Josafat van Polotsk († 1623)

De heilige Josafat werd omstreeks 1580 geboren uit orthodoxe ouders in de Oekaïne. Na zijn overgang tot de Katholieke Kerk trad hij in bij de kloosterorde der Basilianen. Als priester en later als bisschop van Polotsk zette hij zich bijzonder in voor de eenheid van de Kerk. Door tegenstanders overvallen, stierf hij in 1623 als martelaar. Zijn lichaam ligt in een zijaltaar van de Vaticaanse Sint-Pietersbasiliek. Liturgische gedachtenis: 12 november.

Geünieerde Kerk
Sint-Josafat werd in 1580 of 1584 geboren als Ioann Kuntsevych in de stad Volodymyr, gelegen in de provincie Volhynia van de Pools-Litouwse Gemenebest, thans gelegen in Oekraïne. Zijn familie behoorde tot de Wit-Russische adel. Het gezin Kuntsevych was lid van de Roetheense Kerk, die tot 1596 onder het gezag stond van de Russisch-Orthodoxe Kerk maar was overgegaan tot een unie met de paus van Rome.

Basilianen
In 1604 trad Kuntsevych in bij de Orde der Basilianen in het klooster van de Drie-eenheid in Vilnius. Daar kreeg hij de kloosternaam Josafat. Hij studeerde onder begeleiding van de zalige Pierre Favre, een van de stichters van de Sociëteit van Jezus (jezuïeten). In 1609 werd hij door een rooms-katholieke bisschop tot priester gewijd. Daarna werd hij benoemd tot prior van verscheidene kloosters.

Bisschop
Op 12 november 1617 werd Josafat geconsacreerd tot bisschop. Hij werd benoemd tot eparch van Vitebsk en hulpbisschop van de archeparchie Polotsk. In maart 1618 werd hij de residerende archeparch van Polotsk. Zowel Vitebesk als Polotsk zijn thans Wit-Russische steden.

Martelaarschap
In een tijd van grote spanningen tussen orthodoxen en katholieken preekte hij de christelijke eenheid in de kathedraal van Vitebsk. Op de trappen van de kathedraal werd hij op 12 november 1623, de zesde verjaardag van zijn bisschopsconsecratie, aangevallen door een groep mensen. Een man hakte in op zijn hoofd met een aks. Vervolgens werd hij neergeschoten. De daders waren orthodoxen die de met Rome geünieerde christenen beschouwden als verraders en vijanden van de staat. Zij ontdeden hem van zijn kleren en wierpen zijn lichaam in zee. Drie dagen laten werd zijn stoffelijk overschot gevonden. Zijn martelaarschap maakte grote indruk op de gelovigen. Zelfs zijn moordenaars bekeerden zich en verenigden zich met de geünieerde kerk. Ook zijn voornaamste tegenstander, de orthodoxe bisschop Meleti Smotrytsky, stelde zich onder het gezag van de paus van Rome.

Heiligverklaring
Reeds 20 jaar na zijn dood werd Josaphat door paus Urbanus VIII zaligverklaard. Hij werd op 29 juni 1867 door paus Pius IX gecanoniseerd. Zijn liturgische gedachtenis werd geplaatst op 14 november. Na de herziening van de Romeinse liturgische kalender in 1969 werd zijn gedachtenis verplaatst naar 12 november, zijn sterfdag.

Relieken
De relieken van Josafat waren ten tijde van zijn zaligverklaring geplaatst in een zilveren kist op last van de Pools-Litouwse prins Leo Casimir Sapieha. In 1706 werden ze eerst overgebracht naar het kasteel van prins Karol Radzwill in de stad Bila Pidlaska en vervolgens naar de kloosterkerk van de basilianen aldaar. In 1873, gedurende de vervolging van de Grieks-Katholieke Kerk door de Russische tsaar, werd het stoffelijk overschot uit het altaar gehaald en overgebracht naar een in de muur verborgen graf in de crypte. Daar raakte het in de vergetelheid totdat een basiliaanse pater het graf in 1916 ontdekte. Die bracht het lichaam van de heilige over naar Wenen, waar het werd bewaard in de Oekraïens-katholieke kerk van Sint-Barbara.

Naar Rome
Vlak voor de bezetting van Wenen door de Sovjets werden Josafats beenderen de stad uit gesmokkeld en naar Rome overgebracht. Aanvankelijk lagen de relieken in het basilianenklooster op de Aventijn. Paus Paulus VI vond echter dat deze “uitmuntende kampioen van de katholieke eenheid niet van Sint-Petrus” gescheiden zou moeten zijn en besloot het lichaam van Sint-Josafat over te laten brengen naar de Sint-Pietersbasiliek. Daar kreeg het zijn laatste rustplaats in het altaar van Sint-Basilius. In 1982 werd het graf geopend en werd het lichaam voorzien van een nieuw masker en een nieuw Byzantijns bisschopstenue.

Bron: KRO

Josafat van Polotsk

GEEN APPLAUS VERWACHTEN
(Bij Ps 37, 3. 4. 18. 23. 27. 29;  Lc 17, 7-10)

Beste mensen, vandaag houden we ons onder andere bezig met een zin uit de vrij lange psalm 37. Meestal heeft de keuze van de psalmverzen te maken met de andere teksten van de dag. In dit geval geeft Paulus (of wie na hem zijn naam gebruikt heeft), veel goede raadgevingen aan Titus die op het eiland Kreta het werk van Paulus voort moet zetten. Goed bedoelde en eenvoudige bemoedigingen om verder te gaan op de juiste weg. In het evangelie wordt een innerlijke houding aanbevolen waar we over na kunnen denken. Het betreft dienstbaarheid, zonder daar groot op te gaan.

Uit de geselecteerde psalmverzen zijn zeer mooie raadgevingen gekozen om dit alles te onderstrepen.

Wat mij roert zijn onder andere de volgende verzen uit psalm 37:
Vertrouw op de Heer en doe het goede,
bewoon het land en leef er veilig.
Zoek het geluk bij de Heer.
Hij zal je geven wat je hart verlangt (3 en 4)

Vooral die laatste zin treft me. Wat verlangt ons hart? Soms meer dan wat goed is. Wij weten niet altijd in welke richting onze verlangens gaan. Er zitten allerlei drijfveren in ons die we mogen onderzoeken, in de betekenis van: is dit goed, waarom doe ik dit? Als je eerlijk durft te luisteren naar wat je hart verlangt ontdek je misschien ook wel onzuivere motieven, bijvoorbeeld: erkenning door onze naasten. Daar hoeft in zich niets mee mis te zijn. Het is immers fijn als anderen positief op je reageren. Maar soms ligt er ook een egoïstisch trekje onder.

De knechten uit het evangelie van vandaag zijn er niet op uit om een applausje te krijgen als ze hun werk hebben gedaan. Hun antwoord is van een grote eenvoud, als ze zeggen: Wij zijn maar eenvoudige knechten, we hebben enkel onze plicht gedaan.
Vroeger werd die zin over de knechten geformuleerd als ‘onnutte knechten.’ Dit zou een misverstand op kunnen roepen. Jezus heeft zeker niets negatiefs bedoeld met dit verhaal.

Wat we ook mogen betekenen voor wie dan ook, we kunnen van Jezus’ houding veel leren. Hij was een dienstknecht tot het uiterste toe. Zelfs vlak voor zijn sterven waste Hij de voeten van zijn leerlingen nog, (in die tijd slavenwerk). Heeft Hij ooit gepocht op wat Hij, die drie levensjaren, voortdurend gedaan heeft? Nooit klopte Hij zich op de borst, nooit bazuinde Hij rond wat er door hem verbeterd was: velen had Hij genezen, wondertekenen verricht, goede woorden gezegd tegen mensen in nood, liefde uitgestraald, zelfs doden weer tot leven geroepen.

Het is juist Jezus die een groot voorbeeld is geweest in het ‘zwijgend’ goede dingen doen. Hij was uiterst dienstbaar in alle eenvoud. Dienstbaar aan mensen, en zo ‘in dienst’ bij zijn Vader omwille van het Koninkrijk.

Aan het einde van het evangelie van vandaag zegt Jezus ook tegen zijn leerlingen, (en tegen ons): Hetzelfde geldt voor jullie…
Voor het Koninkrijk Gods werken doe je gewoon, zonder ‘verdienste.’
Het verlossingswerk heeft niets te maken met het verwachten van een complimentje. Wij mogen afdalen, zoals Hij, naar de eenvoud van ‘doen wat goed is.’ Geen pretenties hebben.

Laten we bidden met nog enkele woorden uit psalm 37

De Heer trekt zich het lot van onschuldigen aan.
Wie de Heer welgevallig is,
mag zijn weg gaan met vaste tred.
Mijd het kwade en doe het goede,
en je zult voor eeuwig wonen in het land.
De rechtvaardigen zullen het land bezitten
en het bewonen , hun leven lang.
(verzen 18, 23, 27, 29)

Goede God, wij danken U,
U die ons alles gegeven hebt
om te leven zoals U ons graag ziet,
op de wijze die bij onze roeping hoort.
Wees ons nabij in Jezus, onze Broeder!
Amen

Beste mensen, wat is het fijn om ons te verdiepen in de roeping die we hebben om in alle eenvoud onze taak in deze roerige wereld zo goed mogelijk te vervullen van dag tot dag! Met vaste tred verdergaan! Zo lezen we in de psalm. Dat wens ik jullie en onszelf van harte toe!
Ricky

Om mee op weg te gaan

Als je naar binnen kijkt, ontdek je dan soms iets over je motivaties, en ben je in staat  en bereid om die, als het nodig is, bij te stellen?

Neem een eenvoudige zin in je mee, een hele dag, of een hele week, of langer, bijvoorbeeld: Zuiver mij.
Doe dit met een aanspreekvorm erbij, die je gebruikt in je eigen gebed.
Herhaal die zin, zo vaak je de impuls voelt. (Je kunt natuurlijk ook een andere zin kiezen).
Laat je hart maar spreken.

Blog ‘Van Woord naar leven’

Reageren of uitwisselen betreffende de lezingen of de overweging, kan via de blog ‘Van Woord naar leven’.

Klik hier voor de blog.

Om de kwaliteit van het gesprek te waarborgen worden de reacties geplaatst na moderatie.