Damiaan de Veuster († 1889)

Damiaan de Veuster, ss.cc., Molokai; missionaris

Jozef de Veuster werd op 3 januari 1840 geboren in het Belgische plaatsje Tremelo. Op dat moment heerste er hongersnood in Vlaanderen, omdat de oogsten mislukt waren. In het gezin was hij de zevende van acht kinderen. Vanaf zijn dertiende werkte hij mee op de boerderij. In die tijd trad zijn broer August in bij de Paters van de Heilige Harten (ook wel Picpus genoemd, naar de straat in Parijs waar het moederhuis staat); hij kreeg als kloosternaam Pamfilus, meestal vertrouwelijk Pamfiel genoemd. Vijf jaar later volgde Jozef zijn voorbeeld en kreeg de kloosternaam Damianus, kortweg Damiaan. Omdat hij geen Latijn en Grieks kende diende hij als werkbroeder in Leuven. Maar in de vrije uurtjes gaf Pamfiel hem bijles zodat hij na enige tijd toch toegelaten kon worden tot de priesteropleiding. Op 7 oktober 1860 legde hij in Parijs zijn kloostergeloften af.

In 1863 besloot de Congregatie de Hawaï-eilanden als missiegebied aan te nemen. Een van de zes paters die met een aantal zusters zouden worden uitgezonden, was Pamfiel. Op het beslissende moment werd hij ernstig ziek. Onmiddellijk bood Damiaan zich aan om zijn plaats in te nemen. Zo vertrok hij vanuit Bremerhaven voor een boottocht van 148 dagen naar Honolulu. Op 21 mei 1864 ontving hij de priesterwijding op één van de Hawaï-Eilanden, Kohala.

Nu werkte hij als missionaris op het platteland van Hawaï tussen arme boeren. Dat kende hij nog van thuis. Hoewel hij moeite had met de taal, aardde hij goed bij zijn mensen met zijn vierkante, stugge boerenkarakter. Hier kwam hij voor het eerst in aanraking met de verwoestende ziekte melaatsheid, waarvoor geen geneesmiddel bestond en die op Hawaï snel om zich heen greep. De regering besloot dan ook al die mensen bijeen te brengen en in quarantaine te plaatsen op het afgelegen eiland Molokaï. Toen de bisschop vroeg of er paters waren die daar voor enige tijd wilden werken, boden zich er vier aan. Damiaan werd aangewezen om er als eerste heen te gaan. Alwat hij meenam was zijn brevier.

Vanaf 10 mei 1873 deelde hij het leven van de melaatsen. Onder uiterst moeilijke omstandigheden probeerde hij aan deze vergeten groep mensen de troost en hoop van het evangelie te brengen. Intussen had hij de aandacht van de wereldpers op zich gevestigd. Van overal stroomden giften toe. Na enige tijd liet hij de bisschop weten dat hij wilde blijven: zijn plaats was onder de melaatsen. Daar wilde God hem hebben.

Met zijn mensen, die door de buitenwereld waren afgeschreven, probeerde hij een menswaardig bestaan op te bouwen. Naast het geestelijk dienstwerk van het toedienen van de sacramenten, godsdienstles geven, zieken bezoeken enzovoort, zorgde hij ook voor de organisatie van materiële en maatschappelijke voorzieningen. Zo legde hij een eerbiedig kerkhof aan, richtte een schamel ziekenhuisje in, droeg zorg voor scholing en onderwijs, en stelde zelfs een heuse fanfare samen. Soms kwamen er medebroeders of zusters om hem te helpen. Daar was hij met zijn rechtlijnig karakter bepaald niet goed in. Ook met zijn kloosteroversten lag hij herhaaldelijk overhoop. Drie jaar voor zijn dood gaf hij aan waar hij zijn kracht vandaan haalde; hij schreef: “Zonder de aanwezigheid van onze goddelijke Meester in mijn kleine kapel zou ik nooit mijn lot aan dat van de melaatsen van Molokaï voor altijd kunnen verbinden.”

In 1876 groeide bij hem het vermoeden dat hijzelf was aangetast door de melaatsheid. Gaandeweg openbaarde zich inderdaad de ziekte ook bij hem en deed zijn verwoestende werk. Na een verblijf van bijna zestien jaar stierf hij temidden van zijn mensen op 15 april 1889, nog geen vijftig jaar oud. De dag daarop werd hij begraven op het door hem zelf aangelegde kerkhof.

Hij wordt vereerd als ‘De apostel van de melaatsen’.

In 1936 werden zijn relieken naar de Picpuskerk in Leuven overgebracht. In die stad staat er zelfs een standbeeld van hem. In april 1969 kreeg hij zelfs een standbeeld in het Kapitool te Washington, USA: De vijftigste Amerikaanse staat, Hawaï, had hem uitgekozen om de eilanden in de congreszaal te vertegenwoordigen. Op 4 juni 1995 werd hij door paus Johannes Paulus II zalig verklaard en op 11 oktober 2009 heilig verklaard door paus Benedictus XVI.

Bron: Heiligen.net

Jezus zegt ons vandaag: ‘Mijn schapen luisteren naar mijn stem, Ik ken ze en zij volgen Mij.’ Enkele verzen daarvoor staat: ‘Ik ken mijn schapen en mijn schapen kennen Mij, zoals de Vader Mij kent en Ik de Vader ken.’

Graag wil ik met u vandaag eens wat dieper ingaan op dat woordje ‘kennen’.

Kennen, in Bijbelse betekenis, gaat veel dieper dan weet hebben van iemands bestaan. Het reikt dan ook verder dan puur informatie te hebben over iemand. Wanneer Jezus zegt: ‘Ik ken mijn schapen en mijn schapen kennen Mij’, dan gaat het over een liefdevolle relatie, over een intieme omgang met elkaar.
In het Hebreeuws staat er ‘jada’, wat betekent: omgang met elkaar. Kennen, in Bijbelse betekenis, gaat dus over een relationele beleving. Of beter gezegd: het gaat over relatie die gekenmerkt is door toevertrouwen, door liefdevolle omgang met elkaar.

Je vindt dat nog een beetje terug in de wat oudere uitdrukking dat een meisje en een jongen kennis hebben met elkaar. Ook hier gaat het verder dan weet hebben van elkaars bestaan: het is een kennen gericht op een liefdesrelatie.

Wanneer Jezus ons vandaag zegt zijn schapen te kennen, zegt Hij dus dat Hij in een liefdevolle relatie staat met ons. Hoe zijn schapen ook leven… Hij bemint ze. Daar gaat het om. En wel in relatie. Dat betekent dat Hij zijn schapen binnentrekt in de omgang die Hij met hen heeft, zodat de relatie wederkerig wordt (wat uiteindelijk eigen is aan relatie).

Als voorbeeld haalt Hij z’n eigen relatie met de Vader aan. ‘…zoals de Vader Mij kent en Ik de Vader ken’. Op dezelfde wijze wil Jezus omgaan met ons; in dezelfde liefdevolle verhouding.

Dat is nogal wat. We mogen stellen dat de relatie tussen Jezus en de Vader puur is, volmaakt, goddelijk. Ze geven zich voort-durend aan elkaar. Wel, die puurheid, die zelfgave aan elkaar, verlangt Jezus ook met ons te beleven.

Jezus geeft zich aan ons. Hij is neergedaald om in ons zijn inwoning te nemen. Opdat wij ons zouden geven aan Hem, om, opgenomen in zijn ja-woord tot de Vader, beeld en gelijkenis te worden van Gods liefde.

Dat is onze roeping. Daartoe zijn wij uitgenodigd. En wel vandaag. U en ik.

Laten we onze vrijheid (want we kunnen ook ‘nee’ zeggen) benutten om Gods liefde te beantwoorden door ons helemaal toe te vertrouwen aan Jezus. Laten we dit heel persoonlijk doen, in een innige stille liefdevolle omgang met Hem. Neem daarvoor je tijd in je gebed: Neem, naast je mondgebeden, je voorbeden, je lofzangen, tijd voor stilte. En vlij je tegen de Heer aan, zonder woorden. Innige omgang. Laat je omhelzen, en omhels Hem. Drink van zijn liefde, van zijn genade. Word één.
Laat de emoties die je daar wel of niet bij ervaart, ondergeschikt zijn aan het gebeuren.

Doe dit persoonlijk, maar niet alleen. Wees je ervan bewust dat je deel uitmaakt van die grote gemeenschap die Christus in zich wil trekken: zijn mystiek Lichaam op aarde: de Kerk, maar ook ver daarbuiten: in wezen ieder mens.

En wanneer je je gebed verlaat, stop dan niet met bidden. Maar blijf innig verbonden met de Heer. Doe wat je moet doen vanuit zijn liefde die Hij voor je heeft. Heb Hem lief door te dingen te doen in zijn liefde.

Moge deze liefdesband met de Heer het centrum zijn van je dag, je diepste drijfveer, je spirit. Moge je zo drager, en uitdrager, zijn van God zelf.

Opdat Hij mag gekend zijn, meer een meer. Gekend in Bijbelse betekenis van het woord.

Van harte, kris

Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.

Vader,
Gij kent ons, Gij hebt ons lief. Trek ons – in Christus – in de brand van uw liefde, opdat wij, één geworden met Hem, uw liefde mogen zijn.
Door Christus, onze Heer.
Amen.