27 dec – H. Johannes, apostel en evangelist
Feest
Uit de eerste brief van Johannes 1, 1-4
‘Wat wij gezien en gehoord hebben verkondigen we aan u.’
Vrienden,
wat er was vanaf het begin, wat wij gehoord hebben, wat wij met eigen ogen gezien en aanschouwd hebben, wat onze handen hebben aangeraakt, dat verkondigen wij: het Woord dat leven is. Het leven is verschenen, wij hebben het gezien en getuigen ervan, we verkondigen u het eeuwige leven, dat bij de Vader was en aan ons verschenen is. Wat wij gezien en gehoord hebben, verkondigen we ook aan u, opdat ook u met ons verbonden bent. En verbonden zijn met ons is verbonden zijn met de Vader en met zijn Zoon Jezus Christus. We schrijven u deze brief om onze vreugde volkomen te maken.
Tussenzang: Ps 97, 1 + 2 + 5 + 6 + 11 + 12
Refr.: Verheug u, rechtvaardigen, in de Heer.
De Heer is koning – laat de aarde juichen,
laat vreugde heersen van kust tot kust.
In wolk en duisternis is Hij gehuld,
zijn troon rust op recht en gerechtigheid.
De bergen smelten als was voor de Heer,
voor de Heer van heel de aarde.
De hemel vertelt van zijn gerechtigheid,
alle volken aanschouwen zijn majesteit.
Licht is gezaaid voor de rechtvaardige,
vreugde voor de oprechten van hart.
Verheug u, rechtvaardigen, in de Heer,
en breng hulde aan zijn heilige naam.
Vers voor het evangelie
Alleluia.
U, God, loven wij.
U, Heer, prijzen wij.
U looft het roemvolle koor der apostelen.
Alleluia.
Uit het evangelie volgens Johannes 20, 1-8
Hij zag en geloofde.
Vroeg op de eerste dag van de week, toen het nog donker was, kwam Maria van Magdala bij het graf. Ze zag dat de steen voor het graf was weggehaald. Ze liep snel weg, naar Simon Petrus en de andere leerling, van wie Jezus veel hield, en zei: ‘Ze hebben de Heer uit het graf weggehaald en we weten niet waar ze Hem nu neergelegd hebben.’ Petrus en de andere leerling gingen op weg naar het graf. Ze liepen beiden snel, maar de andere leerling rende vooruit, sneller dan Petrus, en kwam als eerste bij het graf. Hij boog zich voorover en zag de linnen doeken liggen, maar hij ging niet naar binnen. Even later kwam Simon Petrus en hij ging het graf wel in. Ook hij zag de linnen doeken, en hij zag dat de doek die Jezus’ gezicht bedekt had niet bij de andere doeken lag, maar apart opgerold op een andere plek. Toen ging ook de andere leerling, die het eerst bij het graf gekomen was, het graf in. Hij zag het en geloofde.
Van Woord naar leven
EEN STROOM VAN LIEFDE
(Bij Joh 20, 1-8)
We hoorden hoe Johannes en Petrus snel naar het graf van Jezus liepen om te zien of het inderdaad waar was dat het graf – zoals Maria Magdalena hen zei – leeg was.
Beiden liepen snel, doch Johannes was sneller, hij rende vooruit. Hij kwam dan ook als eerste bij het graf aan. Hij keek in het graf, zag, stelde vast, maar ging niet binnen. Ondertussen kwam Petrus aan, en deze ging het graf wél binnen. Waarna ook Johannes het graf betrad.
Dit is een mooi en typerend beeld van de Kerk; meer bepaald van de liefdesstroom binnen de Kerk.
De liefde, hier belichaamd door Johannes (de evangelist van de liefde!), is sneller dan Petrus die het (paus)ambt belichaamt. De Kerk is altijd iets trager, iets logger. Maar dat doet niets af aan de de liefdesstroom binnen de Kerk die altijd fris en snel is.
Neem bijvoorbeeld Lourdes. De verschijningen aan Bernadette deden in de streek zeer snel de ronde. Binnen enkele dagen kwamen er duizenden mensen afgezakt naar de grot aan de Gave. Die mensen kwamen deels uit nieuwsgierigheid, maar een grote groep ook heel zeker uit liefde voor het gebeuren. Deze mensen belichaamden de liefde die sneller was dan de officiële Kerk, die pas later tot bij de grot kwam, vaststelde en bevestigde. Mooi beeld!
De Kerk wordt geleid van bovenuit, maar ze leeft van onderuit. Beide leven in een voortdurende bevruchting van elkaar, waarvan de liefde steeds de bron is. Die liefde leeft onder het gewone volk, waar de ambtsdragers binnen de Kerk de taak hebben het gelovige volk te behoeden en te leiden, te onderrichten en indien nodig bij te sturen. Maar bovenal heeft zij de opdracht te bevestigen waar de Heer roept en op welke wijze Hij dat doet.
Het leven van de Heer is de liefde, die altijd fris, blij en snel is. En als de Kerk een roeping heeft in deze wereld, dan is het dit leven te leven. Christus met ons, door ons, in ons.
Laten we bidden
Vader,
Geef ons de frisheid van uw liefde
die ons van onderuit enthousiasmeert
het leven te vieren.
In diepe verbondenheid
met Jezus, onze Broeder en Heer.
Amen.
Moge de liefde in je hart in al haar frisheid een verkwikking zijn voor allen die je vandaag ontmoet. Als een fontein.
Met een hartelijke groet,
kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.
De Bijbelteksten zijn ontleend aan de NBV21, © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.
De korte inleidingen op de lezingen zijn van de hand van Kris.
Johannes, apostel en evangelist
Volgens de traditie is de apostel Johannes dezelfde als de schrijver van het Johannes-evangelie. In het Nederlands taalgebied wordt hij vaak Sint-Jan genoemd. In de Romeinse liturgie van de Katholieke Kerk wordt zijn feest gevierd op 27 december, de derde dag onder het kerstoctaaf.
Zoon van Zebedeüs
Johannes was volgens het Johannes-evangelie de zoon van Zebedeüs en de broer van Jacobus. Als het klopt dat de evangelist en de apostel inderdaad dezelfde persoon zijn, dan noemt de schrijver van het Johannes-evangelie zichzelf ‘de leerling die door Jezus bemind werd’ (Joh. 13,13; 20,2). Wat dat betekent is niet geheel duidelijk. Mogelijk had Jezus een voorkeursliefde voor hem vanwege zijn jonge leeftijd of vanwege zijn contemplatieve aard.
Laatse Avondmaal
Sint Jan, de discipel die door Jezus bemind werd, bevond zich bij het Laatste Avondmaal in de directe nabijheid van de Heer. Met Simon Petrus en zijn broer Jacobus was hij getuige van Jezus’ doodsangst in de Hof van Olijven. Eerder waren deze drie apostelen getuige geweest van de Transfiguratie, de gedaanteverandering van Jezus op de berg Tabor.
Onder het kruis
Sint Jan stond samen met de moeder van Jezus, haar zuster, de vrouw van Klopas en Maria Magdalena onder het kruis waaraan Jezus stierf. In het Johannes-evangelie staat hoe Jezus vlak voor zijn overlijden zijn moeder Maria aan hem toevertrouwt. Na de kruisdood in de ochtend van de eerste dag van de week snelde hij Petrus vooruit en kwam als eerste bij het lege graf aan.
Gerucht over Johannes onsterfelijkheid
In het laatste hoofdstuk van het Johannes-evangelie staat een interessante passage (21,20-23) over een gerucht. De verrezen Jezus heeft zojuist aan Petrus de opdracht gegeven Hem tot in de dood te gehoorzamen en zijn kudde te wijden. Petrus keek om en zag dat de leerling van wie Jezus hield, Jezus volgde. Het was de leerling die zich bij de maaltijd vertrouwelijk naar Hem had toegekeerd en gevraagd had: ‘Wie is het, Heer, die U zal overleveren?’ Met een blik op hem vroeg Petrus: ‘En hij dan, Heer?’ Jezus antwoordde: ‘Als Ik hem wil laten blijven tot aan mijn komst, wat gaat jou dat dan aan? Volg Me maar!’ Zo ontstond onder de broeders het gerucht dat die leerling niet zou sterven. In feite had Jezus niet gezegd: ‘Hij zal niet sterven’, maar alleen: ‘Als Ik hem wil laten blijven tot aan mijn komst, wat gaat jou dat dan aan?’
Met Maria in Efeze
Na Pinksteren predikte Johannes met Petrus in Jeruzalem waar zij een lamme bij de tempelpoort genazen. Volgens een oude overlevering zou hij zich na zijn ballingschap op Patmos gevestigd hebben in Efeze, waar hij woonde met Maria, de moeder van Jezus. Kerkvader Irenaeus van Lyon (2e eeuw) schrijft dat Johannes op hoge leeftijd een natuurlijke dood gestorven was. Boven zijn vermeende graf in Efeze verrees al in de 2e eeuw een aan hem gewijde kerk.
Theoloog van de Incarnatie
De christelijke traditie vereert Johannes als de meest diepzinnige evangelist, die vervuld van wijsheid en inzicht het mysterie van de Incarnatie heeft beschreven. Zijn Proloog over de Menswording Gods wordt voorgelezen in de hoogmis van Kerstmis.
Apokalyps
De traditie identificeert Sint Jan ook met de auteur van de drie naar Johannes genoemde brieven in het Nieuwe Testament, alsmede met de schrijver van de Apokalyps, die als banneling op het eiland Patmos visioenen kreeg.
Gifbeker
Er bestaan twee legendes over het martelaarschap van Johannes. De eerste vertelt dat hij in kokende olie werd geworpen, maar dat op wonderbaarlijke wijze ongedeerd overleefde. De andere legende zegt dat hij werd veroordeeld tot het drinken van de gifbeker. Toen hij daar een gebed over uitsprak, kroop het gif er in de gedaante van een slang uit, waarna hij het overgebleven vocht op kon drinken. Deze legendes grijpen terug op het geloof dat Jezus zijn geliefde discipel als enige apostel een pijnlijke dood zou hebben bespaard.
Feest
In de huidige Romeinse ritus van de Katholieke Kerk wordt het feest van Sint Jan gevierd op 27 december. In sommige tradities, zoals die van de liturgische kalender van Carthago, het martyrologium van Hieronymus en de Gallicaanse boeken, deelde Johannes dit feest met zijn broer Jacobus. In Rome werd zijn feest echter alleen voor hem gereserveerd. In Constantinopel en Napels werd eveneens het feest van zijn ontslaping of hemelvaart gevierd en wel op 26 september.
Iconografie
In de westerse kunst wordt Johannes vaak afgebeeld als de enige apostel zonder baard. Dat zou wijzen op zijn jonge leeftijd. Als apostel heeft Johannes meestal de gifbeker als martelattribuut. Als evangelist heeft hij het attribuut van de adelaar. Dit symbool is onderdeel van de zogeheten Tetramorf.
Bron: KRO-NCRV
Apostel en evangelist Johannes
Van Woord naar leven
EEN STROOM VAN LIEFDE
(Bij Joh 20, 1-8)
We hoorden hoe Johannes en Petrus snel naar het graf van Jezus liepen om te zien of het inderdaad waar was dat het graf – zoals Maria Magdalena hen zei – leeg was.
Beiden liepen snel, doch Johannes was sneller, hij rende vooruit. Hij kwam dan ook als eerste bij het graf aan. Hij keek in het graf, zag, stelde vast, maar ging niet binnen. Ondertussen kwam Petrus aan, en deze ging het graf wél binnen. Waarna ook Johannes het graf betrad.
Dit is een mooi en typerend beeld van de Kerk; meer bepaald van de liefdesstroom binnen de Kerk.
De liefde, hier belichaamd door Johannes (de evangelist van de liefde!), is sneller dan Petrus die het (paus)ambt belichaamt. De Kerk is altijd iets trager, iets logger. Maar dat doet niets af aan de de liefdesstroom binnen de Kerk die altijd fris en snel is.
Neem bijvoorbeeld Lourdes. De verschijningen aan Bernadette deden in de streek zeer snel de ronde. Binnen enkele dagen kwamen er duizenden mensen afgezakt naar de grot aan de Gave. Die mensen kwamen deels uit nieuwsgierigheid, maar een grote groep ook heel zeker uit liefde voor het gebeuren. Deze mensen belichaamden de liefde die sneller was dan de officiële Kerk, die pas later tot bij de grot kwam, vaststelde en bevestigde. Mooi beeld!
De Kerk wordt geleid van bovenuit, maar ze leeft van onderuit. Beide leven in een voortdurende bevruchting van elkaar, waarvan de liefde steeds de bron is. Die liefde leeft onder het gewone volk, waar de ambtsdragers binnen de Kerk de taak hebben het gelovige volk te behoeden en te leiden, te onderrichten en indien nodig bij te sturen. Maar bovenal heeft zij de opdracht te bevestigen waar de Heer roept en op welke wijze Hij dat doet.
Het leven van de Heer is de liefde, die altijd fris, blij en snel is. En als de Kerk een roeping heeft in deze wereld, dan is het dit leven te leven. Christus met ons, door ons, in ons.
Laten we bidden
Vader,
Geef ons de frisheid van uw liefde
die ons van onderuit enthousiasmeert
het leven te vieren.
In diepe verbondenheid
met Jezus, onze Broeder en Heer.
Amen.
Moge de liefde in je hart in al haar frisheid een verkwikking zijn voor allen die je vandaag ontmoet. Als een fontein.
Met een hartelijke groet,
kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.