Franciscus Xaverius († 1552)

Franciscus Xaverius (eigenlijk Francisco de Yasu y Javier) sj, Sancian, Zuid-Oost-Azië; missionaris

Franciscus Xaverius werd op 7 april 1506 als Francisco de Jassu y Javier geboren in Navarra in Baskenland, een gebied in het noorden van Spanje. Zijn tweede naam, Xaverius, kreeg hij, doordat hij als telg van een adellijk geslacht werd geboren in de burcht Javier. Als kind maakte hij al het een en ander mee. Toen hij negen jaar was, overleed zijn vader, Na een oorlog tussen de koninkrijken Navarra en Castilië, dat in Spanje steeds overheersender werd, raakte zijn familie een belangrijk deel van haar bezittingen kwijt.

Als jong volwassene verliet hij Navarra om aan de Sorbonne in Parijs de studies filosofie en theologie te volgen en zo een positie te verwerven. Hij zou daar na enige tijd in contact komen met Ignatius van Loyola, een ontmoeting die voor zijn verdere leven van groot belang zou blijken te zijn. Het bracht bij Xaverius het zoeken naar een geheel ander levensideaal teweeg. Zo behoorde hij tot de zes medestanders van Ignatius, die op 15 augustus 1534 in de kerk van Montmartre de gezamenlijke belofte deden armoede, zuiverheid en gehoorzaamheid na te streven en zich voor de verspreiding van het geloof in te zetten. In de jaren daarna speelde Xaverius een belangrijke rol in het op poten zetten van de Sociëteit van Jezus (ook orde van de jezuïeten genoemd).

Naar het Verre Oosten

Enkele jaren later ontmoetten de metgezellen elkaar opnieuw in Venetië. Zij waren van plan om samen naar het Heilige Land te gaan. Een oorlog tussen het Turkse rijk en Venetië maakte de reis echter onmogelijk. Xaverius werd er in 1537 wel tot priester gewijd. Kort daarna kreeg Ignatius een verzoek van de koning van Portugal om missionarissen mee te laten reizen op de Portugese schepen naar Azië. Doordat een van de twee missionarissen die naar India zouden worden uitgezonden ziek werd, nam Xaverius zijn plaats in. Hij vertrok naar Goa, een Portugese handelsnederzetting aan de westkust van het tegenwoordige India. Hij kwam er na een reis van dertien maanden aan en stichtte er de eerste missiepost van de jezuïeten in Azië, waarover hij binnen de orde bestuurlijke verantwoordelijkheid kreeg. Hij maakte daarna tal van reizen in verschillende delen van het Indiase schiereiland. Naar schatting heeft hij er ongeveer 30 000 bekeerlingen gemaakt, waarvoor ook een aantal kerken moest worden gebouwd.

Xaverius had een rusteloze natuur en was bezeten van het idee het geloof te verspreiden. In 1545 vertrok hij verder oostwaarts naar Malakka (tegenwoordig Maleisië). Kort daarna reisde hij rond door de Molukken (een eilandengroep in het oosten van het tegenwoordige Indonesië), waar de Portugezen eveneens verschillende handelsnederzettingen bezaten. Hij bezocht er de Portugese christelijke gemeenschappen, waarbij door zijn toedoen inheemse bewoners zich bij aansloten.

Japan

Toen hij terugkeerde in Malakka, hoorde Xaverius, dat Portugezen Japan voor het eerst hadden bereikt. In Malakka ontmoette hij ook een Japanner, Anjiro geheten, die zich tot het christendom had bekeerd. Hoewel Xaverius nog moest terugreizen naar Goa, werd het voor hem duidelijk dat Japan zijn nieuwe werkterrein zou worden.

Via Malakka en Macao (een stad aan de kust van China in handen van de Portugezen) bereikte hij in 1549, in gezelschap van Anjiro en twee andere bekeerde Japanners, het land van de rijzende zon. Doordat hij zich kon beroepen op zijn status als vertegenwoordiger van de koning van Portugal, werd hij door enkele Japanse vorsten ontvangen. Die gaven hem de ruimte het christelijke geloof te verkondigen, waardoor het hem gelukte Japanners voor het christendom te winnen. De overgang naar het christendom door sommigen ook te maken met het feit, dat het boeddhisme, de voornaamste religie in het land, in verval was geraakt. Verschillende sekten betwistten elkaar bovendien de macht. Zo kwamen bekeringen lang niet altijd voort uit een diepe overtuiging. Het werd Xaverius meer en meer duidelijk dat grote aantallen Japanners bekeren niet gemakkelijk was. Hij deed pogingen de Japanse taal te leren, maar moest toch een beroep doen op tolken, die op hun beurt het Portugees niet zo machtig waren. Het leidde tot tal van misverstanden. Ruim twee jaar zou Xaverius in Japan verblijven, maar het besef drong tot hem door dat het verspreiden van het geloof in een Aziatisch land als Japan op een andere manier zou moeten gebeuren dan tot nu toe in de Portugese koloniale gebieden.

China

In de tijd dat hij in Japan verbleef, ontving Xaverius geen enkele brief uit India. In 1552 besloot hij daarom terug te keren naar Goa om daar als hoogste bestuurder van de jezuïetenorde in Azië allerlei missiezaken te regelen. Vanuit Goa vertrok hij voor zijn volgende reis. China werd zijn nieuwe bestemming en dat was niet zonder reden. Hij wist dat Japanners een sterke bewondering voor de Chinese beschaving hadden. Als hij de Chinezen voor het christendom zou kunnen winnen, zou Japan wel volgen. Hij kwam aan op Shang Ch’uan, een eiland voor de Chinese kust nabij Kanton, waar hij drie maanden – naar later bleek tevergeefs – wachtte op een mogelijkheid naar het Chinese vasteland over te steken.

Xaverius werd ernstig ziek en overleed op 3 december van dat jaar op 46-jarige leeftijd. Zijn lichaam werd na vijftien maanden overgebracht naar Goa en aldaar in de kathedraal begraven. Het kreeg later een plaats in een mausoleum in een zilveren schrijn. Een deel van zijn rechterarm, waarmee hij tijdens zijn leven bekeerlingen had gedoopt en gezegend, werd in 1622 naar de Il Gesùkerk te Rome overgebracht. Daar wordt de reliek, eveneens in een zilveren schrijn, bewaard.

Na zijn zaligverklaring in 1619 volgde drie jaar later de heiligverklaring tezamen met die van Ignatius. In 1927 werd hij, samen met Theresia van Lisieux, verheven tot patroon van het missioneringswerk. Hij wordt afgebeeld als een jezuïet in zwarte toog met een vlammend hart en soms ook een kruisbeeld in zijn hand. Zijn feestdag is op 3 december.

Bron: Beeldfiguren van het christendom

In 1552 overleed Franciscus Xaverius op 46-jarige leeftijd op een eiland voor de Chinese kust. Zijn lichaam werd later overgebracht naar de kathedraal van Goa, waar het een plaats kreeg in een zilveren schrijn. (Wikimedia Commons)

De rots waarover het evangelie spreekt, is Christus zelf. Bedoeling en roeping is ons ‘huis’ te bouwen op Hem. Dit ‘huis’ zal niet instorten, opdat Christus het fundament zal zijn van ons bestaan.

Wat niet wil zeggen dat er tegen het huis niet gebeukt zal worden. Dat zal het zeer zeker wel. Maar het huis, de bewoners, zullen steeds de ondergrond, de rots, Christus, in her-innering houden, in de zin dat ze zich in Hem genesteld hebben, verankerd, innig met Hem verbonden. Men draagt de Heer als een  innerlijk fundament waarop ze in vertrouwen bouwen.
Op Christus mogen ze vertrouwen dat datgene wat tracht in te beuken niet de macht heeft de ziel te schaden. Oh ja, misschien wel het lichaam, en vele andere dingen. Maar niet de ziel. Want die is vervuld met de Heer, die ziel is bewoond, en wie zich toevertrouwt aan deze Bewoner – Christus –  mag zich veilig weten.

Veilig… niet door zich te verbergen voor de wereld, met religieuze sfeertjes ergens in een hoekje; een soort cocooning met geloofsgenoten. Nee, door Jezus te baren doorheen vele vormen van goeddoen in de wereld. Of anders gezegd: door de wil te doen van de Vader. Jezus is daar heel duidelijk over in het evangelie vandaag: ‘Niet iedereen die “Heer, Heer” tegen mij zegt, zal het Koninkrijk van de hemel binnengaan, alleen wie handelt naar de wil van mijn hemelse Vader.’

Laat dit laatste niet een soort krachtpatserij worden van onzentwege. Christus zelf zal de genade verlenen gehoor te kunnen geven aan Gods wil. Al vraagt het wel een duidelijke keuze van ons. Maar het vraag ook groei; groei in Christus, zodat Hij door ons heen kan leven en werken.

Het vraagt groei die we allen moeten doorgaan, met vallen en opstaan, in licht en duisternis, in tijden van innerlijke weelde en tijden van barre droogte. Je verlaten op de Heer is immers geen vanzelfsprekendheid. De groei die Hij aanbiedt is gewoonlijk niet de weg die wijzelf zouden kiezen. Gods wegen zijn de onze niet. Gehoorzaamheid, gehoor geven aan de stem van de Heer, die weg bewandelen die Hij met je wilt gaan, is niet vanzelfsprekend, verre van. Het vraagt een diep innerlijk afsterven aan je eigen ‘ik’ dat zo graag zijn leven zelf in handen wilt nemen. Armen van geest, waartoe we allen geroepen zijn, zijn zij die de kunst verstaan zich innerlijk geheel en al toe te vertrouwen aan de Heer. Het zijn zij die kunnen zeggen: ‘Gij, mijn God, mijn Al’, om van daaruit te leven en werkzaam te zijn in de wereld.

Deze weg, waartoe het evangelie oproept, is een weg die in de diepte zeer mooi is. Maar zoals gezegd, het is geen vanzelfsprekende weg, en het gevaar is reëel dat we, als het lastig wordt, de moed gaan opgeven, en dat we ophouden met bidden of daarin verslappen. Of nog erger: dat we weglopen of wegdrijven van de Heer en onze roeping. Wat ten diepste jammer zou zijn.
Een ander gevaar bestaat er in dat we gaan denken deze tocht niet aan te kunnen. Wie in dit donker straatje belandt laat zich niet leiden door de stem van de Heer, maar door andere stemmen die niets met de Heer te maken hebben.
‘Ja’ zeggen tot God is in het zachte vuur van de Geest gaan staan. Het is toelaten dat Gods vuur je teder opneemt in zijn eigen vlammen om je binnen te leiden in het grote ‘ja’ van de Heer.
Deze weg is voor ieder weg gelegd. Zeer zeker.

Roeping is en blijft Blijde Boodschap. Jezus roept niet wanneer we het niet zouden aankunnen. Wat Hij wilt is ons volwassen maken in het geloof. Hij wil ons losweken van ons ikje dat z’n eigen weg wil gaan, Hij wil een ‘ik’ laten geboren worden dat zich toevertrouwt aan Hem en waarmee Hij de weg wilt gaan die God voor ons droomt. Dat ‘ik’ is ons meest waarachtige ‘ik’; het is het ‘ik’ waarvan God heeft gezegd dat Hij het geschapen heeft naar zijn beeld en gelijkenis. Het is het ‘ik’ dat gezonden wordt in de wereld om Gods wil te volbrengen.

Laat ons bouwen op Christus; onze levensrots.

kris

Reageren, je eigen woordje plaatsen, of uitwisselen over de overweging, kan via de blog Van Woord naar leven.

Heer,
geef dat wij ons bestaan steeds mogen bouwen op U; Gij onze rots, ons levend fundament. Wees de ziel van ons bestaan en zet ons aan te doen wat de Vader wil. Doe Gij het met ons; Gij.
In uw naam. Amen.