieuws verwachten, zij willen niets nieuws horen. Daarom kon Jezus ook het blijde nieuws niet brengen en bleef hun leven gesloten zoals het was.

Heeft dit gebeuren met ons leven iets te maken? Wij hoeven ons toch niet meer af te vragen wie Hij is. Bij de Druzen, een volksgroep in Zuid-Libanon heerst nog altijd het gebruik om bij het eten een bord neer te zetten: voor de Messias. Wie weet of Hij niet precies vandaag op bezoek komt? Ik vind dat een prachtig gebruik. Een plaats vrij houden voor de Heer, die onvoorzien of onverwacht kan binnentreden in het leven, in ons leven. Als Christus morgen bij u aanklopt, zult u dan zien dat Hij het is? Hij komt altijd onverwachts en draagt een kleed dat wij niet kennen.

‘Ik was ziek…, Ik was hongerig…, Ik was naakt…, Ik was gevangen…’ En dan moet je die zieke of die hongerige niet gaan zoeken bij vreemden. In je gewone alledaagse leven treedt Hij binnen, als familielid of als vriend…

Je vrouw kan die zieke zijn, je kind kan gevangen zitten in angst, je oude moeder kan hongerig zijn naar een bezoekje of een gesprekje. Wij zijn vaak zo overbezet met onze eigen bezigheden, dat wij geen plaats meer kunnen vrijhouden voor het onbekende of onverwachte. Als wij een plaats vrijhouden voor Hem, kan Hij elk moment komen: in vriendschap bij een menselijke ontmoeting, in het contact met nieuwe ideeën en noden, in wensen en in kritiek, in vermaningen en een blijde boodschap, in beloften en in stille hoop voor een mooie toekomst… Wij zullen Hem herkennen of erkennen als ons hart op Hem gericht staat. Geloven wij dat Hij anders is dan wij? Geloven wij dat Hij anders komen zal dan wij verwachten? Sluiten wij Hem niet uit door onze eigen voorstellingen over godsdienst, Kerk en ambtsdragers?

Het Rijk van God is nog altijd komende, en steeds staan wij voor verrassingen. De Joden moesten zich losmaken van de vleespotten van Egypte om het beloofde land te kunnen innemen. De vrouw van Lot keek om en versteende. Wie de hand aan de ploeg slaat mag niet omkijken. Wij moeten ons steeds weer laten verrassen en openstaan voor het ongehoorde en het onverwachte. Let er eens op, als Christus morgen bij u aanbelt, laat u verrassen door het kind dat Hij is, of de reiziger of de bedelaar, of… of… Misschien merkt u toch dat Hij het is.

Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.

Heer God,
Gij die in Christus ons zo dikwijls bezoekt, oproept, leven geeft,… Mogen wij uw komen niet enkel zien, maar ook ten diepste beminnen. Opdat uw wonder van liefde telkens opnieuw kan gebeuren, ter opbouw van Kerk en wereld.
In Christus’ naam. Amen.