Elisabeth van Portugal († 1336)

Elisabeth (ook Isabella) van Portugal, Estremoz (bij Lissabon), Portugal; koningin & stichteres

Elisabeth van Portugal (in het Spaans en Portugees Isabel) werd in 1271 geboren te Zaragoza geboren als dochter van koning Peter III van Aragón en diens vrouw Constantia van Sicilië. In haar jeugd ontwikkelde de prinses een authentieke vroomheid en een groot rechtvaardigheidsgevoel.

Toen Isabel 10 jaar oud was, werd zij uitgehuwelijkt aan koning Dionysius van Portugal (Dom Dinis). Op 24 juni 1282 trad de toen 11-jarige met hem in het huwelijk. De vorst stond bekend als een brute en immorele man. Nadat hij getrouwd was, legde hij het aan met veel andere vrouwen. Desondanks stelde Elisabeth zich op als een trouwe echtgenote. Zij kreeg twee kinderen: prinses Constantia (1290) en prins Alfonsus (1291).

Als koningin zette Elisabeth zich in voor de armen en de zieken door onder meer de oprichting van weeshuizen, scholen en hospitalen. Ook stichtte ze diverse kloosters. Tijdens de hongersnood van 1293 liet ze bloem bezorgen bij de bakkers van Coimbra. Haar godsdienstigheid oogstte bewondering van haar man, die besloot haar charitatieve ondernemingen financieel te ondersteunen.

Toen koning Dionysius op 1 januari 1324 overleed, werd hij opgevolgd door Elisabeth haar zoon, die daarmee Alfonsus IV van Portugal werd. Zelf trok zij zich terug in Santa Clara-a-Velha in Coimbra, het clarissenklooster dat zij zelf had gesticht. Ook werd ze lid van de Derde Orde van Sint Franciscus.

In 1336 werd op haar een beroep gedaan als vredestichtster. Haar zoon, koning Alfonsus, was opgetrokken tegen zijn schoonzoon, koning Alfonsus XI van Castilië. Die was getrouwd met Elisabeths schoondochter Maria. De Castiliaanse vorst verwaarloosde haar en behandelde haar slecht. Elisabeth verkeerde toen niet in de beste conditie; desondanks ging ze naar het slagveld bij Estremoz, waar de twee legers tegenover elkaar stonden. Ze wist de partijen tot een akkoord te bewegen.

Haar succesvolle vredesmissie had veel van haar krachten gevergd. Ze stortte in op het kasteel van Estremoz, waar ze op 4 juli stierf aan een hoge koorts. Haar lichaam werd niet bijgezet in het graf van haar man, maar begraven bij de clarissen van Coimbra.

Spoedig na haar dood werd ze vereerd als een heilige en er werd melding gemaakt van tal van mirakels. Dat was de aanleiding voor een zaligverklaringsproces. In 1526 werd ze tot de eer der altaren verheven en op 25 mei 1625 werd ze door paus Urbanus VIII gecanoniseerd. Haar lichaam rust thans in het klooster Santa Clara-a-Nova in Coimbra.

Haar feestdag stond aanvankelijk op 4 juli op de Algemene Romeinse Kalender. Hij werd verplaatst naar 8 juli, omdat 4 juli in het octaaf van het hoogfeest van Petrus en Paulus viel. Paus Pius XII schafte dit octaaf in 1955 af, wat de weg vrijmaakte om de gedachtenis terug te plaatsen naar 4 juli. Dat gebeurde in 1969 bij de herziening van de Algemene Romeinse Kalender. De status van de gedachtenis is facultatief.

Bron: KRO-NVRV

Ik zal je voorgoed tot mijn bruid maken. Ik zal je als bruid verwerven, in recht en gerechtigheid, in liefde en ontferming. Mijn vrouw zul je zijn, want Ik beloof je trouw, en jij zult de Heer toegewijd zijn.
Zo lezen we vandaag bij de profeet Hosea.

Wat een engagement van God uit naar de mens toe. Hij kiest ons om te huwen. Wat een eer! Wat een genade! Wat een gebeuren!

Over deze zogenaamde Bijbelse huwelijksmystiek is al veel geschreven. Zelf las ik gisteren nog een prachtige commentaar op het boek ‘De donkere nacht’ van Johannes van het Kruis. Johannes gaat ervan uit dat God heel dikwijls ‘de nacht’ gebruikt om ons, mensen, tot zich te trekken en ons in zich op te nemen. De woestijn ons gegeven, en het achterlaten van onzentwegen, leiden tot (al dan niet gewaarwordende) eenheid met God.

Veel mensen beluisteren dit als een ‘ver-van-hun-bed-gebeuren’, weggelegd voor bijna-heiligen of mystici uit een al dan niet ver verleden. En het is natuurlijk waar dat heel wat mystici uit het verleden deze weg in de diepte zijn gegaan, wiens leven en inzichten via eigen geschriften of getuigenissen bewaard zijn gebleven. Het is beslist het werk van God dat deze mensen een zekere bekendheid hebben gekregen, al was het maar tot ‘stichting’ van zij die hen leren kennen via lectuur, studie, enzovoort.
Tegelijk is het zeker zo dat er ontelbare vrouwen en mannen zijn geweest in deze wereld die, zonder bekend te zijn geworden, deze weg van mystiek hebben bewandeld, en dit tot op vandaag. Geen geschriften, geen geestelijk nalatenschap, geen bekendheid. Maar wel ‘heiligheid’.

En dit laatste is beslist goed nieuws voor ieder van ons. Immers, wij allen, u en ik, zijn geroepen de weg van de mystiek te gaan. En dan gaat het er in de eerste plaats niet om om bijzondere mystieke ervaringen mee te maken (uren van de wereld zijn, zweven, bilocatie,…), maar wel om je eigen unieke weg mét God in de diepte te gaan. Hoe die weg eruit ziet, tot welke hoogten of laagten God je meevoert, is een zaak tussen Hem en u. Van belang is je relatie met God te verzorgen, te koesteren, je hele leven eraan te geven.

God vroeg in het verleden niet enkel de grote bekende mystici tot zijn bruid. Ook geeft Hij zijn hand niet enkel aan zij die een bepaalde graad van heiligheid zouden hebben bereikt. Nee, hij nodigt ieder van ons uit met Hem te huwen, waar we ook staan in het leven, wat we ook al dan niet hebben uitgespookt.

En Hij vraag je vandaag, zoals Hij dat gisteren deed, en zoals Hij dat morgen zal doen.

Aan u, aan ons, of we zijn huwelijksaanzoek ter harte nemen.

Ik zou zeggen: doen! Niet twijfelen. Wie de stap zet in Gods huwelijksboot te treden heeft het beste in zijn leven gekozen; het meest edele, het meest verhevene. Hij heeft zich namelijk gegeven aan het avontuur van de liefde tussen God en mens. En wel in twee richtingen: van God uit naar u toe, en van u uit naar Hem toe (God zelf is er het levend hart van). Deze interactie van liefde is het wezen van de eenwording met God. Liefde is nooit passief; ze is levend, fris, fruitig, bruisend; zowel bij zonneschijn als met zware bewolking.

Lieve mensen, laten we ons geven aan God, doorheen Christus die ons bewoont. Bid dat Gods Geest u voor deze weg mag openen. Adem in God zoals Hij dat doet in u, zoals Johannes van het Kruis dat zo diep zegt. Wees liefde. Groei in Hem. Opdat velen mogen proeven van Gods schoon- en goedheid.

Van harte, kris

Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.