‘Een echte gelovige is een zoeker, een nederige twijfelaar’

Wat doet een secretaris van de Interdiocesane Commissie voor Catechese? Bart Willemen vertelt het zelf, in de Klapstoel van Kerk & Leven.

Als stafmedewerker catechese van het bisdom Antwerpen was Bart Willemen al langer vertrouwd met de Interdiocesane Commissie voor Catechese. Sinds twee weken staat hij aan het roer van die dienst, aan de zijde van bisschop Lode Aerts. Aan zijn aanpak wil hij echter niet te veel morrelen, dat blijft er een van nabijheid en uitwisseling.

De boekenkast van Bart Willemen (36) telt naast heel wat religieuze werken ook het verzameld werk van zowat alle grote fantasy- auteurs. Ook zulke boeken kunnen immers bronnen van geloof zijn, stelt de kersverse secretaris van de Interdiocesane Commissie voor Catechese. Om ermee de weg te vinden in het geloof is bovendien geen diploma theologie vereist. „We zijn te veel bezig met kennis etaleren, terwijl je de mensen daar niet mee bereikt.”

– Van het bisdom Antwerpen verkast u naar een interdiocesane dienst. Een omvangrijke schaalvergroting?
Dat is het inderdaad, al zie ik mijn taak tussen de Vlaamse bisdommen toch op een gelijkaardige manier als wat ik in Antwerpen doe. Overigens blijf ik er actief als medewerker. Ik ben al langer lid van de Interdiocesane Commissie voor Catechese en bijgevolg heb ik het geluk dat ik al veel mensen ken. Mijn sterkte is mensen samenbrengen en ze van elkaar laten leren. Het is met andere woorden dus niet mijn bedoeling om voortaan vanuit de Guimardstraat te dicteren hoe het moet. Wordt er ergens een nieuwe visie- of beleidstekst opgesteld, dan is het voortaan wel aan mij om die kenbaar te maken in de bisdommen. Hoe die bisdommen daar vervolgens mee omgaan, dat is dan weer het spannende deel van de job. Zelfs in één bisdom bestaat ontzettend veel variatie in de manier waarop catechese wordt aangepakt en dat is een troef.

– Welke rol speelt catechese vandaag in de katholieke Kerk?
Paus Franciscus benadrukt graag dat de catechese in dienst moet staan van de evangelisatie. Uit de mond van elke catechist moet steeds de verkondiging komen. Jezus houdt van u, Hij is verrezen, Hij leeft, Hij is er voor u. De oerboodschap van het christendom, zeg maar, maar waar horen we die nog? Die basale boodschap weerklinkt niet luid genoeg, terwijl ze zo bevrijdend is. Daarin is een belangrijke taak weggelegd voor catechisten.

Net als heel wat katholieken in Vlaanderen vind ik soms moeilijk de juiste woorden wanneer iemand me vraagt waarom ik katholiek ben.

Enkele jaren geleden was ik op een congres in Rome. Ik ontmoette er een Canadees gezin dat geregeld oefent om een gedegen gesprek te kunnen voeren over de basis van hun geloof. Zouden wij dat ook kunnen?

– Hoe zouden katholieken in Vlaanderen zich daarin kunnen bekwamen?
Alvast lezen in de Schrift hoort erbij, maar ik denk dat er in elke geloofsgemeenschap ook gesprekken moeten plaatsvinden tussen de gelovigen over zulke fundamentele kwesties. Daarnaast moeten we ook naar buiten durven te treden. Een mens moet zich voor allerlei keuzes wel eens verantwoorden, alleen het geloof is haast helemaal gedwongen naar de privésfeer. Ik mis soms wat lef, maar om lef te laten groeien, moeten we catechetische stappen zetten: lezen in de Schrift, in discussie gaan zoals we dat doen over pakweg ecologie en de schepping, andere bronnen van geloof verkennen enzovoorts.

– Wat zijn voor u andere bronnen van geloof?
Mijn vrouw en ik zijn beiden nogal geboeid door Franciscus van Assisi, maar eender welk heiligenleven kan zo’n bron zijn. Ik heb zowat alles van de Britse schrijver J.R.R. Tolkien, de auteur van onder andere In de ban van de ring. Hij was een uitgesproken katholiek schrijver. Wie dat niet weet, leest het ook niet in zijn werk, maar als je het weet, dan voel je het in zijn hele oeuvre.

Romans van katholieke auteurs kunnen een bron van geloof zijn.

Er bestaan spannende stripverhalen over heiligen. Waarom geen tekenfilms en Netflixseries? We mogen trots zijn op tweeduizend jaar christelijke traditie, dat mag ook blijken in onze popcultuur.

– Catechese klinkt als een schoolvak of iets voor catechumenen en vormelingen. Wat heeft de doorsneeparochiaan eraan?
Stel je de vraag hoe je, pakweg zestig jaar na je doopsel, nog op weg kunt gaan in het geloof. Zo iemand zou elke dag een fragment kunnen lezen. In het getijdengebed ligt het vast wat er wordt gelezen, maar je kunt ook andere religieuze teksten ter hand nemen. Dat zou deels de trots van de gelovige kunnen zijn, maar niet om ’s anderendaags te pronken met de opgedane kennis. Soms vrees ik voor dat soort competitief gedrag. Iemand die een kennisquiz over de catechismus wint, is niet per se een goede gelovige. Integendeel, een echte gelovige is een zoeker, een twijfelaar die nederig genoeg is om te erkennen dat hij nog een zoektocht en veel lezing en gesprek nodig heeft. Ik hoop dat we niet zullen achterblijven met een Kerk waar je niet bij hoort zonder diploma theologie. Catechese is meer dan godsdienstonderricht. Samen het geloof ontdekken, dat is wat telt.

Bron: Kerk & Leven