Aswoensdag
Vandaag beginnen we de veertigdagentijd als een tijd van innerlijke bekering en oprechte terugkeer naar God, die vol erbarmen en trouw op ons wacht. De lezingen roepen ons op om ons hart te vernieuwen, zodat we Gods verzoening ten volle kunnen ontvangen. Moge deze periode van gebed, vasten en gerechtigheid ons dichter brengen bij God, bij elkaar en bij ieder die onze nabijheid nodig heeft.
Uit de profeet Joël 2, 12-18
Een krachtige oproep tot oprechte bekering en gezamenlijke inkeer, waarin Gods barmhartigheid centraal staat.
Nu dan – spreekt de Heer –, keer terug tot Mij met heel je hart, door te vasten, te treuren en te rouwen. Niet je kleren moet je scheuren, maar je hart. Keer terug tot de Heer, jullie God, want Hij is genadig en liefdevol, geduldig en trouw, en bereid het onheil af te wenden. Misschien verandert Hij van gedachten, ziet Hij af van zijn voornemen en laat Hij een spoor van zegen achter, zodat jullie weer graan en wijn kunnen offeren aan de Heer, jullie God.
Blaas de ramshoorn op de Sion, kondig een vastentijd af en roep op tot een plechtige samenkomst. Breng het volk bijeen, laat heel Israël zich reinigen. Breng de oude mensen tezamen, verzamel de kinderen, ook de kleintjes aan de borst. Laat de bruidegom opstaan van het bruidsbed, laat de bruid het slaapvertrek verlaten.
Priesters, dienaren van de Heer, hef een smeekbede aan in de tempel, tussen altaar en voorhal: ‘Ach Heer, spaar uw volk, uw eigendom, geef het niet prijs aan spot en hoon van andere volken. Waarom zouden zij mogen zeggen: “En waar is nu hun God?”’
Toen nam de Heer het op voor zijn land en ontfermde zich over zijn volk.
Tussenzang: Ps 51, 3-6a + 12-14 + 17
Refr.: Schep, o God, een zuiver hart in mij.
Wees mij genadig, God, in uw trouw,
U bent vol erbarmen, wis mijn wandaden uit,
was mij schoon van alle schuld,
reinig mij van mijn zonden.
Ik ken mijn wandaden,
ik ben mij steeds van mijn zonden bewust,
tegen U, tegen U alleen heb ik gezondigd,
ik heb gedaan wat slecht is in uw ogen.
Schep, o God, een zuiver hart in mij,
vernieuw mijn geest, maak mij standvastig,
verban mij niet uit uw nabijheid,
neem uw heilige Geest niet van mij weg.
Red mij, geef mij de vreugde van vroeger,
de kracht van een sterke geest.
Ontsluit mijn lippen, Heer,
en mijn mond zal uw lof verkondigen.
Uit de tweede brief van Paulus aan de Korintiërs 5, 20 – 6, 2
Paulus spoort de christenen van Korinte aan om zich met God te laten verzoenen en zijn genade ten volle te benutten.
Broeders en zusters,
wij zijn gezanten van Christus, God doet door ons zijn oproep. Namens Christus vragen wij u dringend: laat u met God verzoenen. Ter wille van ons heeft God Hem die de zonde niet kende één gemaakt met de zonde, zodat wij in Hem rechtvaardig voor God konden worden.
Als Gods medewerkers sporen wij u dan ook aan: laat de goedheid die Hij u bewijst niet tevergeefs zijn.
God zegt: ‘Wanneer de tijd daarvoor gekomen is, luister Ik naar je, op de dag van de redding help Ik je.’ Nu is de tijd daarvoor gekomen, nu is de dag van de redding.
Vers voor het evangelie (Ps 51, 12a + 14a)
Schep, o God,
een zuiver hart in mij,
Red mij,
geef mij de vreugde van vroeger.
Uit het evangelie volgens Matteüs 6, 1-6 + 16-18
Jezus leert zijn leerlingen dat gerechtigheid, gebed en vasten zonder ophef dienen te gebeuren en niet bedoeld zijn om indruk op anderen te maken.
Jezus zei tot zijn leerlingen:
‘Let op dat jullie je gerechtigheid niet tentoonspreiden om door de mensen gezien te worden. Dan beloont jullie Vader in de hemel je niet. Dus wanneer je iemand iets geeft uit barmhartigheid, bazuin dat dan niet rond, zoals de huichelaars doen in de synagoge en op straat om door de mensen geprezen te worden. Ik verzeker jullie: zij hebben hun loon al ontvangen.
Als je iets uit barmhartigheid geeft, laat dan je linkerhand niet weten wat je rechterhand doet. Zo blijft je gift in het verborgene, en jullie Vader, die in het verborgene ziet, zal je ervoor belonen.
En wanneer jullie bidden, doe dan niet als de huichelaars die graag in de synagoge en op elke straathoek staan te bidden, zodat iedereen hen ziet. Ik verzeker jullie: zij hebben hun loon al ontvangen. Maar als jullie bidden, trek je dan terug in je huis, sluit de deur en bid tot je Vader, die in het verborgene is. En jullie Vader, die in het verborgene ziet, zal je ervoor belonen.
Wanneer jullie vasten, doe dan niet als de huichelaars met hun sombere gezichten, want zij vertrekken hun gezicht om iedereen te laten zien dat ze aan het vasten zijn. Ik verzeker jullie: zij hebben hun loon al ontvangen. Maar als jullie vasten, was dan je gezicht en wrijf je hoofd in met olie, zodat niemand ziet dat je aan het vasten bent, alleen je Vader, die in het verborgene is. En jullie Vader, die in het verborgene ziet, zal je ervoor belonen.’
Van Woord naar leven
VAN ‘HET HART SCHEUREN’ NAAR ‘EEN SPOOR VAN ZEGEN’
(Bij Joël 2, 12-18)
Beste mensen, misschien een wat vreemd begin: ‘HET HART SCHEUREN’ op deze eerste dag van de veertigdagentijd. Zonder hart kunnen we immers niet leven. Bij je hart scheuren denk je misschien dat je hart kapot gemaakt moet worden, maar dat kan nooit de bedoeling zijn.
Toch zegt profeet Joël: Niet je kleren moet je scheuren, maar je hart. Het scheuren van je kleren is een manier die in Bijbelse tijden en landen veel werd toegepast bij heftige emotionele uitingen. Soms gebeurde dat heel impulsief en ook uit gewoonte bij nare gebeurtenissen, tevens demonstratief. Het kon dan, zo lijkt het, een manier zijn om de aandacht van anderen te trekken, of om, als het ware, God de schuld te willen geven van alle narigheid, wie weet. Het had niet altijd met de diepere bewogenheid van het hart te maken.
Wat bedoelt Joël? Er moet iets in je eigen binnenste veranderen. Er kan iets in je gedrag zodanig veruiterlijkt zijn, zodanig dat je niet meer echt weet hoe je vanuit je diepste kern zou kunnen reageren. Het accent van je leven is misschien afgedwaald van je wezenlijke levensdoel, van je Schepper, en verlegd naar jezelf.
Joël nodigt ons, namens de Heer, uit: Keer terug tot Mij met heel je hart … Keer terug tot de Heer, jullie God, want Hij is genadig en liefdevol, geduldig en trouw en bereid het onheil af te wenden. Misschien verandert Hij van gedachten, ziet Hij af van zijn voornemen en laat Hij een spoor van zegen achter.
Dat ‘naderende onheil’, was destijds ‘De Dag van de Heer’, in de voorgaande lezing voorgesteld als een verschrikkelijke allesverwoestende rampdag.
Onze situatie is een andere dan die in de tijd van Joël.
Maar ook aan ons wordt gevraagd om ons leven onder de loep te nemen, en te kijken of ook wij een ommekeer nodig hebben. De ommekeer van leven, daar gaat het in deze veertigdagentijd om. We proberen in deze voorbereidingstijd op Pasen met een steeds zuiverder hart, waaruit onze oneffenheden betreurd en bijgesteld zijn, naar een nieuw leven toe te groeien.
Je hart scheuren, hoe doe je dat? Scheuren is bedoeld als wegscheuren wat niet goed is. Als je dat probeert te doen in deze veertigdagentijd, dan komt de schoonheid en de heelheid van je hart weer tevoorschijn. Misschien zijn er verkeerde gewoontes ingeslopen, of ben je onverschillig geworden voor het leed van anderen, of oordeel je te snel over mensen, zonder dat je hun achtergrond kent. Of je besteedt te weinig aandacht aan mensen die dicht bij je staan, je familie en vrienden. Zo kunnen we nog allerlei zaken opnoemen die bijgesteld zouden kunnen worden.
Iedereen kan in zijn eigen leven nagaan wat er weggescheurd zou kunnen worden. Het kunnen soms ook kleine dingen zijn.
De veertigdagentijd is een bezinning op onze levenstijd die beperkt is, want we zijn allemaal sterfelijk.
Misschien worden we vandaag getekend met een askruisje en klinken daarbij deze oude woorden: ‘Gedenk mens dat je stof bent en tot stof zult wederkeren’ of: Bekeer je en geloof in het evangelie (Mc 1,15). In de nieuwste vertaling: Kom tot inkeer en geloof dit goede nieuws.
De veertigdagentijd leidt ons naar Pasen, maar Pasen is meer dan: het wordt lente, en bij het mooier wordend weer maken we al vakantieplannen. De weg naar Pasen is geplaveid met hobbelige stenen die, al gaande, je voeten kunnen bezeren. En meer nog je hart kunnen raken.
Laten we de komende weken werken aan de zuivering van ons hart, zodat we straks, na de weg met Jezus gegaan te zijn, ook deel mogen krijgen aan een zegenrijk Pasen. ‘Een spoor van zegen’ zegt Joël’.
Laten we goede spoorzoekers worden en zelf mooie sporen achterlaten voor anderen en ook voor de wereld in nood.
Laten we bidden
Eeuwige God,
wij, sterfelijke mensen,
zijn onderweg naar uw eeuwigheid.
Die eeuwigheid mogen we nu al voorbereiden
in deze dagen van ons sterfelijke leven.
De Schriftlezingen die we dagelijks ontvangen
zijn de wegwijzers die ons helpen
om ons gedrag bij te stellen
waar dit nodig is, van dag tot dag.
Begeleid ons op deze weg,
hoe die ook geplaveid is.
Dit vragen wij U
door Jezus die ons is voorgegaan.
Amen
Beste mensen, mogen jullie harten steeds zuiverder worden, zodat we alle hobbels die er in jullie en onze levens zijn, met Gods hulp, kunnen verwijderen, en we met een nieuw gezond hart naar zijn en ons Pasen toe kunnen groeien.
Ricky
Suggesties voor onderweg
Je zou elke dag rustig in de avond of op een andere tijd, als het ware met een spiegel in je hart kunnen kijken. Is de spiegel beslagen, en zie je niet helder, neem dan een doek om het vocht eraf te wrijven, en herhaal dit als het nodig is. Heb geduld met de beslagen spiegel. Misschien is die een andere keer wel schoon en ben je blij dat de spiegel geleidelijk glashelder wordt naarmate je dichter bij Pasen komt.
Of mediteer met de zin uit psalm 51, vers 12: Schep o God, een zuiver hart in mij, vernieuw mijn geest, maak mij standvastig
Blog ‘Van Woord naar leven’
Reageren of uitwisselen betreffende de lezingen of de overweging, kan via de blog ‘Van Woord naar leven’.
Om de kwaliteit van het gesprek te waarborgen worden de reacties geplaatst na moderatie.
De Bijbelteksten zijn ontleend aan de NBV21, © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.
De korte inleidingen op de lezingen zijn van de hand van Kris.
Aswoensdag
Aswoensdag is de eerste dag van de veertigdagentijd. Op deze dag zet de priester met as een kruisje op het voorhoofd van de kerkgangers, om hen aan te sporen tot bezinning, boete en bekering. Aswoensdag is een verplichte vastendag.
Paasvasten
In de katholieke Kerk werd het in de tweede eeuw gangbaar om ter voorbereiding op Pasen te vasten. Aanvankelijk vastten christenen alleen de drie dagen direct voorafgaand aan Pasen, later werd dat uitgebreid naar de hele Goede Week. Pas op het einde van de derde eeuw kwamen de veertig dagen voor Pasen in zwang als een doorlopende tijd van vasten en boete, naar analogie van de veertig dagen die Jezus zelf vastend in de woestijn had doorgebracht. Gedurende de drie laatste dagen van de veertigdagentijd onthield men zich volledig van voedsel.
Aanvang Veertigdagentijd
Omdat in de Kerk op zondagen niet werd gevast bepaalde paus Gregorius de Grote (590-604) dat de Veertigdagentijd voortaan 46 dagen voor Pasen moest aanvangen. Zo bleven er, na aftrek van de zondagen, tot Pasen veertig werkelijke vastendagen over. Door de bepaling van Gregorius de Grote ving de de veertigdaagse Vasten voortaan aan op een woensdag: Aswoensdag.
Askruisje
Op Aswoensdag ontvangt de gelovige in de Mis die het officiële begin van de veertigdagentijd markeert, het zogeheten ‘askruisje’. De priester zet met as op het voorhoofd van de gelovige een kruisje, ten teken dat hij een tijd van bezinning, bekering en boete ingaat.
Stof
Terwijl de priester het askruisje zet, zegt hij doorgaans tegen iedere gelovige afzonderlijk: ‘Bedenk wel, mens, dat ge stof zijt en tot stof zult wederkeren’. Deze tekst is gebaseerd op het ‘doodvonnis’ dat God na de zondeval over de mensheid uitsprak (Genesis 3,19). Soms gebruikt de priester een andere formule: ‘Bekeert u en gelooft in het Evangelie’. Deze formule is minder gangbaar, maar ook zeer toepasselijk.
Openbare boete
De huidige Aswoensdag-praktijk is een verkorte versie van de asbestrooiing die in de vroege Middeleeuwen openbare zondaars ten deel viel. Zondaars die volgens kerkelijk recht of kerkelijk gebruik een openbare boetedoening was opgelegd, werden op Aswoensdag tijdens een indrukwekkende plechtigheid met gewijde as bestrooid. Daarna werden zij door de priester naar de deur geleid en de kerk uit gestuurd, zoals de eerste mensen vanwege zijn zonde uit het paradijs werden verdreven. Tot Witte Donderdag werd de boetelingen de toegang tot de kerk en deelname aan de eucharistie ontzegd. In de elfde eeuw raakte de openbare boetedoening in onbruik. Voortaan werden op Aswoensdag alle gelovigen met as bekruist, vanuit de gedachte dat alle mensen zondigen ten opzichte van God en hun naasten.
Vergankelijkheid en zuiverheid
Dat op Aswoensdag een kruisje met as gezet wordt, is goed te verklaren. As herinnert namelijk aan de vergankelijkheid van ons leven. Daarnaast is as ook door het vuur gezuiverd: een beeld voor de zuivering van onze Zonden die Christus door zijn dood heeft bewerkstelligd.
Palmtakken
Sinds de tiende eeuw wordt de op Aswoensdag gebruikte as voorafgaand aan de mis gewijd. Sinds de veertiende eeuw wordt de gebruikte as bovendien gewonnen door de palmtakken van de Palmzondag van het voorgaande jaar te verbranden. Die takken waren het teken van overwinning en zegepraal; hun as verbeeldt juist vernedering en rouw.
Zak en as
Als teken van berouw en vasten is het gebruik van as in de Bijbel algemeen bekend. De boeteling strooide zich as over het hoofd. Vaak ging hij daarbij gehuld in een zak, die als boetekleed werd gedragen. Vandaar de uitdrukking ‘in zak en as zitten’.
Verplicht vasten
Net als Goede Vrijdag is Aswoensdag in de meest recente editie van het kerkelijk wetboek als algemeen verplichte vastendag voorgeschreven (canon 1251). De Nederlandse Bisschoppenconferentie heeft daarbij in 1989 aangetekend: “Wij bepalen dat Aswoensdag en Goede Vrijdag dagen van verplichte vasten en onthouding in spijs en drank zijn en dat verder het bepalen van de wijze van de beoefening van boete en onthouding aan het eigen geweten en initiatief van de gelovigen wordt overgelaten.”
Bron: KRO-NCRV
Van Woord naar leven
VAN ‘HET HART SCHEUREN’ NAAR ‘EEN SPOOR VAN ZEGEN’
(Bij Joël 2, 12-18)
Beste mensen, misschien een wat vreemd begin: ‘HET HART SCHEUREN’ op deze eerste dag van de veertigdagentijd. Zonder hart kunnen we immers niet leven. Bij je hart scheuren denk je misschien dat je hart kapot gemaakt moet worden, maar dat kan nooit de bedoeling zijn.
Toch zegt profeet Joël: Niet je kleren moet je scheuren, maar je hart. Het scheuren van je kleren is een manier die in Bijbelse tijden en landen veel werd toegepast bij heftige emotionele uitingen. Soms gebeurde dat heel impulsief en ook uit gewoonte bij nare gebeurtenissen, tevens demonstratief. Het kon dan, zo lijkt het, een manier zijn om de aandacht van anderen te trekken, of om, als het ware, God de schuld te willen geven van alle narigheid, wie weet. Het had niet altijd met de diepere bewogenheid van het hart te maken.
Wat bedoelt Joël? Er moet iets in je eigen binnenste veranderen. Er kan iets in je gedrag zodanig veruiterlijkt zijn, zodanig dat je niet meer echt weet hoe je vanuit je diepste kern zou kunnen reageren. Het accent van je leven is misschien afgedwaald van je wezenlijke levensdoel, van je Schepper, en verlegd naar jezelf.
Joël nodigt ons, namens de Heer, uit: Keer terug tot Mij met heel je hart … Keer terug tot de Heer, jullie God, want Hij is genadig en liefdevol, geduldig en trouw en bereid het onheil af te wenden. Misschien verandert Hij van gedachten, ziet Hij af van zijn voornemen en laat Hij een spoor van zegen achter.
Dat ‘naderende onheil’, was destijds ‘De Dag van de Heer’, in de voorgaande lezing voorgesteld als een verschrikkelijke allesverwoestende rampdag.
Onze situatie is een andere dan die in de tijd van Joël.
Maar ook aan ons wordt gevraagd om ons leven onder de loep te nemen, en te kijken of ook wij een ommekeer nodig hebben. De ommekeer van leven, daar gaat het in deze veertigdagentijd om. We proberen in deze voorbereidingstijd op Pasen met een steeds zuiverder hart, waaruit onze oneffenheden betreurd en bijgesteld zijn, naar een nieuw leven toe te groeien.
Je hart scheuren, hoe doe je dat? Scheuren is bedoeld als wegscheuren wat niet goed is. Als je dat probeert te doen in deze veertigdagentijd, dan komt de schoonheid en de heelheid van je hart weer tevoorschijn. Misschien zijn er verkeerde gewoontes ingeslopen, of ben je onverschillig geworden voor het leed van anderen, of oordeel je te snel over mensen, zonder dat je hun achtergrond kent. Of je besteedt te weinig aandacht aan mensen die dicht bij je staan, je familie en vrienden. Zo kunnen we nog allerlei zaken opnoemen die bijgesteld zouden kunnen worden.
Iedereen kan in zijn eigen leven nagaan wat er weggescheurd zou kunnen worden. Het kunnen soms ook kleine dingen zijn.
De veertigdagentijd is een bezinning op onze levenstijd die beperkt is, want we zijn allemaal sterfelijk.
Misschien worden we vandaag getekend met een askruisje en klinken daarbij deze oude woorden: ‘Gedenk mens dat je stof bent en tot stof zult wederkeren’ of: Bekeer je en geloof in het evangelie (Mc 1,15). In de nieuwste vertaling: Kom tot inkeer en geloof dit goede nieuws.
De veertigdagentijd leidt ons naar Pasen, maar Pasen is meer dan: het wordt lente, en bij het mooier wordend weer maken we al vakantieplannen. De weg naar Pasen is geplaveid met hobbelige stenen die, al gaande, je voeten kunnen bezeren. En meer nog je hart kunnen raken.
Laten we de komende weken werken aan de zuivering van ons hart, zodat we straks, na de weg met Jezus gegaan te zijn, ook deel mogen krijgen aan een zegenrijk Pasen. ‘Een spoor van zegen’ zegt Joël’.
Laten we goede spoorzoekers worden en zelf mooie sporen achterlaten voor anderen en ook voor de wereld in nood.
Laten we bidden
Eeuwige God,
wij, sterfelijke mensen,
zijn onderweg naar uw eeuwigheid.
Die eeuwigheid mogen we nu al voorbereiden
in deze dagen van ons sterfelijke leven.
De Schriftlezingen die we dagelijks ontvangen
zijn de wegwijzers die ons helpen
om ons gedrag bij te stellen
waar dit nodig is, van dag tot dag.
Begeleid ons op deze weg,
hoe die ook geplaveid is.
Dit vragen wij U
door Jezus die ons is voorgegaan.
Amen
Beste mensen, mogen jullie harten steeds zuiverder worden, zodat we alle hobbels die er in jullie en onze levens zijn, met Gods hulp, kunnen verwijderen, en we met een nieuw gezond hart naar zijn en ons Pasen toe kunnen groeien.
Ricky
Suggesties voor onderweg
Je zou elke dag rustig in de avond of op een andere tijd, als het ware met een spiegel in je hart kunnen kijken. Is de spiegel beslagen, en zie je niet helder, neem dan een doek om het vocht eraf te wrijven, en herhaal dit als het nodig is. Heb geduld met de beslagen spiegel. Misschien is die een andere keer wel schoon en ben je blij dat de spiegel geleidelijk glashelder wordt naarmate je dichter bij Pasen komt.
Of mediteer met de zin uit psalm 51, vers 12: Schep o God, een zuiver hart in mij, vernieuw mijn geest, maak mij standvastig
Blog ‘Van Woord naar leven’
Reageren of uitwisselen betreffende de lezingen of de overweging, kan via de blog ‘Van Woord naar leven’.
Om de kwaliteit van het gesprek te waarborgen worden de reacties geplaatst na moderatie.