Leestip van de dag – dinsdag 17 maart 2020

Meer dan gebouwen, meer dan terugblikken

Nog net voor de coronacrisis uitbrak bezocht Marinus van de Berg de stad Brugge. Hij werd daar rondgeleid in twee unieke kloosters met eeuwenoude bibliotheken in de historische binnenstad en was te gast bij de religieuzen die er wonen. “De rondleidingen waren meer dan terugblikken.”

Door Marinus van den Berg

We werden ontvangen door onze Vlaamse gids aan de deur van het klooster van de ongeschoeide karmelieten – misschien beter bekend van het gelijknamige kloosterbier – aan de Ezelstraat in Brugge. Hij was de tweede gids met wie we kennismaakten.

Onder de noemer ‘Sacred Books |secret libraries’ bezochten we de stad Brugge en kregen de kans twee unieke kloosters in de historische binnenstad te bezoeken. De religieuzen nodigden ons uit om hun kloosterpand te bezichtigen en iets van het kloosterleven mee te maken. Hoogtepunt was de rondleiding door twee bibliotheken die zelden tot nooit te bezoeken zijn.

Polyglot

We mochten de boeken niet aanraken maar wel kijken naar een zogenaamde polyglot, een boek met handgeschreven psalmen in meerdere talen, waaronder Arabisch. De gids deed witte handschoenen aan. We waren in het intellectuele hart, zo zei hij op gedempte toon.

Daarna gingen we naar het spirituele hart: de kloosterkerk. In de eetzaal – refter – keken we naar een schilderij bij het verhaal van Jezus’ bezoek aan de zussen Maria en Martha. De een luistert en de ander maakt zich zorgen en is vooral druk. Volgens de gids gaat dit verhaal uiteindelijk over de vraag: heb je vrede met de keuzes die je maakt.

Vragen voor het leven

We kregen dus niet alleen boeken,tuinen en gebouwen te zien, we kregen ook vragen voor het leven mee. Dat alles in een sfeer die niets van haast had en waarmee je, via tijden en werelden van toen, toch weer in het hier en nu kwam. De gids wist ons bij te brengen dat we iets unieks meemaakten omdat we in de intimiteit werden toegelaten van dit huis waar de stilte als een heilige schat wordt gekoesterd en beschermd.

Zo maar ook weer anders was in het klooster aan de Carmersstraat in een andere wijk van de stad die er op plattegronden uitziet als een ei. Twee dagen eerder waren we met een zeer klein gezelschap in het Engelsklooster, eens een vrijplaats voor uit Engeland gevluchte katholieke zusters, die via Windesheim uiteindelijk in Brugge terechtkwamen. Hun laatste geestelijk verzorger was niemand anders dan priester-dichter Guido Gezelle die op zijn sterfbed het gezang van vogeltjes zou hebben gehoord.

Sluitende deur

In de gang zagen we de portretten van priorinnen, een van hen familiaal verwant met Thomas More. Statige zelfbewuste vrouwen met een hartelijke uitstraling. Voor onze tweede gids was de rondleiding zijn vuurdoop. Hij hoopte vooral dat we tevreden zouden zijn. Bij beide rondleidingen hadden we een korte ontmoeting met een van de kloosterbewoners. De meest gestelde vraag, zo vertelden zij was de vraag: “Met hoevelen zijn jullie hier nog?”

Het aantal van nu is echter geen antwoord op de vraag wat zij eeuwenlang hebben betekend. Toch bekroop me het gevoel van een sluitende deur die eeuwen van levende geschiedenis terugbrengt tot historie, alsof de ziel aan het wegtrekken is uit deze huizen die wel in de wereld zijn maar niet van de wereld zijn. In de tijd tussen de bezoeken aan de beide kloosters zagen we de Onze-Lieve-Vrouwekerk waarvan de restauratie voor 99 procent voltooid is. Ze heeft er misschien nog nooit zo mooi uitgezien, inclusief de wat droevig kijkende Maria met Kind van Michel Angelo.

Museaal gebouw

Wat eeuwenlange een vitale kerk was, is nu een museaal gebouw aan het worden. De moeite waard om te bezoeken in combinatie met de twee kloosters, evenals de gerestaureerde Sint-Salvatorkathedraal. In deze stad, met steeds meer bier- en chocoladestraten, zijn zoveel stille pareltjes te vinden voor wie niet wordt meegesleept in de terreur van het massatoerisme.

Het is ook een politieke vraag wat de stad wil bewaren en wil doorgeven. In Brugge is er nu een vrouw, een historica, die midden in het politieke hart weet duidelijk te maken dat toeristenbelasting ook dient bij te dragen aan het doorgeven van niet-materiële waarden in deze tijd met zoveel ontevredenheid. De rondleidingen waren meer dan terugblikken. Ik hoop dat velen in kleine groepjes onder leiding van bekwame gidsen mogen genieten van de ‘Heilige boeken en Geheime bibliotheken’ (Sacred Books | Secret Libraries), die de stad Bruggen bewaart.

Bron: De Bezieling