Patricius († 461)

Patrick van Downpatrick, Ierland; bisschop & eerste geloofsverkondiger van Ierland

Waarschijnlijk werd hij rond het jaar 385 in Schotland geboren. Hij zou oorspronkelijk Sucath (= ‘strijder’) geheten hebben. Volgens zijn levensverhaal werd hij op vijftien- of zestienjarige leeftijd door zeerovers buitgemaakt en als slaaf verkocht in Ierland. Daar kwam hij als herder in dienst van een druïde, Miluic (ook wel Miliuc of Maelchu genaamd). Thuis was hij christelijk opgevoed, maar thans bevond hij zich in een gebied dat nog goeddeels de Keltische godsdienst aanhing. Na zes jaar slavernij wist hij te ontsnappen en vluchtte naar de overkant van de zee. Hij belandde in Tours en sloot zich daar aan bij de kloostergemeenschap. Deze was zo’n vijfentwintig jaar geleden nog door de grote Sint Maarten (Martinus: † 397; feest 11 november) gesticht. Ook bracht hij enige tijd door op het beroemde kloostereilandje Lérins voor de Zuid-Franse kust.

In 431 kreeg hij van de paus de opdracht om naar Ierland te gaan en er het evangelie te verkondigen. In het jaar daarop ontstak Patrick in de Paasnacht een paasvuur op de heilige heuvel van Slane. Maar daarmee ging hij onbewust in tegen een wet die de plaatselijke koning, Laeghaire (of Laoghaire), had uitgevaardigd: dat alle vuur aan hem toebehoorde, en dat er alleen vuur gemaakt mocht worden, dat aan zijn vuur was ontstoken. Patricks daad kon natuurlijk niet verborgen blijven. De koning was woedend, en zijn druïden deden er nog een schepje boven op door te verklaren: ‘Als dit vuur niet uitgemaakt wordt voordat de morgen aanbrak, zal het nooit meer gedoofd worden en degene die het heeft ontstoken, zal verheven worden boven alle heersers, vorsten en machthebbers van de hele wereld.’ De koning beklom onmiddellijk zijn strijdwagen, vast van plan de dader de doodstraf toe te dienen. Maar zijn druïden raadden hem aan voorzichtig te zijn: ‘Raak het vuur niet aan, maar laat die man zich verantwoorden. Uwe majesteit moet verbieden dat er ook maar iemand opstaat om hem eerbiedig te begroeten.’ Patrick liet zich niet uit het veld slaan. Hij hield de koning een psalmvers voor (20,07): ‘De een zweert bij wagens, de ander bij paarden, wij zweren bij de naam van JHWH, onze God.’ Als een muur stonden zijn tegenstanders tegenover hem: elk met de rand van zijn schild tegen zijn kin gedrukt. Niemand was voor hem opgestaan, behalve één: Erc. Patrick zegende hem. En Erc († 512; feest 2 november) sloot zich bij hem aan. Dat was Patricks eerste succes.

Stilaan liet hij de druïden zien dat de overgang van hun inzichten naar die van het christendom niet zo’n grote stap was; Christus was als het ware de uiteindelijke vervulling van al hun verwachtingen, de apotheose.
Na zijn terugkeer in Ierland was hij ook langsgegaan bij zijn voormalige meester Miluic. Maar deze wilde er niets van weten: omgaan met een voormalige slaaf was een schande in de opvatting van de heidense Ieren. Miluic sloot zichzelf op in zijn huis en stak het in brand…
Met Miluic’s familieleden had Sint Patrick meer succes. Hij gaf diens zoon Guasacht een gedegen vorming en wijdde hem tot bisschop van Granard in het graafschap Longford; zijn gedachtenis staat op 24 januari. Twee van Miluic’s dochters, de beide Emers, legde hij de maagdensluier op en plaatste hen in een vrouwenklooster, volgens zeggen het eerste in Ierland; zij worden gevierd op 11 december. Op 1 januari staat de gedachtenis van een zoon van Miluic’s dochter Bronach: Colman Muilinn (= ‘Colman van de Molen’); waarschijnlijk leidde hij het leven van een kluizenaar? Op 26 juni wordt een andere zoon van Bronach herdacht: Caylan van Mochae, stichter van het klooster Nendrum; hij was nog maar een klein jongetje, toen Sint Patrick hem een bijzondere zegen had gegeven en voorbestemd voor een kerkelijke functie.
Zo gelukte het Patrick uiteindelijk het gehele Ierse eiland voor Christus te winnen

In Ierland leefde Patrick volgens de gewoonten van de druïden; teruggetrokken in de eenzaamheid en dichtbij de natuur, verzonken in gebed en toegewijd aan een harde, gestrenge levenswijze.
Twee plaatsen in Ierland beroemen zich erop dat Patrick daar langere tijd als kluizenaar zou hebben doorgebracht: Croagh Patrick, een berg in het uiterste westen, en Lough Derg, een meer in het noorden. In Lough Derg wijst men de bezoekers nog altijd op een steen waarop Sint Patrick zo lang in geknielde houding zou hebben doorgebracht dat de afdruk van zijn knie erop is achtergebleven.
In totaal zou hij op het gehele Ierse eiland 365 kerkjes hebben gesticht: voor elke dag van het jaar één!

Patrick van Downpatrick

Ik zal voor Israël zijn als de dauw. Het zal bloeien als een lelie, wortelen als een ceder op de Libanon; zijn jonge loten zullen uitlopen. Het zal als een prachtige olijfboom pronken en geuren als de ceders op de Libanon. Zo lezen we vandaag bij Hosea.

Dit belooft God voor de mens wanneer deze zich van Hem heeft afgekeerd en na berouw te hebben getoond zich terug tot Hem bekeert. Dát, geliefde mensen, is nu juist de Blijde Boodschap: God die altijd opnieuw bereid is zijn barmhartigheid te tonen wanneer mensen liever hun buik volgden dan Hem. Voor God is niemand verloren. Hij vraagt maar één zaak: dat we ons kwetsbaar openstellen voor Hem, zodat Hij helend aanwezig kan komen in ons onvermogen.

Je kan je dan de vraag stellen: ‘Wat met mensen die zich niet openstellen voor zijn genade? Is God dan enkel wachtend?’

Wel, dat brengt ons bij het thema ‘bidden voor anderen’. Ik ben er steevast van overtuigd dat ons gebed voor anderen hen kan openen voor God, en wel door de genade die wij voor hen afsmeken. En nee, dat heeft niets met afkopen te maken. Geen voor-wat-hoort-wat-mentaliteit. Dat heeft puur met liefde te maken. Zoals je een arme een brood tot voedsel kan geven, zo kun je ook bidden voor hen die zich sluiten voor God.

De zogenaamde ‘voorbede’ wordt vaak herleid tot een engagement van solidariteit met hen waarvoor we bidden. Dat is het zeker óók. Maar het is veel méér dan dat. Het is mensen daadwerkelijk helpen door aan God te vragen of Hij hen genadig wil zijn. Natuurlijk moeten wij – als christenen – zelf dienend en helpend in de wereld staan. Maar naast dit ‘werk’ mogen we ook Gods genade afsmeken voor mensen en gebeurtenissen. We mogen deze twee vormen van liefde niet naast elkaar plaatsen. Laat de twee maar gebeuren.

Enkele jaren terug was ik in Rome waar – niet ver van het Vaticaan – een gemeenschap woont van religieuzen die niet veel rondlopen in de stad, maar veel tijd besteden aan gebed. Het is de contemplatieve tak van de zusters van Moeder Theresa. Enkele keren per week – soms in de nacht-  gaan zij met vrijwilligers – aan de gemeenschap verbonden – soep uitdelen aan bedelaars in het treinstation in Rome. Maar hun hoofdtaak bestaat er in  – zo vertelden ze me – véél tijd te besteden aan gebed voor de meer actievere tak van de zusters van Moeder Theresa wereldwijd. En wees gerust: zij baden écht zéér veel: uren per dag; alleen én als gemeenschap.
Ik vind het een mooi beeld van hoe gebed en dienst harmonieus met elkaar vervlochten kunnen zijn.

Dus, beste lezer, ben jij – om welke omstandigheden ook – niet in staat om ‘actief’ werkzaam te zijn, bid dan voor de Kerk, bid voor de vrede, bid voor hen die zich sluiten voor God, en bid voor jezelf.

En jij, die wél actief en dienend in de wereld aanwezig bent: bid ook. Al zal het in tijd misschien iets minder zijn dan hen die daar meer tijd voor hebben. Voel je diep verbonden, als leden van één lichaam, met hen die voor jou bidden. Bid ook voor hen. En dank God voor hun gebeden.

Moge alzo, naar de woorden uit het boek Hosea, God als dauw zijn voor Kerk en wereld.

Laten wij bidden …

Vader,
waai met uw heilige Geest
over Kerk en wereld.
Open de harten
voor zij die zich sluiten voor U.
Kom – in Christus –
in ons onvermogen
en heel ons.
Mogen wij opstaan in U.
Door Christus, onze Heer.
Amen.

Een mooie vrijdag,
kris

Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.