Allerzielen: Gedeeld verdriet

Het is een grote troost als je bij iemand binnen kunt vallen die heeft meegemaakt wat jij ervaart, je kan begrijpen en opvangen. Een overweging over de zin van Allerzielen.

Het valt ons zwaar, maar we hebben geen keuze: wij betreuren bij herhaling het verlies van dierbaren die overleden zijn. We doen dat niet moeiteloos en zijn er niet altijd even bedreven in, daarom kan het ons helpen als we diep gewortelde rituelen gebruiken om in de nood te voorzien. Bovendien kan het ons sterken om samen iets te doen waar we anders alleen mee zouden staan. Het is, al klinkt het tegenstrijdig, een prachtig gezicht om op de avond van Allerzielen een zacht verlicht kerkhof te zien met verspreide flakkerende lichtjes, die iets zichtbaar maken van wat in ons hart leeft: onze doden blijven bij ons aanwezig als lichtjes, zo nu en dan oplichtend, met de warmte van een vlam.

Delen van verdriet is minstens zo helpend als het delen van brood

We citeren graag regels uit het Hooglied, zoals “sterk als de dood is de liefde”, als we woorden zoeken voor onze gevoelens bij ons verlies. Al is de dood brutaal en niets ontziend – als een dief in de nacht – in ons leven binnengedrongen en zijn er diepe scheuren in onze ziel gekomen, we weten tegelijk dat de liefde die wij voordien kenden, ons niet afgenomen kan worden. Ja, de liefde wordt anders, zoals in de prefatie voor de overledenen: “Ons leven wordt veranderd, niet weggenomen.” Misschien – ik probeer het voorzichtig – hebben we een nieuwe diepgang gekregen en zijn we het leven dieper gaan beleven en begrijpen door wat ons werd aangedaan door de dood.

Intens verbonden

Allerzielen bindt ons onderling als mensen die overeenkomstige ervaringen hebben, ook als rouwenden. Het is een grote troost als je met je gevoelens geen raad weet, dat je bij iemand binnen kunt vallen die heeft meegemaakt wat jij ervaart, je kan begrijpen en opvangen. Je kunt je dan intens verbonden voelen. Delen van verdriet is minstens zo helpend als het delen van brood. Het is meer dan zinvol om op de avond van 2 november onze gemeenschap te vieren, als het kan in de viering van de eucharistie. De liturgie reikt mogelijkheden aan om samen onze doden te gedenken en hun leven te vieren.

Delen van verdriet is minstens zo helpend als het delen van brood.

Misschien is het ook een moment om je verbonden te weten met onze God zelf, die in Jezus ons lot gedeeld heeft en zoals elke mens door de dood heen is gegaan. Misschien is het een moment om je verbonden te weten met Maria, die onze gevoelens deelde toen zij haar dode zoon op haar schoot voelde. Aan kinderen wordt verteld dat doden ‘een sterretje’ zijn aan de hemel. Ook daar kunnen we binnenvallen met onze verlangens naar een troostend gebaar.

Ben Frie, sj

Een column uit 2013, ontleend aan Ignis-webmagazine