Tenhemelopneming van Maria
Hoogfeest
Uit het boek Apocalyps 11, 19a; 12, 1 + 3-6a + 10ab
Een vrouw, bekleed met de zon, de maan onder haar voeten.
Toen ging Gods tempel in de hemel open en er verscheen een indrukwekkend teken: een vrouw, bekleed met de zon, met de maan onder haar voeten en een krans van twaalf sterren op haar hoofd.
Er verscheen een tweede teken in de hemel: een grote, vuurrode draak, met zeven koppen en tien hoorns, en op elke kop een kroon. Met zijn staart sleepte hij een derde van de sterren aan de hemel mee en smeet ze op de aarde. De draak ging voor de vrouw staan die op het punt stond haar kind te baren, om het te verslinden zodra ze bevallen was.
Maar toen ze het kind gebaard had – een zoon, die alle volken met een ijzeren herdersstaf zal hoeden –, werd het dadelijk weggevoerd naar God en zijn troon.
De vrouw zelf vluchtte naar de woestijn. God had daar een plaats voor haar gereedgemaakt.
Toen hoorde ik een luide stem in de hemel zeggen: ‘Nu zijn de redding, de macht en het koningschap van onze God werkelijkheid geworden, en de heerschappij van zijn messias.’
Psalm 45, 10b +11 + 12 + 16
Refr.: Naast u staat de koningin, getooid met goud uit Ofir.
Rechts van u staat de koningin,
getooid met goud uit Ofir.
Luister, dochter, zie en hoor,
vergeet uw volk en het huis van uw vader.
Begeert de koning uw schoonheid,
buig voor hem, hij is uw heer.
begeleid door gejuich en vreugdezang
gaan zij het paleis van de koning binnen.
Uit de eerste brief van Paulus aan de Korintiërs 15, 20-26
Als eerste en voornaamste Christus, vervolgens zij die Christus toebehoren.
Broeders en zusters,
Christus is werkelijk uit de dood opgewekt, als de eerste van de gestorvenen. Want zoals de dood er is gekomen door een mens, zo is ook de opstanding uit de dood er gekomen door een mens. Zoals allen sterven in Adam, zo zullen allen ook tot leven komen in Christus. Maar ieder op de voor hem bepaalde tijd: Christus als eerste en daarna, wanneer Hij komt, zij die Hem toebehoren. En dan komt het einde en draagt Hij het koningschap over aan God, de Vader, nadat Hij alle heerschappij en elke macht en kracht vernietigd heeft. Want Hij moet koning zijn totdat ‘Hij alle vijanden aan zijn voeten heeft gelegd’. De laatste vijand die vernietigd wordt is de dood.
Vers voor het evangelie
Alleluia.
Maria is ten hemel opgenomen:
het engelenkoor jubelt.
Alleluia.
Uit het evangelie volgens Lucas 1, 39-56
Mijn ziel prijst en looft de Heer, mijn hart juicht om God, mijn redder.
In die dagen reisde Maria in grote haast naar het bergland, naar een stad in Juda, waar ze het huis van Zacharias binnenging en Elisabet begroette.
Toen Elisabet de groet van Maria hoorde, sprong het kind op in haar schoot; ze werd vervuld van de heilige Geest en riep luid: ‘De meest gezegende ben je van alle vrouwen, en gezegend is de vrucht van je schoot! Wie ben ik dat de moeder van mijn Heer naar mij toe komt? Toen ik je groet hoorde, sprong het kind van vreugde op in mijn schoot. Gelukkig is zij die geloofd heeft dat de woorden van de Heer in vervulling zullen gaan.’
Maria zei: ‘Mijn ziel prijst en looft de Heer, mijn hart juicht om God, mijn redder: Hij heeft oog gehad voor mij, zijn minste dienares. Alle geslachten zullen mij voortaan gelukkig prijzen, ja, grote dingen heeft de Machtige voor mij gedaan, heilig is zijn Naam. Barmhartig is Hij, van geslacht op geslacht, voor al wie Hem vereert. Hij toont zijn macht en de kracht van zijn arm en drijft uiteen wie zich verheven wanen, heersers stoot Hij van hun troon en wie gering is geeft Hij aanzien. Wie honger heeft overlaadt Hij met gaven, maar rijken stuurt Hij weg met lege handen. Hij trekt zich het lot aan van Israël, zijn dienaar, zoals Hij aan onze voorouders heeft beloofd: Hij herinnert zich zijn barmhartigheid jegens Abraham en zijn nageslacht, tot in eeuwigheid.’
Maria bleef ongeveer drie maanden bij haar, en ging toen terug naar huis.
Van Woord naar leven
Bij de begroeting tussen deze twee grote vrouwen sprak Elisabet tot Maria: ‘Gelukkig is zij die geloofd heeft dat de woorden van de Heer in vervulling zullen gaan.’
Oh ja, Maria heeft geloofd; ten diepste geloofd. Zij geloofde niet enkel in het feit dat God bestond, maar ook in de zin dat zij zich ten volle toevertrouwde aan de Allerhoogste; aan zijn tegenwoordigheid, aan wat Hij doorheen de engel aan haar vroeg, aan haar zending als moeder van Jezus, en later als moeder van ieder mensenkind. Ja, zij geloofde.
Haar geloof hield tevens een gegeven-zijn in; zij gaf zich aan God, én haar Zoon, en van daaruit aan ieder mensenkind. Zij heeft Jezus opgevoed, ze heeft Hem ingewijd, ze heeft genoten van haar moederschap. Maar ze heeft Hem ook gevolgd in zijn laatste uren; biddend, maar ook letterlijk. Met enkele getrouwen ging zij mee de weg van het kruis. Als Moeder van ieder mensenkind is Maria nu ook iedere lijdende bijzonder nabij.
Gisteren, zondag, ging ik naar de eucharistieviering in La Roche, en achteraan in de kerk daar staat een kleine piëta. Prachtig beeld (zie onderaan). Wat me opvalt is de ernst, de liefde en de tederheid waarmee ze haar dode Jezus in de armen houdt. Een beeld van hoe zij iedere lijdende mens ten diepste nabij is en hem of haar op haar schoot neemt.
Vanop het kruis trouwens heeft Maria de gave van het moederschap ontvangen voor de hele mensheid. Sindsdien mogen wij haar als Moeder in ons leven meedragen: als Moeder van de Kerk, als moeder van ieder van ons, als moeder van allen.
De weg van de liefde ten diepste zelf gegaan, wil ze ons nu als Moeder bij de hand nemen om ons te brengen in haar Zoon, in Gods genade, in het vuur van de Geest.
Zij staat niet – wat mensen wel eens beweren – tussen Jezus en ons. Nee, ze staat naast ons, en gaat ons voor in het binnentreden in Christus. In die zin is Maria de moeder van de mystiek. Zij brengt ons in die zalige eenwording met haar Zoon. Zij leidt ons binnen in het leven van Christus: onze roeping.
Als wij als Kerk anno 2022 nood hebben aan een zekere vernieuwing, zullen we Maria moeten leren welkom heten in ons leven; in ons persoonlijk leven, én in het leven van de Kerk. Als biddende gemeenschap (want vooral dát zal zij ons leren), zullen we langzaam maar zeker weer de weg ontdekken van de volle overgave aan God, de weg van de innerlijke armoede, de weg van het zich niet toe-eigenen, de weg van de ontvankelijkheid, de weg van de beschikbaarheid, de weg van het ja-woord. Opdat wij, ieder individueel én als gemeenschap, Gods beeld zouden worden voor elkaar en voor allen: Liefde, liefde, liefde – in innige vereniging met Christus.
Voor ieder een zalig hoogfeest van Maria Tenhemelopneming!
Genegen, kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.
Laten wij bidden
Moeder Maria,
wij danken God omdat gij er zijt, omdat gij bij en in ons zijt. Dank om uw liefde voor ieder van ons, om uw bezorgdheid voor elk mensenkind. Neem ons bij de hand en breng ons in uw Zoon, in het vuur van de Geest, in de wil van de Vader.
Bid voor ons lieve Moeder.
Amen.
De Bijbelteksten zijn ontleend aan de NBV21, © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.
De korte inleidingen op de lezingen zijn van de hand van Kris.
Maria Tenhemelopneming
Maria Tenhemelopneming is het katholieke hoogfeest van 15 augustus waarop de Kerk gedenkt dat de Maagd Maria door God in de hemel werd opgenomen. Op dezelfde dag vieren de Orthodoxe Kerken de Ontslaping van de Moeder Gods.
Hoogfeest
Maria Tenhemelopneming of Maria Assumptie wordt in de Katholieke Kerk jaarlijks gevierd op 15 augustus. In het Nederlands taalgebied wordt het feest in de volksmond ook wel Maria Hemelvaart genoemd. Herdacht wordt dat Maria, de moeder van Jezus, aan het einde van haar aardse leven door God in de hemel werd opgenomen. Spreken van een hemelvaart is dus minder correct, omdat Maria niet op eigen kracht ‘opsteeg’, maar door God aan de aardse werkelijkheid werd onttrokken. Dit geloofsgegeven is voor de Katholieke Kerk zo belangrijk dat Maria Tenhemelopneming net als Kerstmis een liturgisch hoogfeest is.
Ontslaping
Maria Tenhemelopneming werd eind 6de eeuw door keizer Mauritius in Byzantium ingevoerd; later nam de Kerk van Rome onder de heilige paus Sergius I (687-701) het feest over. Het feest heette eerst Dormitio Mariae, dat ‘ontslaping van Maria’ betekent. Deze naam verwijst naar een oude overlevering die vertelt dat Maria op de Berg Sion in Jeruzalem stierf te midden van de Apostelen.
Zondeloosheid
Dat in de traditie het sterven van Maria samenvalt met haar tenhemelopneming heeft te maken met de diepe overtuiging dat de dood van de Heilige Maagd vanwege haar zondeloosheid geen vat op haar had. Vandaar dat men liever spreekt van Maria’s ontslaping dan van haar dood.
Dogma
Het geloofsgegeven dat de Kerk op 15 augustus viert is pas in 1950 door paus Pius XII tot Dogma verklaard. Het belangrijke document Lumen Gentium van het Tweede Vaticaans Concilie verwoordde dit dogma aldus:
- “Tenslotte is de onbevlekte Maagd, gevrijwaard van ieder smet van de Erfzonde, in het voltooien van haar aardse levensloop, met lichaam en ziel in de hemelse heerlijkheid opgenomen en door de Heer verheven tot koningin van het heelal om zo gelijkvormiger te worden aan haar Zoon, de Heer der heren en de overwinnaar van zonde en dood” (LG 59).
Lichaam en ziel
Wat opvalt is de formulering ‘opgenomen met lichaam en ziel’. Dat betekent dat de dood geen macht meer heeft over Maria. In tegenstelling tot andere stervelingen hoeft Maria volgens de katholieke leer niet meer te wachten op de Opstanding der Lichamen op de Laatste Dag waarop de mensheid geoordeeld zal worden. Vanwege haar zondeloosheid hoeft zij namelijk niet geoordeeld te worden. Maria’s tenhemelopneming is dus de totale aanvaarding van haar gehele persoon, ziel én lichaam – door God.
Ferragosto
In Italië is Maria Tenhemelopneming zoals in veel andere katholieke landen een vrije dag. Maar daar heet het Ferragosto. Deze naam is afgeleid van het Latijnse feriae Augusti (‘de feestdag van Augustus’). Keizer Augustus (63 v. Chr. – 14 na Chr.) had bepaald dat het zomerse landbouwfeest van 15 augustus − het Nederlandse woord ‘oogst’ is van augustus afgeleid − ook een feest moest zijn ter ere van hemzelf.
Orthodoxie
In de Byzantijns-Orthodoxe Kerken wordt op 15 augustus de Ontslaping van de Moeder Gods (η Κοιμησις της Θεοτοκου) gevierd. Het is van de grootste feesten van de Orthodoxie, voorafgegaan door een veertiendaagse vasten.
Bron: KRO-NCRV
Tenhemelopneming Maria – Ph. de Champaigne (17e eeuw)
Van Woord naar leven
Bij de begroeting tussen deze twee grote vrouwen sprak Elisabet tot Maria: ‘Gelukkig is zij die geloofd heeft dat de woorden van de Heer in vervulling zullen gaan.’
Oh ja, Maria heeft geloofd; ten diepste geloofd. Zij geloofde niet enkel in het feit dat God bestond, maar ook in de zin dat zij zich ten volle toevertrouwde aan de Allerhoogste; aan zijn tegenwoordigheid, aan wat Hij doorheen de engel aan haar vroeg, aan haar zending als moeder van Jezus, en later als moeder van ieder mensenkind. Ja, zij geloofde.
Haar geloof hield tevens een gegeven-zijn in; zij gaf zich aan God, én haar Zoon, en van daaruit aan ieder mensenkind. Zij heeft Jezus opgevoed, ze heeft Hem ingewijd, ze heeft genoten van haar moederschap. Maar ze heeft Hem ook gevolgd in zijn laatste uren; biddend, maar ook letterlijk. Met enkele getrouwen ging zij mee de weg van het kruis. Als Moeder van ieder mensenkind is Maria nu ook iedere lijdende bijzonder nabij.
Gisteren, zondag, ging ik naar de eucharistieviering in La Roche, en achteraan in de kerk daar staat een kleine piëta. Prachtig beeld (zie onderaan). Wat me opvalt is de ernst, de liefde en de tederheid waarmee ze haar dode Jezus in de armen houdt. Een beeld van hoe zij iedere lijdende mens ten diepste nabij is en hem of haar op haar schoot neemt.
Vanop het kruis trouwens heeft Maria de gave van het moederschap ontvangen voor de hele mensheid. Sindsdien mogen wij haar als Moeder in ons leven meedragen: als Moeder van de Kerk, als moeder van ieder van ons, als moeder van allen.
De weg van de liefde ten diepste zelf gegaan, wil ze ons nu als Moeder bij de hand nemen om ons te brengen in haar Zoon, in Gods genade, in het vuur van de Geest.
Zij staat niet – wat mensen wel eens beweren – tussen Jezus en ons. Nee, ze staat naast ons, en gaat ons voor in het binnentreden in Christus. In die zin is Maria de moeder van de mystiek. Zij brengt ons in die zalige eenwording met haar Zoon. Zij leidt ons binnen in het leven van Christus: onze roeping.
Als wij als Kerk anno 2022 nood hebben aan een zekere vernieuwing, zullen we Maria moeten leren welkom heten in ons leven; in ons persoonlijk leven, én in het leven van de Kerk. Als biddende gemeenschap (want vooral dát zal zij ons leren), zullen we langzaam maar zeker weer de weg ontdekken van de volle overgave aan God, de weg van de innerlijke armoede, de weg van het zich niet toe-eigenen, de weg van de ontvankelijkheid, de weg van de beschikbaarheid, de weg van het ja-woord. Opdat wij, ieder individueel én als gemeenschap, Gods beeld zouden worden voor elkaar en voor allen: Liefde, liefde, liefde – in innige vereniging met Christus.
Voor ieder een zalig hoogfeest van Maria Tenhemelopneming!
Genegen, kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.
Laten wij bidden
Moeder Maria,
wij danken God omdat gij er zijt, omdat gij bij en in ons zijt. Dank om uw liefde voor ieder van ons, om uw bezorgdheid voor elk mensenkind. Neem ons bij de hand en breng ons in uw Zoon, in het vuur van de Geest, in de wil van de Vader.
Bid voor ons lieve Moeder.
Amen.