Scholastica van Monte cassino († 543)

Scholastica van Monte Cassino, Italië & Juvigny-sur-Loison, Frankrijk; kluizenares

Zij zou een zus geweest zijn – volgens sommigen zelfs de tweelingzus –  van Sint Benedictus († 547; feest 11 juli), de grondlegger van het westerse monnikendom, en stichter van de Benedictijner kloosterorde. Scholastica wordt beschouwd als de eerste benedictines.

Zij en haar broer werden geboren rond het jaar 480 in een rijke familie te Nurcia in de Italiaanse landstreek Umbrië. Volgens de bronnen zou hun moeder tijdens de bevalling bezweken zijn. De twee kinderen hielden dolveel van elkaar en trokken overal samen op tot het moment aanbrak dat Benedictus naar Rome ging om er zijn studies voort te zetten.

Reeds als klein meisje was Scholastica aan God toegewijd. Zodra zij kon, zocht zij de nabijheid van haar broer weer op. Aanvankelijk was zij naar een vrouwenklooster gegaan in de buurt van Subiaco; want daar was Benedictus zijn leven als monnik in de eenzaamheid begonnen. Later, toen Benedictus verhuisde naar de Monte Cassino, trok zij zich niet ver daar vandaan in de eenzaamheid terug. Eenmaal per jaar zocht ze haar broer op en voerde met hem een geestelijk gesprek. Daartoe verlieten ze beiden hun verblijfplaats en ontmoetten elkaar in het gastenkwartier van het nabijgelegen kloostergebouw. Ze spraken enkele uren met elkaar, genoten samen het uiterst sobere avondmaal en na de gebeden ging elk weer terug naar zijn of haar eigen plek.

Bij gelegenheid van wat later hun laatste gesprek zou blijken te zijn, uitte Scholastica bij het vallen van de avond haar verlangen, dat ze de hele nacht samen in gesprek en gebed zouden doorbrengen. Maar haar broer wilde liever naar zijn klooster terug. Zo had hij het zelf in zijn Regel aan zijn onderdanen bevolen. Door niets liet hij zich vermurwen. Het gaf trouwens geen pas dat een monnik en een kluizenares in elkaars nabijheid de nacht doorbrachten, al was het dan ook om te bidden en geestelijke gesprekken te voeren. Benedictus had op dit punt in zijn leven al moeilijke strijd moeten leveren. Daar wilde hij trouw aan blijven.

Maar Scholastica hield aan. Toen zij merkte dat Benedictus geen krimp gaf, bad zij de hemel om hulp. Op datzelfde moment barste er zulk een onstuimig noodweer los dat het werkelijk onmogelijk was om zich daarin te begeven. Benedictus was verbijsterd: “Moge God je vergeven, maar wat heb je gedaan, mijn zusje?”

“Toen jij niet wou luisteren, heb ik God mijn wens voorgelegd. Hij luistert wel, want je kunt met geen mogelijkheid naar huis.”

De volgende morgen keerde elk terug naar de eigen verblijfplaats. Drie dagen nadien zag Benedictus door het venstertje van zijn hut een sneeuwwitte duif ten hemel vliegen, en hij besefte dat dit een teken was, dat zijn zuster was gestorven en dat haar smetteloze ziel opging naar God.

Hij liet haar in zijn kloostergemeenschap begraven, en bepaalde dat hij straks in hetzelfde graf zou worden bijgezet, want hij wilde niet dat de dood hen van elkaar zou scheiden.

Zij is patrones van de benedictinessen. Haar voorspraak wordt ingeroepen tegen regen, onweer en blikseminslag.

Zij wordt afgebeeld in het zwarte ordeskleed van de benedictinessen, met het regelboek bij zich, en in gezelschap van een duif (herinnering aan het visioen van Benedictus waarin hem de dood van zijn zus werd geopenbaard). Vaak wordt het gesprek afgebeeld dat broer en zus, Benedictus en Scholastica, samen hadden.

Bron: Heiligen.net

Vandaag horen we Jezus zeggen: ‘Wat uit de mens komt, dat maakt hem onrein. Want van binnenuit, uit het hart van de mensen, komen slechte gedachten, ontucht, diefstal, moord, overspel, hebzucht, kwaadaardigheid, bedrog, losbandigheid, afgunst, laster, hoogmoed, dwaasheid; al deze slechte dingen komen van binnenuit, en die maken de mens onrein.’

Elders zegt Hij: ‘Zalig de zuiveren van hart, want zij zullen God zien’.

Om het wit-zwart te stellen: Ofwel ben je zuiver van hart en zie je God, ofwel is je hart helemaal niet zuiver met alle gevolgen van dien: een onrein leven.

Ik denk dat ieder van ons verlangt naar dat zuivere hart, naar dat hart dat inderdaad voort-durend voor het aanschijn staat van God; Hem aanbiddend, van Hem ontvangend, Hem dienend in de liefde in het dagelijks leven. Wat een vreugde en vrede moet het geven voortdurend in deze zuiverheid te staan. Verlangt daar niet ieder van ons naar?

Maar de meesten van ons zijn meesters in het knoeien. Zo dikwijls maken we er een potje van, klein als we zijn in het liefhebben. We leven met grootse idealen, willen vredebrengers zijn, niemand een kwaad hart toebrengen toedragen, enz… Maar als we dan in de spiegel kijken, recht in onze eigen ogen, of achterom, naar onze eigen geschiedenis, dan is het al vlug: ‘Knoeier!’

Dat een mens zo knoeit in het leven kan velerlei oorzaken hebben. Het zou ons te ver brengen daar nu dieper op in te gaan. Toch één mogelijke oorzaak wil ik onder de aandacht brengen; eentje die mijn inziens vrij vaak voorkomt.

En dat is namelijk ‘knoeien door hoogmoed’. En met hoogmoed bedoel ik dat veel mensen de neiging hebben alle touwtjes zelf in handen te willen nemen. Het ‘ik’ wilt een goed mens zijn, en het ‘ik’ zal dit dan ook doen. Het spreekt voor zich dat het ‘ik’ het goede tot beleving moet brengen, maar de Bijbel leert ons dat God ons hierin wilt bijstaan: van Hem mogen we genade ontvangen, kracht, hulp, om het goede in ons volledig tot ontplooiing te laten komen. God heeft ons Jezus gegeven om ons te bevrijden van het duiveltje van de hoogmoed. Met, in en door ons wilt en kan Hij ons tot die mensen maken die leven naar Gods beeld en gelijkenis; mensen dus die leven met een zuiver hart.

Een mens is autonoom. Al goed dat hij dat is. Maar hoe autonoom hij ook is, religieus gezien is hij geroepen zich zo aan God te schenken dat God hem kan leiden, opvoeden in de liefde, aanzetten tot het uitdragen van vrede. God is de ziel van het liefhebben, de kracht van ons goed doen, de gever van raad. Hij geeft steun wanneer het zwaar valt. Hij vergeeft wanneer we nee zeggen, Hij draagt ons ten allen tijde.

Een christen (en in wezen geldt dat ook voor een moslim en een jood) is geroepen te leven vanuit Gods inwoning, zich aan Hem gevend, van Hem ontvangend. De mens is geroepen instrument te zijn van Gods liefde. Voor een christen is dat Christus door ons, in ons, met ons.

Maar zo dikwijls eigenen we ons alles toe, ook het zogenaamd ‘goed doen’. We nemen er bezit van, en denken alles alleen te kunnen. We worden een soort alleenheersers over ons eigen leven. Hoogmoed noemt men dat. Met alle gevolgen van dien.

Het gevaar bestaat er namelijk in dat het ‘ik’ centraal komt te staan in het leven, dat dit ‘ik’ gediend wordt, en dat alles zal gebruikt worden om dat ‘ik’ te bevestigen en te voeden. Het ‘ik’ wordt je ideaal, je zogenaamde zelfontplooiing wordt je levensdoel, en alles rondom je zal hiervoor ten dienste staan.

Het mag duidelijk zijn dat Christus oproept tot een andere beweging: een beweging van toevertrouwen aan Hem, waar God centraal komt te staan, waar de liefde tot de naaste de zin van je leven wordt. Het ‘ik’ staat ten dienste van God, van Christus’ leven in ons.

En dat, lieve mensen, geeft leven; leven aan jezelf, leven aan de Kerk, leven aan de mensheid.

Laten we ons schenken aan Christus, opdat we zuivere instrumenten mogen worden van Gods wil.

kris

Reageren, je eigen woordje plaatsen, of uitwisselen over de overweging, kan via de blog Van Woord naar leven.

Goede God,
schenk ons een zuiver hart, dat leeft vanuit onze ontmoeting met U. Dat wij op deze wijze beeld en gelijkenis mogen zijn van Uw Drie-ene Liefde. Genees al wat duister is in ons leven en vervul ons met uw licht dat Gij schenkt in Christus.
Om deze genade bidden wij U, in zijn naam.
Amen.