Een dromende paus
De paus als dromer? Dromers worden steevast uitgelachen, maar ze veranderen ook de loop van de geschiedenis.
Twee oude mannen op een bankje. Het kon een tafereel zijn uit eender welk stadspark in eigen land, maar de foto komt uit verre oorden. Links grootayatollah Ali Hoessein Sistani, de hoogste geestelijke in het sjiisme, één van de twee grote stromingen in de islam. Rechts paus Franciscus, de hoogste geestelijke van de katholieken (zie foto onder). Het decor oogt sober. Nergens zien we de grandeur die we gewoon zijn bij topontmoetingen tussen wereldse leiders.
Deze twee mannen hebben geen behoefte aan pracht en praal, hun ontmoeting volstaat. Een ontmoeting voor de geschiedenisboekjes.
De samenkomst vond plaats in Irak, al vele jaren een land van oorlogen, aanslagen, terreur. De Irakezen, murw gemaakt door al dat geweld, zagen plots een beeld van verbondenheid en wederzijds respect. „De Heilige Vader beklemtoonde het belang van samenwerking en vriendschap tussen de religieuze gemeenschappen, om via het cultiveren van wederzijds respect en dialoog bij te dragen tot het welzijn van Irak, de regio en de hele menselijke familie”, verklaarde de persdienst van het Vaticaan achteraf.
Dat betekent helaas niet dat de toekomst nu plots rooskleurig is. De situatie van de christenen in Irak blijft problematisch. Van de 1,3 miljoen christenen die er in 2003 woonden, blijven er naar schatting nog hooguit een paar honderdduizend over. Of zij er zullen blijven, is hoogst onzeker. Een van de oudste christelijke gemeenschappen ter wereld – het christendom ontstond er al in de eerste eeuw – dreigt te verdwijnen.
Die gedachte wordt dan weer gecounterd door een ander krachtig beeld: de paus die voorgaat in gebed tussen de ruïnes van vernielde kerken in een stukgeschoten Mosul. Een moment van hoop in een stad van wanhoop. De toeschouwer twijfelt tussen licht en duister. Het decor oogt apocalyptisch, alsof alles er verloren is. De witte figuur tussen het puin vertelt ons iets anders: „Hou niet op met dromen.” Paolo Fontani, directeur van de Unesco in Irak, vertelde achteraf dat de droom van de paus reëel is. Al twee jaar lang wordt Mosul weer opgebouwd, door moslims en christenen samen, met een focus op religieus erfgoed. De weg is lang en steil, maar hij is er wel.
Springen we even naar het Klapstoel-interview met Stefan Nieuwinckel, de nieuwe directeur van Pax Christi. Hij legt de brug naar onze eigen samenleving: „Elke opening naar ontwapening is een opening naar ontwikkeling. Tegelijk maakt de beweging de klik naar de lokale samenleving door in te zetten op conflictoplossing.” Het streven naar vrede begint niet in verre oorlogsgebieden, maar in onze eigen omgang met conflicten. De weg begint bij ons.
Hoe wij omgaan met anderen, bepaalt mee de loop van de geschiedenis.
Sommigen willen de conflicten uit het Midden-Oosten exporteren naar westerse landen. Een islamitische extremist vermoordde vorig jaar op gruwelijke wijze de Franse leraar Samuel Paty. Een jaar eerder viel een rechts-extremistische Nieuw-Zeelander in Christchurch twee moskeeën aan, waar hij vijftig biddende moslims doodde. De lijst van dergelijke incidenten is lang. Over dat soort wandaden zei paus Franciscus in Irak: „Terrorisme komt niet voort uit religie. Het gebruikt religie als excuus. Religie kan nooit moord, terreur of onderdrukking vergoelijken.”
Het geweld zal na het pausbezoek niet plots verdwijnen. De toekomst van de christenen in Irak blijft precair. Alle inwoners van het land, van welke religie ook, zullen nog vele jaren van instabiliteit en agressie ondergaan. Kwaadwillige lieden zullen de weg van de terreur blijven bewandelen. Maar wat met de mensen van goede wil? Zij kregen een moment van hoop, een signaal van vrede, een teken dat ook hun keuze ertoe doet. We kunnen de paus een naïeve dromer noemen, of we kunnen zijn droom delen. Dromers worden steevast uitgelachen, maar ze veranderen ook de loop van de geschiedenis.
Bron: Kerk & Leven
