Joris

De legendarische heilige Joris wordt vereerd als dappere strijder tegen het kwaad. Hij was de verpersoonlijking van het middeleeuwse ridderideaal. De martelaar op wie de legende teruggaat, stierf vermoedelijk rond het jaar 303. Zijn feestdag is 23 april.

Naam
De Nederlandse naam Joris is ontstaan uit Gregorius, maar deze werd verward met Georgius. Joris is de Nederlandse vorm van het Griekse Georgios (Γεωργιος), dat ‘landbouwer’ betekent. In het Engels en Frans luidt de naam George, in het Duits Georg, in het Italiaans Giorgio, in het Spaans Jorge, in het Catalaans Jordi en in het Pools Jerzy.

Martelaar
De figuur in de beroemde legende van ‘Sint Joris en de draak’ was mogelijk een Romeinse legerofficier, die de marteldood stierf ten tijde van de christenvervolgingen door keizer Diocletianus. Sint Joris zou geboren zijn in Cappadocië of in Diospolis (Lydda, het huidige Lod in Israël). De plaats van zijn dood is onduidelijk; sommige bronnen noemen Nicomedia (het huidige Izmit in Turkije). Al in de vierde eeuw werd hij in Palestina vereerd. In Diaspolis werd een kerk te zijner gedachtenis gebouwd.

Draak
De legende van ‘Sint Joris en de draak’ gaat over een verschrikkelijk monster dat in Cappadocië dood en verderf zaait. Om de draak niet tot groter kwaad aan te zetten, werd aan hem dagelijks een kind geofferd. Joris, een christelijke cavalerist, bood het volk aan het beest te doden. Toen hij daarin slaagde, bekeerde men zich tot het geloof van hun redder.

Richard Leeuwenhart
De verering van Sint Joris ontstond in de Byzantijnse wereld en verspreidde zich via Constantionopel naar Rusland. Later werd de heilige, mede vanwege de Kruistochten, ook in het Westen veelvuldig aangeroepen als beschermer tegen het kwaad. Sinds het optreden van de Engelse koning en kruisvaarder Richard Leeuwenhart (1189-1199) was Sint Joris de schutspatroon van ridders en kruisvaarders. In de 13e-eeuwse legendebundel Legenda Aurea van Jacobus a Vorinage wordt Sint Joris dan ook voorgesteld als een reizende ridder.

Legenda Aurea
Volgens de Legenda Aurea terroriseerde de draak de streek rond de Libische stad Selena. Hij had zo’n honger dat de mensen hem twee schapen per dag gaven. Als dat zijn honger niet stilde, brachten ze hem een mens ten offer. Het slachtoffer werd door loting aangewezen. Op een dag werd de dochter van de koning uitgeloot. De vorst wilde al zijn bezittingen aanwenden om een vervanger voor zijn dochter te werven. Maar het volk ging daar niet mee akkoord. Dus de prinses, gekleed als een bruid, werd naar het moeras gebracht waar het monster zich ophield.

De Legenda Aurea vervolgt het verhaal met de opvoering van een ridder die toevallig voorbijreed. Georgius was zijn naam. Hij vroeg de prinses waar zij naartoe ging. Zij waarschuwde de ridder dat hij zich uit de voeten moest maken, want anders zou ook hij omkomen. Op dat moment kwam de draak te voorschijn. Ridder Georgius maakte een kruisteken, bracht zijn lans in de aanslag en doorstak het monster. Vervolgens vroeg hij de prinses om haar gordel. Die bond hij om de nek van de draak. Hij gaf haar het leidsel waarmee de prinses het beest in bedwang kon houden. Zij keerden terug naar de stad. De ridder zag dat het volk nog in angst verkeerde. Hij riep hen op zich tot Christus te bekeren. Daarop sneed hij de kop van de draak af. De koning bood hem zijn halve rijk aan, maar Georgius weigerde, antwoordend dat hij op doortocht was. Hij riep de koning op Gods kerken te onderhouden, de geestelijkheid te eren en goed voor de armen te zorgen.

Lydda
De stad Lydda (Diospolis) in het Heilig Land is van grote betekenis geweest voor de kruisvaarders omdat zij geloofden dat hun patroon er geboren was. In 1099 veroverden Frankische kruisvaarders de stad. Zij noemden de plaats St. Jorge de Lidde. Later werd de stad ingenomen door Saladin, maar de kruisvaarders heroverden het in 1191.

Orde van Kousenband
Een van de vele ridderorden van Sint Joris is de Orde van de Kousenband (Order of the Garter), gesticht in 1348. Deze voornaamste ridderorde van het Britse rijk was gewijd aan Sint Joris als patroon van Engeland en het Engelse koningshuis. Het is onduidelijk wat de betekenis is van de kousenband in haar naam. In een van verklaringen wordt verwezen naar de gordel waarvan sprake is in de Legenda Aurea; daarmee beteugelde de door Sint Joris geredde prinses de draak.

Georgië
Sint Joris is de patroonheilige van Engeland en het Euraziatische land Georgië. Beide landen hebben een vlag die bestaat uit een sint-joriskruis. Het is echter een misverstand te denken dat Georgië naar de heilige is genoemd. De naam is afgeleid van de naam Gurj, waarmee de Perzen het volk dat daar leefde aanduidden.

Verkennerij
Sint Joris was in de katholieke streken van de Lage Landen de patroon van schuttersgilden en ruiterijen. Ook was hij de beschermheilige van de Verkennerij, de rooms-katholieke padvinderij. Nog steeds kent de Scouting Sint-Jorisdag, waarop de scouts de gelofte van hun speltak vernieuwen en de legende van Sint Joris en de draak naspelen.

23 april
Op de liturgische kalender van de Katholiek Kerk wordt zijn feest op 23 april aangemerkt als een facultatieve gedachtenis. Ook in de Orthodoxe Kerken, die Sint Joris (Hagios Georgios) vereren als de Grote Martelaar en Overwinnaar, wordt hij op 23 april herdacht. In Engeland is 23 april Saint George’s Day, een nationale feestdag.

Noodhelpers
Sint Joris behoort tot de groep van de Veertien Heilige Noodhelpers. Hij werd vooral aangeroepen tegen veeziektes.

Bron: KRO-NCRV

Joris

DE HAND VAN GOD

Beste mensen, zomaar een vraag vooraf aan hetgeen ik vertellen wil. Hebben jullie het ook wel eens meegemaakt dat er naar aanleiding van de lezingen een bepaald woord uitspringt? Een woord dat beroep op je doet, een woord dat aan je trekt. Wat me vandaag overkwam was wel heel bijzonder. Zowel in de eerste als in de tweede lezing sprong er hetzelfde woord uit, tot driemaal toe. Ik citeer de zinnen uit beide lezingen.

In Handelingen 11,21 lezen we vandaag:
De hand van de Heer steunde hen, zodat veel mensen tot geloof kwamen en zich bekeerden tot de Heer.

In Johannes 10, 28 lezen we:
Ik geef ze eeuwig leven: ze zullen nooit verloren gaan en niemand zal ze uit mijn hand roven. Wat mijn Vader mij gegeven heeft gaat alles te boven, niemand kan het uit de hand van mijn Vader roven.

Zomaar wat gedachten. In het eerste citaat betreft het de vraag aan wie de verkondiging van het geloof door mensen gedaan zou moeten worden. Uit het vervolg blijkt dat dit niet alleen aan de Joden moet gebeuren, maar ook aan de Grieken. Dat blijkt een nieuw inzicht te zijn, door de hand van de Heer gegeven. Typisch dat er niet staat door het woord van de Heer, maar door de Hand van God die hen ondersteunt. Ze worden bijgestuurd.

Het tweede citaat uit het Johannes-evangelie betreft al degenen die bij de kudde van Jezus horen en naar zijn stem luisteren. Ze zijn Hem zo dierbaar en ze volgen Hem van ganser harte, voelen zich intens veilig bij Hem. En ‘weten met hun hart’ dat ze ook door de Vader, waarmee Jezus één is, beschermd worden. Weer dat diepmenselijke, en tegelijk goddelijke beeld van de hand.

De hele Bijbel staat vol woorden die iets uitleggen met woorden, maar ook vol lijfelijke beelden.

Nooit zullen we een beeld kunnen vormen van God, maar Hij is in Jezus toch een menselijk beeld geworden. Wij allen zijn beeld van God met handen om te geven en te ontvangen, oren om te horen en naar anderen te luisteren, ogen om te zien en gezien te worden, een stem om te spreken, een hart om te beminnen en bemind te worden, een huid om aan te raken en aangeraakt te worden.

Laten we bidden

Goede God,

wij kennen U door het beeld van Uw Zoon. U spreekt ook door de stem van uw Zoon, de eeuwen door. Wij danken U dat wij het werk mogen zijn van uw handen, door het leven gekneed en gevormd, zoals Jezus zelf gekneed en gevormd is op mensenmaat, met onnoemelijk veel lijden, met een lichaam zoals wij. Het mysterie is te groot om te bevatten. Wij zijn er ons van bewust dat uw handen, handen van liefde zijn, en dat uw  handen ook ons leven vormen. Dit zoals Jezus die één is met U, erdoor gevormd is. Wij danken U dat de afdrukken van uw handen in ons vlees geschreven zijn. Ze vormen ons om tot een prachtig beeld. Dank U dat U ons geschapen hebt.
Amen

Beste mensen, de nieuwe dag ligt voor ons. Gebruik al je zintuigen vandaag met het diepere beeld van de niet af te beelden God die toch in mensen mag worden uitgedrukt.
Ricky Rieter

Suggesties om te overwegeng dat je uit Gods hand voortgekomen bent

Herken je de hand van God ook in jouw leven? Ben je blij dat je uit God voortgekomen bent? Kun je dat geloven? Zijn er ook momenten in je leven waarin je niet begrijpen kon dat de moeilijkheden waarin je misschien terechtgekomen bent je deed afvragen wat God daarmee te maken heeft?

Maak het stil in jezelf en leg je hand op je hart, en geef jezelf zoals je bent over aan onze liefdevolle Vader, die nooit laat varen het werk van zijn handen.

Blog ‘Van Woord naar leven’

Reageren of uitwisselen betreffende de lezingen of de overweging, kan via de blog ‘Van Woord naar leven’.

Klik hier voor de blog.

De ‘hand van God’ van Auguste Rodin