dinsdag na 1 jan
Heilige Naam van Jezus (gedachtenis)
Uit de eerste brief van Johannes 2, 29 – 3, 6
Het geloof doet alles anders zien. Het kan een mens radicaal veranderen. Het maakt mensen tot kinderen van God, en doet hen Gods leven delen. Het neemt hen op in Jezus. Dit vraagt anderzijds van de mens een fundamentele stellingname tegen alles wat zonde is.
Vrienden,
u weet dat Jezus rechtvaardig is, en u moet daarom wel inzien dat ieder die rechtvaardig leeft uit God geboren is. Bedenk toch hoe groot de liefde is die de Vader ons heeft geschonken! Wij worden kinderen van God genoemd, en dat zijn we ook. Dat de wereld ons niet kent, komt doordat de wereld Hem niet kent.
Geliefde broeders en zusters, wij zijn nu al kinderen van God. Wat we zullen zijn is nog niet geopenbaard, maar we weten dat we aan Hem gelijk zullen zijn wanneer Hij zal verschijnen, want dan zien we Hem zoals Hij is. Ieder die dit vol vertrouwen van Hem verwacht maakt zich rein, zoals ook Jezus rein is. Ieder die zondigt overtreedt Gods wet, want zondigen is Gods wet overtreden.
U weet dat Jezus verschenen is om de zonden weg te nemen; er is in Hem geen zonde. Ieder die in Hem blijft, zondigt niet. Ieder die zondigt, heeft Hem nooit gezien en kent Hem niet.
Psalm 98, 1-6
Refr.: De einden der aarde hebben het gezien: de overwinning van onze God.
Zing voor de Heer een nieuw lied:
wonderen heeft Hij verricht.
Zijn rechterhand heeft overwonnen,
zijn heilige arm heeft redding gebracht.
De Heer heeft zijn overwinning bekendgemaakt,
voor de ogen van de volken zijn gerechtigheid onthuld.
Hij heeft gedacht aan zijn liefde en trouw
voor het volk van Israël.
De einden der aarde hebben het gezien:
de overwinning van onze God.
Juich de Heer toe, heel de aarde,
juich en jubel, zing het uit.
Zing voor de Heer bij de lier,
laat bij de lier uw lied weerklinken.
Blaas op de ramshoorn en de trompetten,
juich als de Heer, uw koning, verschijnt.
Vers voor het evangelie (Heb 1, 1-2a)
Alleluia.
Op velerlei wijzen en langs velerlei wegen
heeft God in het verleden
tot de voorouders gesproken door de profeten;
nu, aan het einde van de tijd,
heeft Hij tot ons gesproken door zijn Zoon.
Alleluia.
Uit het evangelie volgens Johannes 1, 29-34
Johannes de Doper is een wegwijzer van Oud- naar Nieuw Testament. Als laatste profeet kondigt hij niet alleen de komst van de Messias aan, maar hij mag Hem ook letterlijk aanwijzen. Zijn zending bestaat erin te getuigen, en dan zelf te verdwijnen naar de achtergrond. Hij moet het heilsinitiatief aan Jezus overlaten.
Johannes zag Jezus naar zich toekomen en zei: ‘Daar is het lam van God, dat de zonde van de wereld wegneemt. Hij is het over wie ik zei: “Na mij komt iemand die meer is dan ik, want Hij was er vóór mij.” Ook ik wist niet wie Hij was, maar ik kwam met water dopen opdat Hij aan Israël geopenbaard zou worden.’
En Johannes getuigde: ‘Ik heb de Geest als een duif uit de hemel zien neerdalen, en Hij bleef op Hem rusten. Nog wist ik niet wie Hij was, maar Hij die mij gezonden heeft om met water te dopen, zei tegen mij: “Wanneer je ziet dat de Geest op iemand neerdaalt en blijft rusten, dan is dat degene die doopt met de heilige Geest.” En dat heb ik gezien, en ik getuig dat Hij de Zoon van God is.’
Van Woord naar leven
Vandaag – dinsdag – en de komende tijd elke dinsdag, zal ‘Van Woord naar leven’ verzorgd worden door Ricky Rieter. Ricky is een goede kennis van me. Ze is Nederlandse, woont in Megen, heeft vele jaren franciscaanse retraites begeleid en neemt dagelijks deel aan het getijdengebed van de zusters clarissen waarmee ze zich verbonden voelt. Ik wil haar nu reeds bedanken om haar engagement hier bij Bijbelcitaat.be
Vandaag vieren we het feest van De heilige Naam van Jezus.
Voordat een kind geboren wordt, zien ouders al lange tijd uit naar het kind, en vanzelfsprekend peinzen ze over de naam die ze aan het kindje zullen geven. Meestal houden de ouders die naam geheim totdat het kind geboren is.
Bij Maria en Jozef verliep het allemaal wat anders. Zowel Maria als Jozef krijgen hoog bezoek van een engel. We kennen het verhaal van Maria die aanvankelijk schrikt van het onverwachte en wat vreemde verzoek van de engel. Zo’n hoog bezoek heeft zij nog nooit gehad, – ze is maar een eenvoudig meisje,- en zo’n verwarrende vraag is al helemaal te gek. Ze wordt echter gerustgesteld en geeft, ondanks haar vragen, toch haar ja-woord. Ook Jozef wordt verrast door een engel, die iets onbegrijpelijks vertelt over Maria. Ook hij wordt gerustgesteld. Beiden zullen wel even hebben moeten schakelen, want begrijpen doen ze het niet.
Een naam voor het Kind hoeven ze ook al niet te zoeken. Die Naam wordt hen tevoren al gegeven. Het is een naam met een opdracht, een zending. Dat gebeurt in de Bijbel regelmatig. Bijbelse namen moeten in de praktijk van hun leven waargemaakt worden. Jezus’ Naam betekent: God redt. Redding was er dringend nodig in die tijd, en in de woelige en verwarde tijd van het heden zeker niet minder.
De oudere generatie herinnert zich nog zeker wel dat, als er voor een nieuw te geboren kind een naam gezocht moest worden, het heel belangrijk was dat je niet voorbij zou gaan aan de ouders of grootouders, ooms, tantes. Er bestond zelfs een bepaalde volgorde in. Al lange tijd echter zijn er honderden andere namen ontstaan, die vaak niets meer met de Bijbel of een of andere heilige te maken hebben. Dat wil echter niet zeggen dat jij of ik, geen roeping meegekregen hebben met onze geboorte.
Misschien is het een idee om vandaag eens stil te staan bij je eigen naam. Wat zegt die naam je, ben je er blij mee? Heb je er last van als iemand je bij een verkeerde naam roept? Wat maakt jouw naam uniek? Niet de letters allereerst, maar wel de persoon die je bent. Jij wilt gekend worden in wie jij werkelijk bent. Jij met jouw individuele roeping. Roeping? Om er te zijn, met jouw gaven.
In feite dragen we, als christenen, de Naam van Jezus in ons leven mee. We zijn immers volgelingen van Jezus Christus, we dragen Hem in ons hart. Goed om te weten dat juist Hij het is die óns draagt en die zijn Naam waarmaakt in Zijn reddende aanwezigheid. In die Naam is ons leven gezegend. Mogen we die Naam fluisteren of uitzingen of zelfs uitschreeuwen naargelang onze levenssituatie is. Die Naam heeft een grote kracht, en gaat elke naam te boven.
Wij mogen op deze manier ook naam maken in en met Hem!
Ricky Rieter
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.
Laten wij bidden
Laten wij ons in het nieuwe jaar plaatsen onder Gods zegen:
In de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.
Amen.
De Bijbelteksten zijn ontleend aan de NBV21, © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.
De korte inleidingen op de lezingen zijn van de hand van Kris.
Heilige Naam van Jezus
gedachtenis
JHS
Vanaf de eerste eeuwen van onze jaartelling bestond er een verering voor de Naam van Jezus, de Verlosser. Het monogram van deze devotie werd IHS. Het Tweede Concilie van Lyon (1274) vroeg de dominicanen deze devotie te stimuleren. Dat gebeurde onder de begeleiding van de zesde magister van de predikbroederorde, Johannes van Vercelli (1264-1283).
Franciscanen
In de 14e eeuw bloeide de devotie voor Jezus’ naam op in de prediking, vooral door de zich vernieuwende spiritualiteit van de franciscanen. Met name de dominicaan Henricus Suso († 1366) en de franciscanen Bernardinus van Siena († 1444) en Johannes van Capestrano († 1456) preekten erover. In de 16e eeuw beval paus Pius IV (1559-1565) deze devotie opnieuw aan, nu samen met die van het rozenkransgebed.
Universele kalender
In de liturgie werd de devotie voor de Allerheiligste Naam van Jezus officieel opgenomen bij de franciscanen (in 1530) en eind 17e eeuw bij de dominicanen. In vermoedelijk 1721 werd het opgenomen in de liturgische kalender voor de universele kerk.
Tussen Besnijdenis en Epifanie
Het feest van de Allerheiligste Naam van Jezus (Festum Sanctissimi Nominis Jesu) werd gevierd op de zondag tussen de viering van de Besnijdenis van de Heer (1 januari) en Epifanie. Als die zondag echter binnen het kerstoctaaf viel, werd het feest op 2 januari gevierd. Na het Tweede Vaticaans Concilie werd het feest afgeschaft, maar sinds 2007 heeft de oude kalender weer een legale status in de universele kerk (als kalender van de buitengewone vorm van de Romeinse ritus). Op de kalender van de gewone vorm van de Romeinse ritus staat op 3 januari de Heilige Naam Jezus als facultatieve gedachtenis.
Introïtus en hymne
De introïtus van het feest luidt: In nomine Jesu omne genu flectatur. In de tweede vespers van het feest wordt de 12e-eeuwse hymne Iesu ulcis memoria gezongen.
In Jezus’ naam
Een Schrifttekst waarin het wezen van het feest staat uitgedrukt is deze: “God heeft Hem [Jezus] hoogverheven en Hem de naam verleend die allen namen te bovengaat, opdat in Jezus’ naam elke knie zal buigen, in de hemel, op de aarde en onder de aarde, en elke tong zal belijden: ‘Jezus Christus is Heer, tot eer van God de Vader” (Fil 2, 9-10).
Grieks monogram
IHS is een van de monogrammen voor Jezus Christus. Het bekendste is het Christusmonogram. Op Byzantijnse iconen wordt de naam van Jezus meestal afgekort met IC XC, zijnde de eerste en de laatste letter van de Griekse vorm van Jezus Christus (jota-sigma; chi-sigma). In het Westen wordt IHS de gangbare aanduiding van ‘de Heilige Naam van Jezus’.
Jezus
IHS is een gemankeerde vorm van de drie Griekse letters jota, èta en sigma: ΙΗΣ. Het zijn de kapitalen van de naam Jezus, die in het Grieks luidt: Ιησους (uit te spreken als jèsoes). Dit is de vergriekste vorm van de Hebreeuws-Aramese naam Jesjoewa, ontstaan na de Babylonische Ballingschap. Oorspronkelijk luidde de naam Jehosjoea, oftewel Jozua in de Nederlandse vorm.
Devotie tot H. Naam
Jehosjoea betekent ‘JHWH redt’ of ‘JHWH is redding’. Deze betekenis valt samen met waar Jezus volgens de christenen voor staat: Hij is als Zoon van God de Redder. In de middeleeuwen ontstond vanwege deze betekenis een devotie tot Jezus’ naam. Een van de propagandisten daarvan is Bernardinus van Siena (1380-1444).
Latijnse afkorting
In de middeleeuwen werd IHS soms aangezien als een Latijnse afkorting in plaats van een Grieks monogram. Het zou dan een afkorting zijn van de middeleeuwse schrijfwijze Jhesus, van Jesus Hominum Salvator (‘Jezus Redder van de mensen’) of van Jesus Hierosolymae Salvator (‘Jezus Redder van Jeruzalem’). Soms werd IHS opgevat als een afkorting van het motto In hoc signis vinces (‘In dit teken zult gij overwinnen’). Dat de V van vinces in de combinatie ontbreekt, vormde geen probleem. In afbeeldingen werd aan de lettercombinatie IHS simpelweg een driehoek (V) toegevoegd, gevormd door de drie nagels waarmee Christus aan het kruis was geslagen. Dit kruis werd zichtbaar gemaakt boven de H.
Jezuïeten
IHS werd door Ignatius van Loyola opgenomen in zijn zegel als generaal-overste van de door hem opgerichte Sociëteit van Jezus. Zo werd het monogram het embleem van de orde der jezuïeten. Bij al hun barokkerken die zij tijdens de Contrareformatie lieten bouwen, prijkt IHS op de voorgevel. Moederkerk van ‘De Compagnie’ is Il Gesù in Rome. In de Kersttijd wordt daar haar voornaamste feest gevierd: dat van de Allerheiligste Naam van Jezus.
Bron: KRO-NCRV
Laten wij bidden
Laten wij ons in het nieuwe jaar plaatsen onder Gods zegen:
In de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.
Amen.