maandag in week 2 van de veertigdagentijd
Uit het boek Daniël 9, 4b-10
De profeet Daniël vertolkt het berouw van zijn volk. Zij bekennen hun fouten. Zij hebben goddeloos gehandeld en zijn weerspannig geweest. Zij weten dat God in zijn recht staat. Toch is er hoop! ‘De heer, onze God, is vol erbarmen en vergeving’.
Heer, grote en geduchte God, die zijn beloften nakomt en trouw is aan wie Hem liefhebben en doen wat Hij gebiedt, wij hebben gezondigd en ons misdragen. Wij zijn slecht en opstandig geweest, wij zijn van uw geboden en regels afgeweken en wij hebben niet geluisterd naar uw dienaren, de profeten, die in uw naam tot onze koningen, onze vorsten, onze oudsten en tot het hele volk gesproken hebben.
U, Heer, staat in uw recht – ons staat deze dag de schaamte op het gezicht, ons, de Judeeërs, de inwoners van Jeruzalem, alle Israëlieten, of ze nu dichtbij zijn of ver weg, in alle landen waarheen U hen hebt verdreven vanwege hun ontrouw jegens U. Heer, ons en onze koningen, onze vorsten en onze oudsten staat de schaamte op het gezicht, omdat wij tegen U gezondigd hebben.
De Heer, onze God, is vol erbarmen en vergeving, want wij zijn tegen Hem in opstand gekomen en hebben niet geluisterd naar de Heer, onze God. Wij hebben ons niet gehouden aan het onderricht dat Hij ons door zijn dienaren, de profeten, gegeven heeft.
Psalm 79, 8 + 9 + 11 + 13
Refr.: Heer, wij zijn uw volk, de kudde die U hoedt.
Reken ons de zonden van vroeger niet aan,
toon erbarmen en haast u, want onze ellende is groot.
Help ons, God, bevrijd ons, tot eer van uw roemrijke Naam,
red ons en bedek onze zonden, omwille van uw Naam.
Laat het zuchten van uw geknechte volk U bereiken.
Machtig is uw arm: houd in leven wie ten dode zijn gedoemd.
Wij zijn uw volk, de kudde die U hoedt,
wij zullen U prijzen tot in eeuwigheid,
van geslacht op geslacht verhalen van uw roem.
Vers voor het evangelie
Nu is de gunstige tijd,
nu is de dag van de redding.
Uit het evangelie volgens Lucas 6, 36-38
Jezus roept op tot vergevingsgezindheid tegenover elkaar. God zal onze goedheid altijd overtreffen. Zijn barmhartigheid navolgen is onze roeping. Daarom mogen wij elkaar niet oordelen en zeker niet veroordelen, maar wij moeten elkaar vrijspreken en vergeving schenken.
Jezus sprak tot zijn leerlingen:
‘Wees barmhartig zoals jullie Vader barmhartig is. Oordeel niet, dan zal er niet over je geoordeeld worden. Veroordeel niet, dan zul je niet veroordeeld worden. Vergeef, dan zal je vergeven worden.
Geef, dan zal je gegeven worden; een goede, stevig aangedrukte, goed geschudde en overvolle maat zal je worden toebedeeld. Want de maat die je voor anderen gebruikt, zal ook voor jullie worden gebruikt.’
Van Woord naar leven
Heer, grote en geduchte God, die zijn beloften nakomt en trouw is aan wie Hem liefhebben en doen wat Hij gebiedt, wij hebben gezondigd en ons misdragen. Wij zijn slecht en opstandig geweest, wij zijn van uw geboden en regels afgeweken en wij hebben niet geluisterd naar uw dienaren, de profeten, die in uw naam tot onze koningen, onze vorsten, onze oudsten en tot het hele volk gesproken hebben.
Uit de eerste lezing van vandaag.
Gisteren hadden we het hier bij Van Woord naar leven nog over de plaats van de schuldbelijdenis tijdens de misviering. De schuldbede als moment van inkeer, bewustwording, en het uitdrukkelijk vragen om vergeving, ontferming, heling. Naar aanleiding van de eerste lezing van vandaag, waar Daniël in naam van het volk vergeving vraagt aan de Heer, wil ik met u wat dieper nadenken over het bewust worden – of zijn – van onze schuld jegens God en wat we daarmee kunnen doen.
Vaak wordt het bewust-zijn van schuld gezien als een act van de mens die oprecht spijt heeft van gedane zonde. Klinkt goed, maar in christelijk perspectief is dit eigenlijk niet juist. Als wij ons al bewust worden van zondigheid is dit een gevolg van het tikken van God op ons geweten. Anders gezegd: schuldgevoel is gave. Tenminste, dat is het in wezen. En zalig zijn zij die hun schuldgevoel op deze wijze mogen ontvangen en dragen.
Het gebeurt echter ook dat de mens puur vanuit zichzelf zich bepaalde schuldgevoelens aanpraat, los van God. Met alle gevolgen van dien: scrupuleus gedrag, gevoelens van minderwaardigheid, depressie. Soms leidt het zelfs tot zelfdoding.
Daarom is het van belang te bidden dat we onze gevoelens van schuld ‘in de Heer’ ontvangen en dragen. Zeg maar: in genade.
Waarachtig berouw is het werk van God; de Heer die je eenvoudigweg laat weten waar je fout bezig bent. Het is van belang met dit gevoel biddend aan de slag te gaan.
Op de eerste plaats met een dankbaar en erkentelijk hart. Dankbaar omdat God je berouw schenkt.
Maar je ook openend, in stilte, de tijd koesterend. Opdat je, vanuit inkeer en stilzwijgen, vanuit overgave en toewijding, aan de weet zou komen wat je diepere oorzaak kan zijn van je fout bezig zijn. Heel vaak heeft dit te maken met je godsbeleving, met je wijze van godsontmoeting, met je vasthouden aan je eigen ‘ik’ dat zich op enkele of meerdere domeinen van het leven heeft losgeweekt van God.
Om je dan – al dan niet letterlijk – diep te buigen, met een berouwvol hart, met de smeekbede dat God je mag vergeven. Dus je niet ziekelijk op de borst kloppen tot je erbij neervalt. Nee, je hart in dankbaarheid openend voor Hem die in de wonde van het berouw aanwezig wil komen met zijn barmhartigheid om je te vergeven en te helen, om je op te tillen en je deelgenoot te maken aan zijn Pasen.
Geliefde mensen,
berouw wordt vaak gezien als een negatief iets. Dat is het dus niet, integendeel. Het is een gave Gods met maar één bedoeling: ons terug tot die mensen te brengen waarvan God heeft gezegd dat Hij hen gemaakt heeft naar zijn beeld en gelijkenis.
Om dankbaar en blij van te worden. Niet?
Laten wij bidden …
Vader,
schenk ons de gave van het berouw,
als springplank naar Christus,
die ons met open armen zal ontvangen
in uw barmhartigheid.
Moge Hij aanwezig komen
in de wonde van ons schuldbesef
om in Hem te verrijzen
voor Kerk en wereld.
Amen, ja amen.
Veel zegen over deze nieuwe week.
kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.
De Bijbelteksten zijn ontleend aan de NBV21, © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.
De korte inleidingen op de lezingen zijn van de hand van Kris.
Coleta van Corbie († 1447)
De heilige Colette de Corbie is de stichteres van de Orde van de Clarissen-Coletinen.
Afkomst
Nicolette Boëllet (ook gespeld als Boillet, Boilet of Boylet) werd op 13 januari 1381 geboren in Corbie, Picardië (Noord-Frankrijk) als dochter van Robert Boellet en Marguerite Moyon. Nicolettes vader was de timmerman van de beroemde benedictijnenabdij van Corbie. Volgens vroege levensbeschrijvingen baden Robert en Marguerite, gekweld door kinderloosheid, tot Sint-Nicolaas. Toen Marguerite haar dochter op 60-jarige leeftijd had gebaard, noemden ze haar uit dankbaarheid Nicolette.
Roeping
Nicolette had al op vroege leeftijd een onweerstaanbaar religieus verlangen. Dat deed haar besluiten om zich als maagd aan God toe te wijden. Na een korte periode begijn te zijn geweest, trad ze toe tot de benedictinessen, maar ook dat bleek niet haar roeping te zijn. Toen besloot ze claris te worden, maar dat leven bleek tot haar grote teleurstelling niet radicaal genoeg. Vervolgens wendde ze zich tot de franciscaan Jean Pinet. Die gaf haar het kleed van de Derde Orde van Sint Franciscus, waarna ze vier jaar leefde als kluizenaarster onder toezicht van de abt van Corbie. In deze periode zou ze een verschijning hebben gehad van de heilige Franciscus van Assisi, die haar de opdracht zou hebben gegeven diens Tweede Orde (clarissen) te hervormen.
Erkenning van antipaus
Nicolette, die inmiddels Colette (Coleta in Latijnse vorm) werd genoemd, besloot haar roeping voor te leggen aan antipaus Benedictus XIII (Pedro Martínez de Luna y Pérez de Gotor), die door de Franse koning als rechtmatige opvolger van Sint-Petrus werd erkend. Coleta trof Benedictus in Nice. In diens handen deed zij haar professie als claris. Vervolgens gaf de paus zich door middel van verscheidene bullen de volmacht om de clarissenorde te hervormen en nieuwe kloosters te stichten in de geest van de heilige Clara van Assisi. Ze keerde terug naar Corbie, waar ze volgelingen kreeg en haar eerste klooster stichtte.
Strenge observantie
Coleta zette haar hervormingswerk voort in Bourgondië en het bisdom Genève. Daarbij werd ze gesteund door gravin Blanche van Genève, Isabeau de Rochechouart (barones van Brissay) en haar biechtvader, de franciscaan Henricus van Beaume. Na een korte tijd vertrok ze naar Besançon, waar ze in 1410 een klooster stichtte. Haar zusters vestigden zich in die stad in een verlaten klooster van de urbanisten, clarissen die de regel volgden die in 1263 door paus Urbanus IV was goedgekeurd. Vanuit Besançon werden nog zestien kloosters gesticht volgens de nieuwe observantie. Die hield in: extreme armoede, ongeschoeidheid, boetedoening, vasten, onthouding en voortdurend gebed. De zusters van deze nieuwe orde werden later clarissen-coletinen genoemd.
Constituties
In 1430 schreef Coleta voor haar orde de Constituties, die vier jaar later werden goedgekeurd door Willem van Casal, de minister-generaal van de Orde der Minderbroeders, de eerste orde van Sint Franciscus. De hervormingsbeweging had zich inmiddels ook al verbreid naar Duitsland en Spanje. In 1458 werden de Constituties goedgekeurd door paus Pius II.
Gent
Ook in de Lage Landen was Coleta een bekende figuur geworden. In Gent hoopte men dat zij ook daar een klooster zou stichten. Zij gaf er gehoor aan en op 3 augustus 1442 arriveerde ze in Gent. Met financiële steun van hertog Filips III (de Goede) van Bourgondië, tevens landheer van Vlaanderen, en diens gemalin Isabella van Portugal, stichtte ze er het Monasterium Bethlehem. Daarna vertrok Coleta naar Besançon. Vier jaar later keerde ze terug naar Gent, waar ze op 6 december 1446 aankwam en op 6 maart 1447 overleed.
Relieken
Het stoffelijk overschot van Coleta lag lange tijd in een graf in de tuin van het klooster Bethlehem in Gent. Toen de Geuzen in 1577 het klooster verwoestten, sloegen de zusters op de vlucht en namen de relieken van Coleta mee. Nadat de Spanjaarden in 1584 het calvinistische Gent hadden ingenomen, konden de clarissen-coletinen klooster terugkeren. Vanaf toen rustte haar lichaam weer in Gent. In de 18e eeuw werd Vlaanderen bestuurd door de Oostenrijkse tak van het Huis Habsburg. In 1783 besloot keizer Jozef II, voorstander van het verlicht despotisme, alle kloosters op te heffen. De clarissen werden toen opnieuw gedwongen de relieken van hun stichteres op te graven. Dit keer werden ze overgebracht naar de kerk Saint-Hippolyte in Poligny (Jura), waar ze nog steeds rusten.
Canonisatie
Coleta werd op 23 januari 1740 door paus Clemens XII zalig verklaard en op 24 mei 1807 door Pius VII heilig verklaard. Haar feestdag werd 6 maart. Na de liturgiehervorming van de vorige eeuw werd deze verplaatst naar 6 februari. Alleen binnen de diverse franciscaanse orden wordt op deze dag haar liturgische gedachtenis gehouden.
Bron: KRO-NCRV
Van Woord naar leven
Heer, grote en geduchte God, die zijn beloften nakomt en trouw is aan wie Hem liefhebben en doen wat Hij gebiedt, wij hebben gezondigd en ons misdragen. Wij zijn slecht en opstandig geweest, wij zijn van uw geboden en regels afgeweken en wij hebben niet geluisterd naar uw dienaren, de profeten, die in uw naam tot onze koningen, onze vorsten, onze oudsten en tot het hele volk gesproken hebben.
Uit de eerste lezing van vandaag.
Gisteren hadden we het hier bij Van Woord naar leven nog over de plaats van de schuldbelijdenis tijdens de misviering. De schuldbede als moment van inkeer, bewustwording, en het uitdrukkelijk vragen om vergeving, ontferming, heling. Naar aanleiding van de eerste lezing van vandaag, waar Daniël in naam van het volk vergeving vraagt aan de Heer, wil ik met u wat dieper nadenken over het bewust worden – of zijn – van onze schuld jegens God en wat we daarmee kunnen doen.
Vaak wordt het bewust-zijn van schuld gezien als een act van de mens die oprecht spijt heeft van gedane zonde. Klinkt goed, maar in christelijk perspectief is dit eigenlijk niet juist. Als wij ons al bewust worden van zondigheid is dit een gevolg van het tikken van God op ons geweten. Anders gezegd: schuldgevoel is gave. Tenminste, dat is het in wezen. En zalig zijn zij die hun schuldgevoel op deze wijze mogen ontvangen en dragen.
Het gebeurt echter ook dat de mens puur vanuit zichzelf zich bepaalde schuldgevoelens aanpraat, los van God. Met alle gevolgen van dien: scrupuleus gedrag, gevoelens van minderwaardigheid, depressie. Soms leidt het zelfs tot zelfdoding.
Daarom is het van belang te bidden dat we onze gevoelens van schuld ‘in de Heer’ ontvangen en dragen. Zeg maar: in genade.
Waarachtig berouw is het werk van God; de Heer die je eenvoudigweg laat weten waar je fout bezig bent. Het is van belang met dit gevoel biddend aan de slag te gaan.
Op de eerste plaats met een dankbaar en erkentelijk hart. Dankbaar omdat God je berouw schenkt.
Maar je ook openend, in stilte, de tijd koesterend. Opdat je, vanuit inkeer en stilzwijgen, vanuit overgave en toewijding, aan de weet zou komen wat je diepere oorzaak kan zijn van je fout bezig zijn. Heel vaak heeft dit te maken met je godsbeleving, met je wijze van godsontmoeting, met je vasthouden aan je eigen ‘ik’ dat zich op enkele of meerdere domeinen van het leven heeft losgeweekt van God.
Om je dan – al dan niet letterlijk – diep te buigen, met een berouwvol hart, met de smeekbede dat God je mag vergeven. Dus je niet ziekelijk op de borst kloppen tot je erbij neervalt. Nee, je hart in dankbaarheid openend voor Hem die in de wonde van het berouw aanwezig wil komen met zijn barmhartigheid om je te vergeven en te helen, om je op te tillen en je deelgenoot te maken aan zijn Pasen.
Geliefde mensen,
berouw wordt vaak gezien als een negatief iets. Dat is het dus niet, integendeel. Het is een gave Gods met maar één bedoeling: ons terug tot die mensen te brengen waarvan God heeft gezegd dat Hij hen gemaakt heeft naar zijn beeld en gelijkenis.
Om dankbaar en blij van te worden. Niet?
Laten wij bidden …
Vader,
schenk ons de gave van het berouw,
als springplank naar Christus,
die ons met open armen zal ontvangen
in uw barmhartigheid.
Moge Hij aanwezig komen
in de wonde van ons schuldbesef
om in Hem te verrijzen
voor Kerk en wereld.
Amen, ja amen.
Veel zegen over deze nieuwe week.
kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.