Hiëronymus van Bethlehem († 420)

Hiëronymus van Bethlehem, Palestina; monnik & kerkleraar

Hiëronymus was afkomstig uit Strido (of Stridon), gelegen in de landstreek Dalmatië, vlak bij het huidige Ljubljana; hij moet rond 341 geboren zijn; anderen menen 347. Hij studeerde in Rome; daar deed hij een grote liefde op voor de klassieke literatuur. Rusteloos zwierf hij door Italië en Gallië. In 367 verblijft hij in Trier. Daar raakt hij zo onder de indruk van het voorbeeld van de monniken dat hij besluit die levenswijze op zich te nemen en zich onverdeeld aan Christus toe te wijden. Zo verblijft hij enige tijd als monnik in Palestina en keert tenslotte weer naar Rome terug, waar hij tot priester wordt gewijd. Hij staat als secretaris in dienst van paus Damasus († 384; feest 11 december). Deze geeft hem de opdracht een Latijnse vertaling te maken van de hele bijbel.

Intussen leidt Hiëronymus een streng monnikenleven. In die geest geeft hij enige rijke Romeinse vrouwen geestelijke leiding. A;s één van hen sterft, gaat het gerucht dat de doodsoorzaak gezocht moet worden in de al te strenge verstervingen die Hieronymus haar had aangeraden. Dat geeft zoveel schandaal dat hij andermaal vertrekt naar Palestina in gezelschap van een aantal vrome vrouwen. Hij vestigt zich met enkele volgelingen als kluizenaar in Bethelehem, in de grot waar volgens de overlevering Jezus destijds geboren moest zijn.

Nu besteedt hij al zijn tijd aan de vertaling van de Heilige Schrift. Zo wordt hij één van de grootste geleerden van zijn tijd. Hij is één van de weinigen die Hebreeuws kent. Hij kan het dan ook niet hebben als een ander, zoals bijvoorbeeld de grote heilige Augustinus († 430; feest 28 augustus), het soms niet met zijn bijbelvertaling of uitleg eens is. Daar komt bij dat hij een nogal nurks karakter heeft, wellicht veroorzaakt door een maagzweer die hij had opgelopen door zijn extreme verstervingen in vroeger jaren? De Latijnse bijbelvertaling van Hieronymus gaat de geschiedenis in als de zogeheten Vulgaat en is in de katholieke geloofsgemeenschap in gebruik geweest tot in de 20e eeuw.

Over de tijd dat Hieronymus zich temidden van zijn medebroeders aan de bijbelstudie wijdde is een beroemde legende.

Op een avond zat de heilige Hiëronymus met zijn broeders te luisteren naar een lezing uit de Heilige Schrift. Ineens kwam er een leeuw kreupel het klooster binnenstrompelen. Alle broeders vluchtten weg bij het zien van het dier. Maar Hiëronymus ging hem tegemoet alsof hij een gast ontving. De leeuw gaf te kennen dat zijn poot gewond was. Toen riep Hiëronymus zijn broeders terug en beval hun die poot te wassen zodat ze de wond zouden kunnen opsporen. Ze gehoorzaamden en ontdekten tenslotte dat hij door een doorn gestoken was. Ze verzorgden hem met alle liefde, zodat die leeuw tenslotte volkomen mak was en met hen meeleefde als een gewoon huisdier.

Nu begon Hiëronymus te beseffen dat de Heer die leeuw niet alleen naar hen had toegestuurd om door hen genezen te worden, maar ook om het klooster van dienst te zijn. Hij overlegde met de broeders en besloot dat hij de ezel naar het weitje moest brengen en daar de wacht over hem houden. Die ezel werd gebruikt om het hakhout uit het bos naar huis te dragen. En zo begon die leeuw elke dag met pakezel naar het bos te lopen en hield de wacht op het weitje kortom, hij liep op die ezel te passen alsof hij nog nooit anders had gedaan. En elke avond als het etenstijd was keerde hij met het dier weer naar huis terug.

Nu gebeurde het eens dat het ezeltje op de wei liep en de leeuw zoetjesaan in slaap was gevallen. Juist op dat moment kwam er een karavaan kooplieden voorbij op kamelen. Zij zagen dat ezeltje daar zo helemaal alleen staan en pakten het mee. Toen de leeuw weer wakker werd miste hij zijn ezeltje en begon brullend heen en weer te lopen. Maar hij vond het nergens. Triest kwam hij bij het klooster terug. Hij durfde van schaamte niet naar binnen, terwijl hij dat anders altijd wel deed zonder mankeren. De broeders merkten dat hij later terug was dan anders en dat hij het ezeltje niet bij zich had en zij veronderstelden nu dat hij honger had gekregen en toen maar het ezeltje had opgevreten. Ze weigerden hem dus verder te voederen met de woorden: “Je gaat maar verder opmaken wat er van het ezeltje nog is overgebleven; misschien dat je dan genoeg hebt!” Toch twijfelden ze of die leeuw zoiets werkelijk gedaan zou hebben en ze gingen naar het weitje om te zien of ze een spoor van die moord konden vinden. Maar ze vonden niets en kwamen terug om dit alles aan Sint Hiëronymus te vertellen. Die gaf hun toen de raad dat ze voortaan de leeuw het werk van het ezeltje moesten laten doen. En zo stapelden zo voortaan het hout dat zij hakten op zijn rug. En de leeuw droeg dat gelaten.

Toen hij op een dag na zijn werk naar buiten ging en begon rond te lopen om te zien of hij een spoor van zijn gezel kon vinden, zag hij in de verte een karavaan kooplieden op kamelen aankomen. Voor hen uit liep een ezeltje. Want het is gebruik in dat land dat als je met kamelen een verre reis maakt je een ezeltje aan een touw om zijn hals vooruit laat lopen: want die weten heel goed de weg te vinden. De leeuw herkende onmiddellijk zijn ezeltje en liep luid brullend die kooplui tegemoet. Die namen onmiddellijk de vlucht. Hij brulde verschrikkelijk en sloeg vervaarlijk met zijn staart op de grond, zodat hij de kamelen opdreef in de richting van het klooster. Toen de broeders in de gaten kregen wat er gebeurde, gingen ze Sint Hiëronymus waarschuwen. Deze zei: “Mijn beminde broeders, gaat terug en wast al onze gasten met eerbied de voeten, maak voor hen iets te eten klaar en wacht verder af om te zien wat de wil van God is.” De leeuw sprong en huppelde van blijdschap sinds lange tijd weer het klooster binnen, ging voor elke broeder op de grond liggen en kwispelde met zijn staart. Het leek wel alsof hij om vergeving smeekte voor een misdaad die hij nooit had begaan. Maar Hiëronymus wist van binnen wel wat er precies gebeurd was. Daarom had hij tegen de broeders gezegd: “Breng alles in orde voor de gasten en zie wat ze nodig hebben.” Terwijl hij nog sprak verscheen er een bode in het klooster met de boodschap dat er gasten aan de deur stonden die vader abt wilden spreken. Meteen toen hij in de deuropening verscheen, vielen ze hem te voet en begonnen te jammeren om genade voor hun misdaad. Vriendelijk hielp hij ze weer overeind met de woorden dat ze hun spullen weer mee konden nemen maar dat ze zich nooit meer mochten bezondigen aan diefstal. Ze vroegen hem om zijn zegen en zeiden dat ze de reukolie die ze vervoerden voor de helft hier wilden laten. Dat weigerde hij. Maar ze drongen zo lang aan dat hij het tenslotte liet aannemen. Ze beloofden ook dat ze elk jaar terug zouden om zo’n zelfde hoeveelheid reukolie aan de broeders te schenken. En dat ook hun erfgenamen dit zouden volhouden. (Bron: Waarschijnlijk is deze legende ontleend aan de woestijnvader Gerasimus)

In de kunst wordt hij afgebeeld, gezeten aan een lessenaar of geknield voor een kruisbeeld; vaak met de leeuw bij zich; ook is er dikwijls een rode kardinaalshoed te vinden.
Hij is patroon van de Bijbeluitleggers (exegeten).

Bron: Heiligen.net

Een ander zei: ‘Ik zal U volgen, Heer, maar sta me toe dat ik eerst afscheid neem van mijn huisgenoten.’ Jezus zei tegen hem: ‘Wie de hand aan de ploeg slaat en achterom blijft kijken, is niet geschikt voor het koninkrijk van God.’

De man achter de ploeg mag niet achterom kijken. Wanneer hij dit wel doet is de kans groot dat hij zijn os niet onder controle heeft en de ploeg afwijkt van de rechte lijn. Hij moet vooruit kijken, gericht naar wat voor hem ligt. Met dit krachtig beeld maakt Jezus een levenshouding duidelijk die zo nodig is om volgeling van Hem te zijn.

Lieve mensen, laten we eens naar, of in, onszelf kijken. Hoeveel zaken dragen wij in onze rugzak mee die ons ‘zijn’ vandaag bepalen? Dat kan gaan over foute keuzes die we hebben gemaakt, dingen die ons zijn aangedaan, opgelopen trauma’s, zaken die gebeurd zijn en die heel onze persoon van nu tekenen,… Allemaal dragen we, willens nillens, onze levensrugzak mee. De ene heeft er al meer last van dan de andere. Het is des mensen.

Jezus vraagt vandaag om niet achterom te kijken, niet stil te staan, maar vooruit te kijken, en te gaan. Hij vraagt niet om onze rugzak af te werpen. Geloof vooral niet hen die beweren dat dit zomaar kan. Het gaat er veeleer om een manier te vinden dat het dragen van onze rugzak draaglijk blijft, en vooral geen beletsel vormt vooruit te gaan.

Zoals de boer zijn oog gericht moet houden op de os voor hem, zo is het goed dat wij ons oog gericht houden op God, op Christus die ons wenkt, die met ons meegaat. Onze rugzak verdwijnt niet zomaar, maar langzaam maar zeker zullen we hem leren dragen in Hem. Hij zal onze lasten uit het verleden mee dragen. En wel zo dat ze getransformeerd worden in zijn liefde.

In het zondagochtendprogramma ‘De Verwondering’ op de Nederlands televisie zag ik deze week een interview met de gekende Belgische arts Réginald Moreels. Hij vertelde onder andere dat de lastigheden die we in ons leven hebben meegemaakt, en die ons mogelijk nu tekenen, een spingplank kunnen zijn naar meer menswording. Ze kunnen ons tot groei zijn, en hoeven ons niet neer te halen; integendeel.

Het verleden zou geen blok aan ons been mogen zijn. Het zou ons onvrij maken te leven. Het zou ons christen-zijn beknotten.

Maar het is zo menselijk dat ons verleden ons wel voor een stuk inperkt, en ons ‘zijn’ van nu bepaalt.
Lieve mensen, ik zou zeggen, laat ons dan Kerk zijn voor elkaar; een warme gemeenschap die, in naam van Christus, elkaars lasten dragen. Je rugzak alléén dragen is niet goed. Een mens is daar niet voor gemaakt. We zijn geroepen om gemeenschap te vormen, oog te hebben voor elkaar, dus ook wat de rugzak betreft die ieder van ons draagt.

Laten we elkaar nabij zijn binnen onze eigen gemeenschap, binnen ons gezin, onze kring van kennissen, de bredere kerkgemeenschap. Maar aub ook daarbuiten. Een christen is geroepen ieder ander nabij te zijn. Ja, ieder ander, zonder onderscheid.

Laten we erover waken dat we, als individu én als gemeenschap, vooruit kunnen kijken, onze ogen en ons hart gericht op Christus, die ons wenkt en vraagt Hem te volgen.

kris

Reageren, je eigen woordje plaatsen, of uitwisselen over de overweging, kan via de blog Van Woord naar leven.

Heer Jezus, goede Broer,
meer dan wijzelf weten weet Gij dat voor velen van ons het verleden een lastige rem betekent om vooruit te gaan, om U te volgen. Als een zware ballast wegen de jaren soms door op onze schouders. Soms zijn we gewoon op.
Help ons, Heer, ons hele zijn, heel ons verleden, al onze kwetsuren, ons niet kunnen vergeven, onze opgehoopte haat, te dragen in U. Gij, en enkel Gij, kunt dit ombuigen naar Gods licht, en ons bekwaam maken volgeling te zijn, of te worden, van U; door U geleid, als vernieuwde mensen, door uw genade.
Schenk ons de gave van gemeenschap om, vanuit U, elkaar zo nabij te zijn, dat wij de diepe ervaring mogen hebben dat Gij onze lasten meedraagt, niet omkijkend, maar vooruit, ons schenkend aan U en aan elkaar.
In uw naam. Amen.