zondag 18 door het jaar – C
Uit het boek Prediker 1, 2; 2, 21-23
De pessimistische levensmoeheid van de Prediker nodigt uit ons af te vragen of het leven wel zin heeft, of de dood onherstelbaar absurd is, en of de evidente leegte van de rijkdom fataal leidt naar een wijsheid zonder hoop.
Lucht en leegte, zegt Prediker, lucht en leegte, alles is leegte. Ook al is een mens bij alles wat hij heeft bereikt bekwaam te werk gegaan, met wijsheid en kennis van zaken, hij moet het nalaten aan iemand die er niets voor heeft gedaan. Ook dat is niets dan leegte en een uiterst kwade zaak. Welk voordeel heeft de mens van alles wat hij moeizaam heeft verworven? Hij jaagt het na en zwoegt ervoor onder de zon, maar alle dagen van zijn leven brengen hem verdriet, alles wat hij onderneemt brengt hem niets dan smart. Zelfs ’s nachts vindt hij geen rust. Ook dat is leegte.
Gezongen antwoordpsalm Psalm 90
(tekst onder geluidsfragment)
Refr.: Gij, Heer, zijt steeds onze toevlucht.
Wat sterfelijk is vergaat weer tot stof,
Gij zegt: ‘Keer terug, kind van Adam!’
Voor U zijn duizend jaar één dag,
als gisteren dat al voorbij is,
een uur van slaap in de nacht.
Ons leven breekt af als een droom in de ochtend,
kortstondig is het als gras op het veld.
Des morgens ontkiemt het en schiet het op,
des avonds is het verwelkt.
Leer ons onze dagen naar waarde te schatten
en zo te komen tot wijsheid van hart.
Uw luister, Heer God, moge over ons stralen,
bestuur onze handen bij al wat zij doen.
Uit de brief van Paulus aan de Kolossenzen 3, 1-5 + 9-11
Het geloof in de verrijzenis van Christus en de zekerheid van onze eingen verrijzenis veranderen alles. Zij veranderen zowel de manier waarop wij de aardse werkelijkheid zien, als de bedoeling van ons leven. Voortaan streven wij naar dingen van boven, naar Christus, de Heer.
Broeders en zusters,
als u met Christus tot leven bent gewekt, streef dan naar wat boven is, waar Christus zit aan de rechterhand van God. Richt u op wat boven is, niet op wat op aarde is. U bent immers gestorven, en uw leven ligt met Christus verborgen in God. En wanneer Christus, uw leven, verschijnt, zult ook u in luister verschijnen, samen met Hem.
Laat dus wat aards in u is afsterven: ontucht, zedeloosheid, hartstocht, lage begeerten en ook hebzucht – hebzucht is afgoderij.
Bedrieg elkaar niet langer, nu u de oude mens en zijn leefwijze afgelegd hebt en de nieuwe mens hebt aangetrokken, die steeds vernieuwd wordt naar het beeld van zijn schepper en zo tot inzicht komt.
Dan is er geen sprake meer van Grieken of Joden, besnedenen of onbesnedenen, barbaren, Skythen, slaven of vrijen, maar dan is Christus alles in allen.
Vers voor het evangelie (Joh 15, 15b)
Alleluia.
Ik noem jullie vrienden, zegt de Heer,
omdat Ik alles wat Ik van de Vader heb gehoord,
aan jullie bekendgemaakt heb.
Alleluia.
Uit het evangelie volgens Lucas 12, 13-21
Jezus weigert tussenbeide te komen in een erfenistwist. Hij wijst de betrokkenen op hun verantwoordelijkheid. Maar Hij neemt ook de gelegenheid te baat om het gesprek op een hoger peil te brengen. Is rijkdom zoveel zorg en inspanning waard? Dwaasheid is het, te vergeten dat de dood ze ons zal ontnemen. Wijsheid is het, er zich mee te verrijken met het oog op God en ze te verdelen.
Iemand uit de menigte zei tegen Jezus: ‘Meester, zeg tegen mijn broer dat hij de erfenis met mij moet delen!’
Maar Jezus antwoordde: ‘Wie heeft Mij als rechter of bemiddelaar over jullie aangesteld?’
Hij zei tegen hen: ‘Pas op, hoed je voor iedere vorm van hebzucht. Want ook al heeft een mens nog zoveel, zijn leven bezit hij niet.’
En Hij vertelde hun de volgende gelijkenis: ‘Het landgoed van een rijke man had veel opgebracht, en daarom vroeg hij zich af: Wat moet ik doen? Ik heb geen ruimte om mijn voorraden op te slaan. Toen zei hij bij zichzelf: Wat ik zal doen is dit: ik breek mijn schuren af en bouw grotere, waar ik al mijn graan en goederen kan opslaan, en dan zal ik tegen mezelf zeggen: Je hebt veel goederen in voorraad, genoeg voor vele jaren! Neem rust, eet, drink en vermaak je. Maar God zei tegen hem: “Dwaas, nog deze nacht zal je leven van je worden teruggevorderd. Voor wie zijn dan de schatten die je hebt opgeslagen?”
Zo vergaat het iemand die schatten verzamelt voor zichzelf, maar niet rijk is bij God.’
Van Woord naar leven
Vandaag lijken de teksten pessimistisch: Waartoe dienen al de inspanningen van de mens die rijker wil worden? Zijn leven wordt hem toch afgenomen… Kan God dan niet verdragen dat wij een beetje genieten van wat we hebben? Dit zou een foute conclusie zijn. Een meer aandachtige lezing kan ons brengen tot een heilzame bezinning over wat onze echte rijkdom eigenlijk is. En dat is de bedoeling van Jezus’ parabel van de dwaze rijke.
De rijke lijdt aan hebzucht. Hij wil steeds meer hebben, en moet dus altijd grotere schuren bouwen. Hij is een oppotter, een verzamelaar, een hamsteraar. Herkennen wij die houding rondom ons ook niet? Of misschien wel in ons? Altijd maar werken, meer willen verdienen, meer willen hebben.
Jezus is niet tegen bezit of rijkdom op zich, wel tegen de hebzucht, tegen het opstapelen van schatten die niet vruchtbaar zijn. Daar gaat het om.
Het christendom ziet de dingen op aarde niet als onze eigendom, maar als de eigendom van God, die ze ons laat gebruiken. Het evangelie nodigt ons uit onze rijkdom nooit te beschouwen als ons eigen bezit waarover wij willekeurig, hooghartig en zelfgenoegzaam zouden mogen beschikken, maar het steeds te blijven erkennen als een geschenk van God, dat wij in beheer krijgen en dat een verantwoordelijkheid inhoudt. Zulk een visie sluit elke pronkzucht uit en nodigt integendeel uit tot grote bescheidenheid. De fundamentele houding van ons, christenen, is de dankbaarheid voor wat ons werd geschonken, en de intentie te delen met die mensen die behoeftig zijn.
Indien wij onze handen als grijpende klauwen sluiten, dan glijdt alles wat wij bezitten als zand tussen onze vingers weg. Door onze vuisten te openen als gevende handen, wordt ons hart gevuld met diepe vrede en zelfs vreugde. Rijkdom is er niet om als egoïsten alles voor onszelf te bewaren, maar het is iets om met anderen te delen. De ontvangen rijkdom is pas echt vruchtbaar, als wij haar doorgeven.
Vandaag worden wij dus niet uitgenodigd tot pessimisme over onze wat we hebben, maar wel tot een kritische houding tegenover mogelijke hebzucht. Het evangelie vraagt dat wij van ons bezit geen middel zouden maken tot egoïstisch genieten, maar een reden tot dankbaarheid en delen met anderen. Blijde boodschap.
Bij deze overweging liet ik me inspireren door Frans Mistiaen, sj
Een gezegende zondag voor u allen,
kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.
Laten wij bidden
Goede God,
leer ons rijk te zijn in en voor U; rijk in de liefde, rijk in het uitdragen van vrede, rijk in het delen met anderen.
Moge Jezus ons daarbij genadig zijn.
In zijn naam. Amen.
De Bijbelteksten zijn ontleend aan de NBV21, © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.
De korte inleidingen op de lezingen zijn van de hand van Kris.
Ignatius van Loyola († 1556)
Rome, Italië; ordestichter & mysticus
Jeugd
Iñigo López werd in 1491 geboren op het kasteel van Loyola in Azpeitia (Baskenland). In 1506 kreeg hij een aanstelling als page aan het Castilliaanse Hof in Arévalo. Daar ontwikkelde de jonge edelman zich tot koninklijk militair.
Soldaat van Christus
In 1521 werd Iñigo opgeroepen het fort Pamplona te verdedigen tegen Franse troepen. Op het slagveld werd hij geraakt door een kanonskogel. Ernstig gewond aan zijn benen trok hij zich terug in het familieklooster van Loyola. Er wachtte hem een lange genezingstijd. Op een dag las hij uit verveling een boek over heiligenlevens. Daar was hij zo van onder de indruk dat hij sindsdien nog maar één ambitie had: soldaat van Christus te zijn.
Pelgrimage
Toen Iñigo weer kon lopen besloot hij als pelgrim naar het Heilig Land te reizen. Onderweg bezocht hij de benedictijnenabdij van Montserrat. Daar voerde hij een hevige innerlijke strijd. Iñigo voelde zich als een speelbal tussen wereldlijke aspiraties en geestelijke verlangens, maar ook tussen geluksgevoelens en walging over zijn eigen zondigheid. Na een intensieve meditatie wist hij zich onverschillig te maken voor alle verwarrende impulsen die hem van zijn roeping afhielden.
Geestelijke Oefeningen
In Manresa, vlakbij Montserrat, vertrouwde Iñigo zijn eigen meditatiemethode aan het papier toe. Daarmee legde hij de basis voor de beroemde Geestelijke Oefeningen. Hij vervolgde zijn reis, maar al snel werd hem duidelijk dat hij zijn pelgrimsdoel niet kon bereiken. Er volgden vele omzwervingen.
Sociëteit van Jezus
In Parijs voltooide hij zijn filosofische en theologische studies. Daar veranderde Iñigo zijn naam in Ignacio (Ignatius in het Latijn). Ook kreeg hij er zijn eerste volgelingen, onder wie Franciscus Xaverius. Samen met deze zes gezellen stichtte hij op Montmartre de Sociëteit van Jezus. Op 24 juni 1537 werd hij in Venetië op 46-jarige leeftijd tot priester gewijd. In 1540 verleende paus Paulus III aan het gezelschap de status van religieuze orde.
Gehoorzaamheid aan paus
In 1554 werden de door Ignatius geschreven Constituties van de Sociëteit van kracht. Daarin kreeg de orde een strenge hiërarchische en centralistische structuur, waarin de jezuïeten van de hoogste rangen onvoorwaardelijke gehoorzaamheid aan de paus werd opgelegd. Ignatius werd de eerste generaal-overste.
Ad maiorem Dei gloriam
Ignatius leefde volgens het principe dat later het motto van de orde werd: Ad maiorem Dei gloriam (‘Tot meerdere eer en glorie van God’). De jezuïeten, die een wezenlijke rol speelden in de Contrareformatie, pasten dit principe toe bij de bouw van hun kerken. Die werden opgetrokken in de nieuwe bouwstijl: de barok.
Hoofdkwartier
Ignatius bestuurde de orde vanuit een huis in het centrum van Rome op de hoek waar de Via d’Ara Coeli de Via di San Marco snijdt. Het werd in 1544 gebouwd door de jezuïeten zelf en werd in de loop der jaren steeds uitgebreid. Toen Ignatius er stierf, woonden er ongeveer 80 leden van de Sociëteit.
Dood
Ignatius overleed op 31 juli 1556 te Rome aan de gevolgen van malaria. In dat jaar waren er al meer dan duizend jezuïeten. Zijn opvolger als generaal-overste werd pater Diego Laínez, een van de zeven medestichters.
Canonisatie
Ignatius werd op 27 juli 1609 zalig verklaard door paus Paulus V en op 13 maart 1622 heilig verklaard door paus Gregorius XV. Zijn feestdag werd vastgesteld op 31 juli, zijn sterfdag. Zijn stoffelijk overschot rust in een praalgraf in de hoofdkerk van de Sociëteit van Jezus: Il Gesù in Rome. Een andere belangrijke barokkerk van de jezuïetenorde in Rome is naar hem vernoemd: de Sant’Ignazio.
Bron: KRO-NCRV
Laten wij bidden
Goede God,
leer ons rijk te zijn in en voor U; rijk in de liefde, rijk in het uitdragen van vrede, rijk in het delen met anderen.
Moge Jezus ons daarbij genadig zijn.
In zijn naam. Amen.