3 januari
Uit de eerste brief van Johannes 2, 29 – 3, 6
Het geloof doet alles anders zien. Het kan een mens radicaal veranderen. Het maakt mensen tot kinderen van God, en doet hen Gods leven delen. Het neemt hen op in Jezus. Dit vraagt anderzijds van de mens een fundamentele stellingname tegen alles wat zonde is.
Vrienden,
u weet dat Jezus rechtvaardig is, en u moet daarom wel inzien dat ieder die rechtvaardig leeft uit God geboren is. Bedenk toch hoe groot de liefde is die de Vader ons heeft geschonken! Wij worden kinderen van God genoemd, en dat zijn we ook. Dat de wereld ons niet kent, komt doordat de wereld Hem niet kent.
Geliefde broeders en zusters, wij zijn nu al kinderen van God. Wat we zullen zijn is nog niet geopenbaard, maar we weten dat we aan Hem gelijk zullen zijn wanneer Hij zal verschijnen, want dan zien we Hem zoals Hij is. Ieder die dit vol vertrouwen van Hem verwacht maakt zich rein, zoals ook Jezus rein is. Ieder die zondigt overtreedt Gods wet, want zondigen is Gods wet overtreden.
U weet dat Jezus verschenen is om de zonden weg te nemen; er is in Hem geen zonde. Ieder die in Hem blijft, zondigt niet. Ieder die zondigt, heeft Hem nooit gezien en kent Hem niet.
Tussenzang: Ps 98, 1-6
Refr.: De einden der aarde hebben het gezien: de overwinning van onze God.
Zing voor de Heer een nieuw lied:
wonderen heeft Hij verricht.
Zijn rechterhand heeft overwonnen,
zijn heilige arm heeft redding gebracht.
De Heer heeft zijn overwinning bekendgemaakt,
voor de ogen van de volken zijn gerechtigheid onthuld.
Hij heeft gedacht aan zijn liefde en trouw
voor het volk van Israël.
De einden der aarde hebben het gezien:
de overwinning van onze God.
Juich de Heer toe, heel de aarde,
juich en jubel, zing het uit.
Zing voor de Heer bij de lier,
laat bij de lier uw lied weerklinken.
Blaas op de ramshoorn en de trompetten,
juich als de Heer, uw koning, verschijnt.
Vers voor het evangelie (Heb 1, 1-2a)
Alleluia.
Op velerlei wijzen en langs velerlei wegen
heeft God in het verleden
tot de voorouders gesproken door de profeten;
nu, aan het einde van de tijd,
heeft Hij tot ons gesproken door zijn Zoon.
Alleluia.
Uit het evangelie volgens Johannes 1, 29-34
Johannes de Doper is een wegwijzer van Oud- naar Nieuw Testament. Als laatste profeet kondigt hij niet alleen de komst van de Messias aan, maar hij mag Hem ook letterlijk aanwijzen. Zijn zending bestaat erin te getuigen, en dan zelf te verdwijnen naar de achtergrond. Hij moet het heilsinitiatief aan Jezus overlaten.
Johannes zag Jezus naar zich toekomen en zei: ‘Daar is het lam van God, dat de zonde van de wereld wegneemt. Hij is het over wie ik zei: “Na mij komt iemand die meer is dan ik, want Hij was er vóór mij.” Ook ik wist niet wie Hij was, maar ik kwam met water dopen opdat Hij aan Israël geopenbaard zou worden.’
En Johannes getuigde: ‘Ik heb de Geest als een duif uit de hemel zien neerdalen, en Hij bleef op Hem rusten. Nog wist ik niet wie Hij was, maar Hij die mij gezonden heeft om met water te dopen, zei tegen mij: “Wanneer je ziet dat de Geest op iemand neerdaalt en blijft rusten, dan is dat degene die doopt met de heilige Geest.” En dat heb ik gezien, en ik getuig dat Hij de Zoon van God is.’
Van Woord naar leven
ZIE HET LAM VAN GOD
(bij Joh 1, 29-34)
Of wij nu een kerk of kapel binnenlopen, of thuis knielen voor gebed, of gewoon ons innerlijk richten naar wat boven is, dan zien wij – net zoals Johannes de doper vandaag aan de oever van de Jordaan – Jezus naar ons toekomen. Dat doet Hij namelijk altijd. In se hoeven we daar niets voor te doen. We moeten Jezus niet zoeken of ergens gaan halen, we moeten niet vragen of Hij tijd wil maken … Hij komt gewoon naar ons toe. En wel altijd. Dat is een mooie gedachte om te koesteren wanneer we ons in gebed begeven. Hij komt. Wat me moeten doen is Hem verwelkomen. En wel van harte.
De doper vertelt ons vandaag in welke hoedanigheid Jezus tot ons komt. Namelijk als lam van God, en als degene op wie de Geest neerdaalt en rust.
Jezus zou Christus niet kunnen zijn moest de heilige Geest niet op Hem rusten. Het is juist de Geest die Hem voortdurend in zijn Vader houdt, die Hem wakker houdt voor zijn roeping als messias, die Hem de kracht verleent in genade zijn zending te kunnen vervullen. Diezelfde Geest zal Jezus aan zijn leerlingen, en met hen aan ons allen, meedelen en schenken. Net zoals bij Jezus zouden we zonder de Geest schipbreuk leiden. Zonder de Geest zouden we in het beste geval navolgers zijn van een mooie en bevrijdende boodschap, maar de levende genade die ons in staat stelt in God te leven, zou ontbreken. Het is juist de Geest die ons de genade verleent te kunnen leven in overgave aan Christus, om in Hem Gods wil te kunnen volbrengen.
Johannes wijst Jezus ook aan als het lam van God dat de zonden van de wereld wegneemt. Het woord ‘wegnemen’ is afgeleid van het Latijnse tollere dat ‘op zich nemen’ betekent. Jezus zal onze zonden op zich nemen om ze weg te nemen. Kun je je een grotere liefde voorstellen? Het zou in een normaal hoofd- of mensenhart niet opkomen om de zonden van een ander op zich te nemen. Wel, Jezus heeft dit gedaan. In zijn lijden op weg naar Calvarie, en op het kruis zélf, zal Hij de zondenlast van de mensheid op zich nemen én wegnemen. Hij heeft dat tweeduizend jaar geleden gedaan, maar in zekere zin – ook al is Hij voorgoed verrezen – doet Hij dat nog steeds. Vanuit een oprecht berouw mogen we met onze ‘zonden’ naar Jezus toegaan om ze aan Hem af te geven. Hij zal ze ontvangen, ons ervan bevrijden, ons vergeven, en zodoende ons de genade verlenen ‘zuiver’ in Hem onze levensweg verder te gaan.
‘Heer, ik ben niet waardig dat U tot mij komt, maar spreek, en ik zal gezond worden’, bidden we tijdens de eucharistieviering net voordat we de Heer in de communie ontvangen. Wie is wel waardig? En toch komt Hij. Net zoals Hij naar de doper toekwam vandaag, komt Hij naar ieder van ons. Om onze zonden weg te nemen, én ons deelgenoot te maken aan het dragen van de Geest.
Laat ons Jezus’ komen diep koesteren. Moge zijn aanwezigheid het hart zijn van ons gebedsleven. Om verenigd met Hem te leven, lief te hebben, vrede uit te dragen.
Laten we bidden
Heer Jezus,
wij danken U om de liefde
waarmee U dagelijks tot ons komt,
en waaraan U ons deelgenoot maakt.
Mogen wij uw komen in ons diep koesteren,
en wel zo dat het ons mag brengen
in ware overgave aan U.
Opdat U, goede Heer,
ons leven moogt zijn,
gegeven voor onszelf
en allen die wij ontmoeten.
In uw naam.
Amen.
Moge ieder van jullie Jezus ten diepste ontmoeten.
Een mooie woensdag,
kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.
De Bijbelteksten zijn ontleend aan de NBV21, © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.
De korte inleidingen op de lezingen zijn van de hand van Kris.
Heilige Naam van Jezus
gedachtenis
JHS
Vanaf de eerste eeuwen van onze jaartelling bestond er een verering voor de Naam van Jezus, de Verlosser. Het monogram van deze devotie werd IHS. Het Tweede Concilie van Lyon (1274) vroeg de dominicanen deze devotie te stimuleren. Dat gebeurde onder de begeleiding van de zesde magister van de predikbroederorde, Johannes van Vercelli (1264-1283).
Franciscanen
In de 14e eeuw bloeide de devotie voor Jezus’ naam op in de prediking, vooral door de zich vernieuwende spiritualiteit van de franciscanen. Met name de dominicaan Henricus Suso († 1366) en de franciscanen Bernardinus van Siena († 1444) en Johannes van Capestrano († 1456) preekten erover. In de 16e eeuw beval paus Pius IV (1559-1565) deze devotie opnieuw aan, nu samen met die van het rozenkransgebed.
Universele kalender
In de liturgie werd de devotie voor de Allerheiligste Naam van Jezus officieel opgenomen bij de franciscanen (in 1530) en eind 17e eeuw bij de dominicanen. In vermoedelijk 1721 werd het opgenomen in de liturgische kalender voor de universele kerk.
Tussen Besnijdenis en Epifanie
Het feest van de Allerheiligste Naam van Jezus (Festum Sanctissimi Nominis Jesu) werd gevierd op de zondag tussen de viering van de Besnijdenis van de Heer (1 januari) en Epifanie. Als die zondag echter binnen het kerstoctaaf viel, werd het feest op 2 januari gevierd. Na het Tweede Vaticaans Concilie werd het feest afgeschaft, maar sinds 2007 heeft de oude kalender weer een legale status in de universele kerk (als kalender van de buitengewone vorm van de Romeinse ritus). Op de kalender van de gewone vorm van de Romeinse ritus staat op 3 januari de Heilige Naam Jezus als facultatieve gedachtenis.
Introïtus en hymne
De introïtus van het feest luidt: In nomine Jesu omne genu flectatur. In de tweede vespers van het feest wordt de 12e-eeuwse hymne Iesu ulcis memoria gezongen.
In Jezus’ naam
Een Schrifttekst waarin het wezen van het feest staat uitgedrukt is deze: “God heeft Hem [Jezus] hoogverheven en Hem de naam verleend die allen namen te bovengaat, opdat in Jezus’ naam elke knie zal buigen, in de hemel, op de aarde en onder de aarde, en elke tong zal belijden: ‘Jezus Christus is Heer, tot eer van God de Vader” (Fil 2, 9-10).
Grieks monogram
IHS is een van de monogrammen voor Jezus Christus. Het bekendste is het Christusmonogram. Op Byzantijnse iconen wordt de naam van Jezus meestal afgekort met IC XC, zijnde de eerste en de laatste letter van de Griekse vorm van Jezus Christus (jota-sigma; chi-sigma). In het Westen wordt IHS de gangbare aanduiding van ‘de Heilige Naam van Jezus’.
Jezus
IHS is een gemankeerde vorm van de drie Griekse letters jota, èta en sigma: ΙΗΣ. Het zijn de kapitalen van de naam Jezus, die in het Grieks luidt: Ιησους (uit te spreken als jèsoes). Dit is de vergriekste vorm van de Hebreeuws-Aramese naam Jesjoewa, ontstaan na de Babylonische Ballingschap. Oorspronkelijk luidde de naam Jehosjoea, oftewel Jozua in de Nederlandse vorm.
Devotie tot H. Naam
Jehosjoea betekent ‘JHWH redt’ of ‘JHWH is redding’. Deze betekenis valt samen met waar Jezus volgens de christenen voor staat: Hij is als Zoon van God de Redder. In de middeleeuwen ontstond vanwege deze betekenis een devotie tot Jezus’ naam. Een van de propagandisten daarvan is Bernardinus van Siena (1380-1444).
Latijnse afkorting
In de middeleeuwen werd IHS soms aangezien als een Latijnse afkorting in plaats van een Grieks monogram. Het zou dan een afkorting zijn van de middeleeuwse schrijfwijze Jhesus, van Jesus Hominum Salvator (‘Jezus Redder van de mensen’) of van Jesus Hierosolymae Salvator (‘Jezus Redder van Jeruzalem’). Soms werd IHS opgevat als een afkorting van het motto In hoc signis vinces (‘In dit teken zult gij overwinnen’). Dat de V van vinces in de combinatie ontbreekt, vormde geen probleem. In afbeeldingen werd aan de lettercombinatie IHS simpelweg een driehoek (V) toegevoegd, gevormd door de drie nagels waarmee Christus aan het kruis was geslagen. Dit kruis werd zichtbaar gemaakt boven de H.
Jezuïeten
IHS werd door Ignatius van Loyola opgenomen in zijn zegel als generaal-overste van de door hem opgerichte Sociëteit van Jezus. Zo werd het monogram het embleem van de orde der jezuïeten. Bij al hun barokkerken die zij tijdens de Contrareformatie lieten bouwen, prijkt IHS op de voorgevel. Moederkerk van ‘De Compagnie’ is Il Gesù in Rome. In de Kersttijd wordt daar haar voornaamste feest gevierd: dat van de Allerheiligste Naam van Jezus.
Bron: KRO-NCRV
Van Woord naar leven
ZIE HET LAM VAN GOD
(bij Joh 1, 29-34)
Of wij nu een kerk of kapel binnenlopen, of thuis knielen voor gebed, of gewoon ons innerlijk richten naar wat boven is, dan zien wij – net zoals Johannes de doper vandaag aan de oever van de Jordaan – Jezus naar ons toekomen. Dat doet Hij namelijk altijd. In se hoeven we daar niets voor te doen. We moeten Jezus niet zoeken of ergens gaan halen, we moeten niet vragen of Hij tijd wil maken … Hij komt gewoon naar ons toe. En wel altijd. Dat is een mooie gedachte om te koesteren wanneer we ons in gebed begeven. Hij komt. Wat me moeten doen is Hem verwelkomen. En wel van harte.
De doper vertelt ons vandaag in welke hoedanigheid Jezus tot ons komt. Namelijk als lam van God, en als degene op wie de Geest neerdaalt en rust.
Jezus zou Christus niet kunnen zijn moest de heilige Geest niet op Hem rusten. Het is juist de Geest die Hem voortdurend in zijn Vader houdt, die Hem wakker houdt voor zijn roeping als messias, die Hem de kracht verleent in genade zijn zending te kunnen vervullen. Diezelfde Geest zal Jezus aan zijn leerlingen, en met hen aan ons allen, meedelen en schenken. Net zoals bij Jezus zouden we zonder de Geest schipbreuk leiden. Zonder de Geest zouden we in het beste geval navolgers zijn van een mooie en bevrijdende boodschap, maar de levende genade die ons in staat stelt in God te leven, zou ontbreken. Het is juist de Geest die ons de genade verleent te kunnen leven in overgave aan Christus, om in Hem Gods wil te kunnen volbrengen.
Johannes wijst Jezus ook aan als het lam van God dat de zonden van de wereld wegneemt. Het woord ‘wegnemen’ is afgeleid van het Latijnse tollere dat ‘op zich nemen’ betekent. Jezus zal onze zonden op zich nemen om ze weg te nemen. Kun je je een grotere liefde voorstellen? Het zou in een normaal hoofd- of mensenhart niet opkomen om de zonden van een ander op zich te nemen. Wel, Jezus heeft dit gedaan. In zijn lijden op weg naar Calvarie, en op het kruis zélf, zal Hij de zondenlast van de mensheid op zich nemen én wegnemen. Hij heeft dat tweeduizend jaar geleden gedaan, maar in zekere zin – ook al is Hij voorgoed verrezen – doet Hij dat nog steeds. Vanuit een oprecht berouw mogen we met onze ‘zonden’ naar Jezus toegaan om ze aan Hem af te geven. Hij zal ze ontvangen, ons ervan bevrijden, ons vergeven, en zodoende ons de genade verlenen ‘zuiver’ in Hem onze levensweg verder te gaan.
‘Heer, ik ben niet waardig dat U tot mij komt, maar spreek, en ik zal gezond worden’, bidden we tijdens de eucharistieviering net voordat we de Heer in de communie ontvangen. Wie is wel waardig? En toch komt Hij. Net zoals Hij naar de doper toekwam vandaag, komt Hij naar ieder van ons. Om onze zonden weg te nemen, én ons deelgenoot te maken aan het dragen van de Geest.
Laat ons Jezus’ komen diep koesteren. Moge zijn aanwezigheid het hart zijn van ons gebedsleven. Om verenigd met Hem te leven, lief te hebben, vrede uit te dragen.
Laten we bidden
Heer Jezus,
wij danken U om de liefde
waarmee U dagelijks tot ons komt,
en waaraan U ons deelgenoot maakt.
Mogen wij uw komen in ons diep koesteren,
en wel zo dat het ons mag brengen
in ware overgave aan U.
Opdat U, goede Heer,
ons leven moogt zijn,
gegeven voor onszelf
en allen die wij ontmoeten.
In uw naam.
Amen.
Moge ieder van jullie Jezus ten diepste ontmoeten.
Een mooie woensdag,
kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.