Johannes Chrysostomus († 407)

Constantinopel, Klein-Azië; bisschop, kerkvader & kerkleraarJohannes werd geboren te Antiochië, Syrië, in het jaar 347. Hij verloor als klein kind al zijn vader. Zijn moeder, Anthusa geheten, was christin; ze bracht hem de eerste beginselen van het geloof bij, maar liet hem niet dopen. Daar zou hij als volwassene zelf voor moeten kiezen.Johannes kreeg een opleiding tot rhetor. Welsprekendheid was in zijn tijd misschien wel het belangrijkste vak om verder te komen in de wereld: je moest het woord kunnen voeren. Omdat hij een hoogbegaafd spreker was, vlug van begrip en glad van de tongriem gesneden, leek er voor hem een prachtige politieke carrière weggelegd. Maar tijdens zijn studies was hij gaan ontdekken dat de christelijke geloofsleer eigenlijk de enige levensbeschouwing was die iets te vertellen had over alle facetten van het leven, inclusief de kennis van het goddelijke, de zichtbare en onzichtbare wereld, de wetenschap, de vragen rond goed en kwaad en je eigen persoon.Hij trok zich als monnik terug in de eenzaamheid om God te zoeken en beter te leren kennen. Van daaruit werd hij in 398 tegen zijn zin door patriarch Theofilus van Alexandrië († 412) geroepen om Sint Nectarius († 397) op te volgen als patriarch van Constantinopel, destijds de hoofdstad van het Oost-Romeinse Rijk. In die hoedanigheid herzag hij de Griekse liturgie en besteedde hij veel aandacht aan bijbeluitleg. Hij had een grote bewondering voor Sint Paulus. Volgens zeggen zou deze hem dan ook meermalen verschenen zijn om hem te helpen bij de interpretatie van moeilijke passages in de Heilige Schrift.In zijn preken en geschriften, waarvan er vele bewaard zijn gebleven, wist hij te zeggen waar het op stond. De zuiverheid van geloof en zeden ging hem boven alles. Hij joeg daarmee keizerin Eudoxia tegen zich in het harnas. Tot tweemaal toe wist zij gedaan te krijgen dat hij in ballingschap moest. Ongebroken ijverde Johannes voor de verbreiding van de christelijke geest: hij preekte, schreef, stuurde zendelingen naar delen van de wereld waar het christendom nog niet was doorgedrongen; hij deed wèl aan de armen; kortom hij was even geliefd bij zijn eigen mensen als gehaat bij zijn tegenstanders. Hij schreef o.a. drie boeken over seksuele onthouding: 'Over de maagdelijkheid', 'Aan een jonge weduwe' en 'Over het éne huwelijk'; daarnaast pastorale werken als 'Over het priesterschap' en 'Over ijdele roem en de opvoeding van kinderen'. Hij stierf in 407 in ballingschap in het Armeense stadje Comana (het huidige Tokat, Noordoost-Turkije), zestig jaar oud. Daar vond hij ook voorlopig zijn laatste rustplaats.Dertig jaar na zijn dood hield zijn opvolger in Constantinopel, patriarch Proclus († 446), een preek, waarin hij zijn leermeester en geestelijk leidsman Johannes Chrysostomus in herinnering riep. Hij zei het te betreuren dat zijn geliefde vader in ballingschap was gestorven, vervolgd omwille van de goede zaak. Tenslotte sprak hij de wens uit zijn relieken hier in de kerk te hebben in het midden van de mensen voor wie hij zijn energie en in zekere zin ook zijn leven had gegeven. De toehoorders waren enthousiast. De oude liefde voor hun vroegere bisschop was gewekt. Ook de keizer van dat moment, Theodosius Junior, deelde in het enthousiasme.Hij gaf opdracht om het stoffelijk overschot van Johannes in Comana op te gaan halen. De legende vertelt hoe de reliekschrijn niet van zijn plaats wilde, totdat keizer Theodosius aan de gestorven Johannes een openbare brief had geschreven, waarin hij zijn spijt betuigde over het gedrag van zijn moeder, de voormalige keizerin Eudoxia; immers zij was verantwoordelijk geweest voor Johannes' ballingschap. In zijn brief smeekte de keizer Johannes dus terug te keren naar zijn oorspronkelijke standplaats, Constantinopel. De brief werd op de reliekschrijn gelegd, en vanaf dat moment was hij zo licht als een veertje. Ieder die de schrijn aanraakte, werd genezen van welke kwaal dan ook. De tocht van Comana naar Constantinopel werd een triomftocht. Bij aankomst in de hoofdstad herhaalde keizer Theodosius zijn bede om vergiffenis; het was alsof het zijn moeder zelf was die sprak door zijn mond: "Toen ik in dit tijdelijke bestaan verkeerde, heb ik u kwaad gedaan. Maar nu u leeft in eeuwigheid, bid ik u: kom mijn ziel te hulp. Mijn roem is vergaan, en ik ben alleen nog aangewezen op hulp van anderen. Help mij, vader, vanuit uw glorie. Help mij, voor het te laat is, en ik veroordeeld word voor de troon van Christus, de eeuwige Rechter." Daarop werd de schrijn de kerk ingedragen en op de bisschopszetel geplaatst. Op dat moment weerklonken deze woorden uit zijn mond: "Vrede zij met u allen!" Dit vond plaats in het jaar 438. In 1568 werd hij door paus Pius V uitgeroepen tot kerkleraar.Hij is patroon van predikanten, kanselredenaars en bijenkwekers (vanwege zijn welsprekendheid, die vaak met honing wordt vergeleken) en van studenten. Hij wordt aangeroepen tegen toevallen (een herinnering aan de genezingen tijdens de overbrenging van zijn reliekschrijn). Hij wordt afgebeeld in liturgische gewaden (hij heeft veel geschreven over de heilige liturgie), met een boek, een bijenkorf (symbool voor de honingzoete woorden die uit zijn mond kwamen), met een duif (die zou bij zijn bisschopswijding vanuit den hoge neergedaald zijn en op zijn schouder zijn gaan zitten), met een engel (die zou hem herhaaldelijk verschenen zijn om hem te troosten, met name in zijn ballingschapsperiodes om hem te troosten). In de oosterse kerk draagt Johannes naast de eretitel 'Chryso-stomos' (= 'Gulden-mond') ook nog de titel 'Gouden Trompet van de Orthodoxie'. Daar behoort hij met Athanasius de Grote, Basilius de Grote en Gregorius van Nazianze tot de vier grote Oosterse kerkvaders.Bron: Heiligen.net

‘Verwijder eerst de balk uit je eigen oog, pas dan zul je scherp genoeg zien om de splinter in het oog van je broeder of zuster te verwijderen.” Zo zegt Jezus ons vandaag.Er is dus een soort balk in onze ogen die ons weerhoudt op een juiste wijze naar de ander te kijken. Pas wanneer die balk verwijderd is, zo zegt Jezus, zullen we scherp genoeg zien om een mogelijke splinter uit het oog van de ander te verwijderen.Het gaat hier, naar mijn aanvoelen, onder andere over de balk van het oordeel. Oh hoe snel zijn we in het onmiddellijk overdelen over een ander. Ik weet niet hoe dat bij jullie is, maar zelf betrap ik mij daar meermaals per dag op. Je ziet iemand een bepaalde houding aannemen of gewoon iets doen, je stoort je daar aan, en floep: daar is het oordeel. De ander is geklasseerd. Voila.Moesten we de kunst verstaan de balk van het oordeel uit onze ogen te verwijderen… we zouden heel anders naar de ander kijken. Op zich zouden we hetzelfde zien, maar in ons kijken benaderen we de ander wezenlijk anders. We kijken immers niet meer vanuit een oordelend hart, maar vanuit een liefhebbend en zorgend hart. We zullen de ander zien als kind van God die uit zichzelf niet vraagt beoordeeld te worden, maar wel vraagt bemind te worden.Wilt dat dan zeggen dat we blind moeten zijn voor merkwaardige, of misschien zelfs zondige, gedragingen van anderen? Nee, tuurlijk niet. Het is niet fout dingen vast te stellen. Maar waar het over gaat is hoe je deze mens benadert; vanuit oordeel dat nog weinig ruimte laat om lief te hebben, of vanuit een minnend hart dat ten allen tijde met zorg kijkt naar die ander.Wie dit laatste kan klaarspelen, kijkt bijvoorbeeld naar een zondaar als iemand die diep in zichzelf een zekere genezing nodig heeft. Dit hoeft echt geen oordeel te zijn. Eerder een vaststelling; maar eentje vervuld van liefde. Wat je doorheen het gedrag van de ander ziet, is dat de liefde gekwetst werd, en dat zet jou alleen maar aan tot meer liefhebben. Met gevolgen natuurlijk: je zult die liefde naar de ander toe op een of andere wijze moeten uiten. Door hem niet te verfoeien, door daadwerkelijk naar hem toe te gaan, hem te willen ontmoeten, door je vriendschap aan te bieden, door mogelijks het ‘goede gesprek’ aan te gaan, door voor hem te bidden.Het kan merkwaardig klinken, maar liefde zet altijd aan tot genezing. En dan heb ik het over liefde die geworteld is in Christus zelf. Wie vanuit Christus bemint, laat toe dat Jezus genadevol werkzaam is in de wereld. Wij mogen zijn instrumenten zijn; nederig en klein, maar tegelijk moedig en fier.Maar dit laatste is niet eenvoudig. Velen van ons, ik op kop, lopen met balken in hun ogen om u tegen te zeggen; balken van oordeel die ons belemmeren de ander met liefde te zien en te benaderen.Laten we ons hiervan bewust worden, en die balken uit onze ogen verwijderen. Opdat we naar de ander in liefde zouden kijken; in de liefde van de Heer. Met alle mooie en goede gevolgen van dien.krisReageren, je eigen woordje plaatsen, of uitwisselen over de overweging, kan via de blog Van Woord naar leven.

Goede God, help ons te leven in Christus, om vanuit U naar de ander te kunnen kijken, hem lief te hebben, zoals Gij ons liefhebt. Ja God, trek ons in de brand van uw liefde. Om deze genade bidden wij U, in Christus, onze Broeder en Heer. Amen.