2 okt – HH. Engelbewaarders
Na het feest van de aartsengelen nu ook het feest van de bewaarengelen, de engelbewaarders. Iedere mens heeft een engel. Iedere mens heeft Gods persoonlijke aandacht. Dat wordt door die engel tegenwoordig gesteld, aanschouwelijk gemaakt. God blijft God, dat wil zeggen op een eindeloze afstand, maar door de engel komt Hij dichtbij, heel dichtbij, dicht bij ieder van ons. De engelbewaarders, de bewaarengelen, bewaren ons in Gods aandacht, in Gods liefderijke zorg. Wij weten niet waarom de engelen zijn geschapen. Misschien zijn zij wel geschapen om, als er eenmaal mensen zouden zijn geschapen, hen een idee te geven hoe God voor hen zorgt. Zij zijn geschapen om ons, kleine wezens die op een eindeloze afstand van God leven, zijn bijzondere bescherming, zijn persoonlijke nabijheid, voor ogen te stellen.
De liturgie besteedt vandaag eigen lezingen aan deze gedachtenis.
Uit het boek Exodus 23, 20-23a
Mijn engel zal voor u uitgaan.
Zo spreekt de Heer:
‘Ik stuur een engel voor jullie uit om je op je tocht te beschermen en je naar de plaats te brengen die Ik voor jullie bestemd heb. Neem je voor hem in acht, gehoorzaam hem zonder tegenspreken, want hij handelt in mijn naam en zou jullie je opstandigheid niet vergeven. Als je hem gehoorzaamt en alles doet wat Ik zeg, zal Ik de vijand van jullie vijanden zijn en jullie onderdrukkers onderdrukken. Mijn engel zal voor jullie uit gaan.
Psalm 91, 1-6 + 10-11
Refr.: God waakt over ieder van ons.
Wie in de beschutting van de Allerhoogste woont
en overnacht in de schaduw van de Ontzagwekkende,
zegt tegen de Heer: ‘Mijn toevlucht, mijn vesting,
mijn God, op U vertrouw ik.’
Hij bevrijdt je uit het net van de vogelvanger
en redt je van de dodelijke pest,
Hij zal je beschermen met zijn vleugels,
onder zijn wieken vind je een toevlucht,
zijn trouw is een schild en pantser.
De verschrikking van de nacht hoef je niet te vrezen,
ook de pijl niet die overdag op je afvliegt,
noch de pest die rondwaart in het donker,
noch de plaag die toeslaat midden op de dag.
Het kwaad zal je niet bereiken,
geen plaag je tent ooit treffen.
Zijn engelen geeft Hij opdracht
over je te waken waar je ook gaat.
Vers voor het evangelie (Ps 103, 21)
Alleluia.
Prijs de Heer, hemelse machten,
dienaren die doen wat Hem behaagt.
Alleluia.
Uit het evangelie volgens Matteüs 18, 1-5 + 10
Wie wordt als een kind is de grootste in het koninkrijk van de hemel.
De leerlingen kwamen Jezus vragen: ‘Wie is eigenlijk de grootste in het koninkrijk van de hemel?’
Hij riep een kind bij zich, zette het in hun midden neer en zei: ‘Ik verzeker jullie: als je niet verandert en wordt als een kind, dan zul je het koninkrijk van de hemel zeker niet binnengaan. Wie zichzelf vernedert en wordt als dit kind, die is de grootste in het koninkrijk van de hemel. En wie in mijn naam één zo’n kind ontvangt, die ontvangt Mij. Waak ervoor ook maar een van deze geringe mensen te verachten. Want Ik zeg jullie: hun engelen in de hemel aanschouwen onophoudelijk het gelaat van mijn hemelse Vader.’
Van Woord naar leven
ZIJN ALS KINDEREN
Vandaag horen we Jezus zeggen: ‘Als je niet verandert en wordt als een kind, dan zul je het koninkrijk van de hemel zeker niet binnengaan.’
Wanneer Jezus hier spreekt over ‘kind’ moeten we dat dieper begrijpen dan hele jonge en kleine mensen. De kinderen waarover Jezus hier spreekt zijn grote mensen met een kinderhart, mensen die zichzelf klein of gering achten, zij die leven van God zoals kinderen dat doen van hun ouders.
Als volwassene kan men, evangelisch gezien, alleen maar kind zijn als men een volwassen houding heeft ten aanzien van de Vader in de hemel, eenzelfde tedere verhouding als een klein kind ten opzichte van zijn aardse papa. Voor een klein kind geldt: mijn vader, mijn moeder, zorgt voor me en aan hen vertrouw ik me toe. Voor volwassen gelovigen zou moeten gelden: onze Vader in de hemel zorgt voor me, aan Hem vertrouw ik me toe.
Je toevertrouwen aan de Vader betekent geloven dat Hij met jou het beste voorheeft, dat Hij je heel persoonlijk bemint en met jou een weg wil gaan. Het betekent die liefde zo beminnen dat je nog maar één verlangen hebt: leven in Gods liefde, één worden met die liefde, je door dát en enkel dát laten leiden.
Het betekent Jezus welkom heten in je leven, gelovend en wetend dat God Hem gegeven heeft opdat je zou groeien in zijn liefde. Het betekent je hele leven, je hele zijn, al wat je bent, schenken aan Jezus, opdat Hij je kan transformeren in deze liefde. Het is je verlaten op Jezus, diep gelovend dat Hij je brengen zal in zijn eigen ja-woord tot de Vader.
Je verbinden met de Geest – door God zelf in ons gelegd – is de sleutel om tot deze overgave te komen.
Wie dit begrijpt, gelooft en gaat, zal meer en meer beeld worden van God, drager van zijn Vrede, uitdrager van zijn goedheid.
Laten we ons schenken aan Jezus, opdat we die mensen mogen worden die God wil dat we worden.
Ja, laat ons als volwassen mensen, kinderen worden die leven van en in God.
Laten we bidden
Vader,
wij hebben geen woorden
om uit te drukken
hoe Gij in uw voorzienigheid
alles voor ons ten beste schikt.
Vandaag gedenken wij de engelen
door wie Gij ons in uw liefde bewaart en geleidt.
Wij vragen U dat zij ons blijven beschermen
en behoeden
en dat wij nu reeds de vreugde kennen
met hen te leven richting eeuwigheid.
Door Christus,
onze Broeder en Heer.
Amen.
Een vredevolle maandag voor ieder van jullie.
Van harte, kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.
De Bijbelteksten zijn ontleend aan de NBV21, © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.
De korte inleidingen op de lezingen zijn van de hand van Kris.
Engelbewaarders
De engelbewaarders zijn volgens de katholieke traditie door God aangesteld om de mensen te verlichten, te beschermen, te geleiden en te besturen. Het doel van deze taken is niet het aardse welbevinden van de mens maar zijn eeuwig geluk bij God.
Ieder mens heeft een engel
De Engelbewaarders of Beschermengelen zijn volgens de christelijke traditie de engelen die zijn aangesteld om de mensen te behoeden voor het kwaad. Geloofd wordt dat God aan iedere mens, dus niet alleen aan de gelovige, een eigen beschermengel heeft toegewezen.
Kerkvaders
De Katholieke Kerk heeft het bestaan van deze engelbewaarders nooit tot dogma uitgeroepen. Het is echter wel door de meeste gezagvolle theologen uit de katholieke traditie voor waar gehouden. In de Catechismus van de Katholieke Kerk wordt de Byzantijnse kerkvader Basilius de Grote (329-379) geciteerd: ‘Iedere gelovige wordt terzijde gestaan door een engel om hem als een behoeder en herder naar het leven te leiden’ (Adversus Eunomium 3:1). De westerse kerkvader Hiëronymus (ca.340-420) schrijft in zijn commentaar op het Matteüs-evangelie: ‘Hoe groots is de waardigheid van de ziel, want iedere ziel heeft vanaf de geboorte een engel toegewezen gekregen om over haar te waken’ (Comm. in Matt., xviii, lib. II).
Babylonië
Het geloof in engelbewaarders is niet typisch christelijk. In de Oudheid bestond het al bij de Babyloniërs, de Assyriërs en de Grieken. Er bestaat een theorie dat het joodse geloof in engelen afkomstig is van oosterse culturen in de tijd dat het Joodse volk in de Babylonische ballingschap verkeerde (6de eeuw v.Chr.).
Psalm 91
In het Oude Testament wordt nergens expliciet gesteld dat aan iedere ziel een beschermengel is toegewezen. Een tekst die het dichtst bij het huidige katholieke standpunt komt is Psalm 91. Over de mens die zijn vertrouwen op God heeft gesteld zegt de psalmist: ‘Hij heeft zijn engelen last gegeven op al uw wegen u te bewaken. Zij zullen u op hun handen dragen, geen steen zal uw voeten kwetsen’ (Bronkhorst-vertaling).
Elia
Elders in het Oude Testament staat wel een verhaal over een engel die de vervolgde profeet Elia wekt en te eten geeft nadat deze vermoeid en moedeloos onder een jeneverbes is gaan zitten in de hoop te sterven (1 Koningen 19).
Jezus over engelen
De meest expliciete tekst van het Nieuwe Testament die met engelbewaarders in verband kan worden gebracht is hoofdstuk 18, vers 10 van het Matteüs-evangelie. Daar zegt Jezus tegen zijn leerlingen: ‘Pas op dat je niet op één van deze kleinen neerkijkt, want Ik zeg jullie: hun engelen in de hemel zien voortdurend het gelaat van mijn Vader in de hemel.’ Met ‘deze kleinen’ bedoelt Jezus de kinderen. Uit deze tekst is afgeleid dat alle kinderen engelen hebben en dat hun hemelse voogden in nauw contact met God staan.
Hebreeënbrief
Een ander nieuwtestamentisch vers zegt over de engelen: ‘Wat zijn zij anders dan dienende geesten, uitgezonden ten behoeve van hen die de redding zullen erven’ (Hebreeën 1:14). ‘Redding erven’ betekent hier: deelachtig worden aan Gods heerlijkheid. Uit dit vers wordt afgeleid dat engelbewaarders niet zozeer bedoeld zijn om mensen tegen aards onheil te beschermen, maar eerder om ze veilig te geleiden naar het Koninkrijk van God.
Thomas van Aquino
Kerkleraar Thomas van Aquino (1225-1274) behandelt het onderwerp van de engelbewaarders in Questio CXI en Questio CXIII van zijn Summa Theologiae. Volgens hem heeft de Goddelijke Voorzienigheid bepaald dat iedere individuele mens vanaf zijn geboorte, en niet vanaf zijn conceptie, een individuele engel heeft. Onze engelen kunnen ons beïnvloeden door in te werken op onze zintuigen en onze verbeelding. Ze kunnen onze wil echter niet sturen, we blijven te allen tijde vrij. Als een mens zonde bedrijft of kwaad overkomt, dan heeft een engel geen verdriet, zegt Sint Thomas. Een engel legt zich immers altijd neer bij de wilsbesluiten van de Goddelijke Rechtvaardigheid, die het feitelijke kwaad heeft toegestaan. Thomas zegt verder in navolging van Pseudo-Dionysius de Areopagiet dat de engelbewaarders tot de laagste rang van de hemelse hiërarchie behoren.
Liturgische gedachtenis
De Katholieke Kerk viert de gedachtenis van de Engelbewaarders op 2 oktober. Pas in 1608 werd deze gedachtenis door paus Paulus V op de universele kalender geplaatst, eerst als een facultatieve viering later als een verplichte. Liturgiewetenschappers vermoeden dat de gedachtenis van de engelbewaarders is ingesteld als een verrijking van het feest van Sint Michaël op 29 september. De datum 2 oktober zou destijds de eerste gedachtenisloze dag na 29 september zijn.
Gebed tot engelbewaarder
Veel katholieken zijn opgevoed in het besef dat een engel hun terzijde staat. Er zijn tal van kindergebedjes die dit besef voeden. De bekendste gebeden tot de Engelbewaarder, luiden:
- Engel van God die mijn bewaarder zijt, aan wie de goddelijke goedheid mij heeft toevertrouwd, verlicht, bewaar, geleid en bestuur mij. Amen.
- God, in uw ondoorgrondelijke voorzienigheid zendt gij uw engelen om ons te bewaren. Verhoor ons gebed: schenk ons altijd hun bescherming en geef ons eens de vreugde eeuwig bij hen te zijn. Door Christus onze Heer. Amen.
- Mijn heilige Engelbewaarder, ik kies u tot vertrouwde getuige van de laatste wil van mijn ziel. Zeg aan mijn God op het ogenblik dat ik ga sterven, en ik het misschien zelf niet meer zeggen kan, dat ik geloof al wat de heilige Kerk gelooft, dat ik al mijn zonden verfoei, dat ik aan al mijn vijanden vergeef, dat ik op zijn barmhartigheid hoop dat ik Hem boven alles bemin en graag wil sterven om bij Hem te zijn voor eeuwig.
(van de heilige Joannes Maria Vianney) - Mijn lieve engel, bewaar en help mij altijd goed. God heeft u aan mij gegeven als een helper in dit leven. Mocht ik verkeerde wegen gaan haal me daar dan vlug vandaan. Leid mij veilig aan uw hand zodat ik niet in moeilijkheden beland.
- Lieve heilige Engelbewaarder, die mij altijd vergezelt
op het brugje langs het water op de paadjes in het veld.
U wil ik eerbiedig groeten,
want gij volgt mij op de voeten.
Wilt u mij alstublieft bewaren
waar ter wereld ik ook ga
voor de duizenden gevaren
die ik zelf niet eens versta.
Wilt u mij naar de hemel leiden,
want daar wacht ons Jezus beiden.
Bron: KRO
Van Woord naar leven
ZIJN ALS KINDEREN
Vandaag horen we Jezus zeggen: ‘Als je niet verandert en wordt als een kind, dan zul je het koninkrijk van de hemel zeker niet binnengaan.’
Wanneer Jezus hier spreekt over ‘kind’ moeten we dat dieper begrijpen dan hele jonge en kleine mensen. De kinderen waarover Jezus hier spreekt zijn grote mensen met een kinderhart, mensen die zichzelf klein of gering achten, zij die leven van God zoals kinderen dat doen van hun ouders.
Als volwassene kan men, evangelisch gezien, alleen maar kind zijn als men een volwassen houding heeft ten aanzien van de Vader in de hemel, eenzelfde tedere verhouding als een klein kind ten opzichte van zijn aardse papa. Voor een klein kind geldt: mijn vader, mijn moeder, zorgt voor me en aan hen vertrouw ik me toe. Voor volwassen gelovigen zou moeten gelden: onze Vader in de hemel zorgt voor me, aan Hem vertrouw ik me toe.
Je toevertrouwen aan de Vader betekent geloven dat Hij met jou het beste voorheeft, dat Hij je heel persoonlijk bemint en met jou een weg wil gaan. Het betekent die liefde zo beminnen dat je nog maar één verlangen hebt: leven in Gods liefde, één worden met die liefde, je door dát en enkel dát laten leiden.
Het betekent Jezus welkom heten in je leven, gelovend en wetend dat God Hem gegeven heeft opdat je zou groeien in zijn liefde. Het betekent je hele leven, je hele zijn, al wat je bent, schenken aan Jezus, opdat Hij je kan transformeren in deze liefde. Het is je verlaten op Jezus, diep gelovend dat Hij je brengen zal in zijn eigen ja-woord tot de Vader.
Je verbinden met de Geest – door God zelf in ons gelegd – is de sleutel om tot deze overgave te komen.
Wie dit begrijpt, gelooft en gaat, zal meer en meer beeld worden van God, drager van zijn Vrede, uitdrager van zijn goedheid.
Laten we ons schenken aan Jezus, opdat we die mensen mogen worden die God wil dat we worden.
Ja, laat ons als volwassen mensen, kinderen worden die leven van en in God.
Laten we bidden
Vader,
wij hebben geen woorden
om uit te drukken
hoe Gij in uw voorzienigheid
alles voor ons ten beste schikt.
Vandaag gedenken wij de engelen
door wie Gij ons in uw liefde bewaart en geleidt.
Wij vragen U dat zij ons blijven beschermen
en behoeden
en dat wij nu reeds de vreugde kennen
met hen te leven richting eeuwigheid.
Door Christus,
onze Broeder en Heer.
Amen.
Een vredevolle maandag voor ieder van jullie.
Van harte, kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.