27 dec – H. Johannes, apostel en evangelist
Feest
Uit de eerste brief van Johannes 1, 1-4
‘Wat wij gezien en gehoord hebben verkondigen we aan u.’
Vrienden,
wat er was vanaf het begin, wat wij gehoord hebben, wat wij met eigen ogen gezien en aanschouwd hebben, wat onze handen hebben aangeraakt, dat verkondigen wij: het Woord dat leven is. Het leven is verschenen, wij hebben het gezien en getuigen ervan, we verkondigen u het eeuwige leven, dat bij de Vader was en aan ons verschenen is. Wat wij gezien en gehoord hebben, verkondigen we ook aan u, opdat ook u met ons verbonden bent. En verbonden zijn met ons is verbonden zijn met de Vader en met zijn Zoon Jezus Christus. We schrijven u deze brief om onze vreugde volkomen te maken.
Psalm 97, 1 + 2 + 5 + 6 + 11 + 12
Refr.: Verheug u, rechtvaardigen, in de Heer.
De Heer is koning – laat de aarde juichen,
laat vreugde heersen van kust tot kust.
In wolk en duisternis is Hij gehuld,
zijn troon rust op recht en gerechtigheid.
De bergen smelten als was voor de Heer,
voor de Heer van heel de aarde.
De hemel vertelt van zijn gerechtigheid,
alle volken aanschouwen zijn majesteit.
Licht is gezaaid voor de rechtvaardige,
vreugde voor de oprechten van hart.
Verheug u, rechtvaardigen, in de Heer,
en breng hulde aan zijn heilige naam.
Vers voor het evangelie
Alleluia.
U, God, loven wij.
U, Heer, prijzen wij.
U looft het roemvolle koor der apostelen.
Alleluia.
Uit het evangelie volgens Johannes 20, 1-8
Hij zag en geloofde.
Vroeg op de eerste dag van de week, toen het nog donker was, kwam Maria van Magdala bij het graf. Ze zag dat de steen voor het graf was weggehaald. Ze liep snel weg, naar Simon Petrus en de andere leerling, van wie Jezus veel hield, en zei: ‘Ze hebben de Heer uit het graf weggehaald en we weten niet waar ze Hem nu neergelegd hebben.’ Petrus en de andere leerling gingen op weg naar het graf. Ze liepen beiden snel, maar de andere leerling rende vooruit, sneller dan Petrus, en kwam als eerste bij het graf. Hij boog zich voorover en zag de linnen doeken liggen, maar hij ging niet naar binnen. Even later kwam Simon Petrus en hij ging het graf wel in. Ook hij zag de linnen doeken, en hij zag dat de doek die Jezus’ gezicht bedekt had niet bij de andere doeken lag, maar apart opgerold op een andere plek. Toen ging ook de andere leerling, die het eerst bij het graf gekomen was, het graf in. Hij zag het en geloofde.
Van Woord naar leven
De eerste lezing van vandaag – uit de eerste brief van Johannes – eindigt met: We schrijven u deze brief om onze vreugde volkomen te maken.
Waarin bestond de vreugde waarover Johannes en de zijnen schrijft? Ik vermoed dat het ging om het kennen van de Heer, zoals we in de zinnen daarvoor lezen. Hem kennen, Hem gezien en aangeraakt hebben, Hem ontmoet te hebben, gaf hen schijnbaar een onnoembare vreugde. En toch ontbrak er iets aan hun vreugde. Namelijk het meedelen van de Heer. Zij doen dat op die moment doorheen een brief, en dat maakt hun vreugde volkomen, zo schrijft hij.
Lieve mensen, ik denk dat velen van ons vrede en vreugde ervaren in hun geloofsleven, daarom niet als een constante, maar Gods vrede dragen door je christelijk leven … het is velen niet vreemd. Deze innerlijke vreugde kan zich manifesteren in momenten van gebed, tijdens een eucharistie, bij het lezen van de Schrift. Maar ook in handelingen als het schenken van vergeving, delen met wie minder heeft, gewoon daden (soms hele kleine) van liefde, kan ons hart veel vrede en vreugde schenken. Maar er is iets dat onze vreugde nog ‘voller’ kan maken. En dat is het ‘meedelen van de Heer’: verkondiging, op welke wijze ook.
Als gelovige gemeenschap durven we dat soms te weinig, denk ik. Niet dat we ten allen tijde en tegen iedereen over Jezus moeten praten. Het zit ‘m niet in het praten alleen. Maar we schuilen ons – denk ik – te vaak achter een zogenaamde bescheidenheid waarin we ons goed voelen juist omdat we niet over Hem moeten praten.
Bescheidenheid siert, da’s duidelijk. Maar er bestaat ook een soort bescheidenheid die vals is, omdat ze niet zuiver is, en als drogreden gebruikt wordt om te zwijgen.
Als ik mag zou ik graag een hulpmiddel aanreiken om momenten te scheppen waarin over God, Jezus, de Bijbel, ons geloofsgoed, Kerk, Gods liefde,… kan gepraat worden.
Dat middel is de vraag aan Jezus om zulke momenten te geven in de loop van de dag. Dus bij je ochtendgebed eenvoudig vragen aan de Heer of Hij ons momenten zou geven waarin Hijzelf zich kan openbaren doorheen een goed gesprek. En je zult merken – écht waar – dat er zulke momenten in de loop van de dag zullen ontstaan. Vraag en je zal verkrijgen…
Van belang is op die moment niet de held te willen uithangen, geen knappe theologisch goed uitgebouwde zinnen te willen maken, niet rond de oren willen slaan met allerlei citaten uit de Bijbel, heiligenlevens of wat dan ook. Nee, op die momenten moeten we rustig innerlijk in de Heer blijven, vertrouwend dat Hij het gesprek zal leiden. De Geest zal u woorden ingeven… weet je wel.
Het gesprek dus niet toe-eigenen, maar juist uit handen geven, en zelf gewoon instrument zijn van het gebeuren.
En dát geeft inderdaad vreugde, omdat je diep vanbinnen aanvoelt en weet dat het de zending van ieder christen is de goede boodschap uit te dragen doorheen woord en daad. Het is een vreugde als gevolg van het staan in Gods gloed, van je toevertrouwen aan het waaien van zijn Geest.
Laten we ons niet verschuilen achter een valse bescheidenheid, maar laten we vrijmoedig (vrij en moedig) ook eens over Jezus praten. Het kan je misschien verbazen, maar vele mensen – meer dan we doorgaans vermoeden – hebben ontzettend deugd aan zo’n gesprek, om de eenvoudige reden dat dergelijke gesprekken werkelijke dorstlessers zijn.
En er is veel dorst hoor.
Verkondiging… ook dat is Kerstmis.
Een zalige dinsdag,
kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.
Laten wij bidden
Heer Jezus,
geef ons die heilige moed af en toe over U te praten, zodat Gij Uzelf kunt openbaren doorheen het woord. Geef dat wij ons deze gesprekken niet zouden toe-eigenen maar ze juist in uw handen leggen, diep vertrouwend dat Gij in uw Geest ons de juiste woorden zult schenken zodat het goede gesprek kan plaatsvinden.
Kom heilige Geest.
Amen.
De Bijbelteksten zijn ontleend aan de NBV21, © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.
De korte inleidingen op de lezingen zijn van de hand van Kris.
Johannes, apostel en evangelist
Volgens de traditie is de apostel Johannes dezelfde als de schrijver van het Johannes-evangelie. In het Nederlands taalgebied wordt hij vaak Sint-Jan genoemd. In de Romeinse liturgie van de Katholieke Kerk wordt zijn feest gevierd op 27 december, de derde dag onder het kerstoctaaf.
Zoon van Zebedeüs
Johannes was volgens het Johannes-evangelie de zoon van Zebedeüs en de broer van Jacobus. Als het klopt dat de evangelist en de apostel inderdaad dezelfde persoon zijn, dan noemt de schrijver van het Johannes-evangelie zichzelf ‘de leerling die door Jezus bemind werd’ (Joh. 13,13; 20,2). Wat dat betekent is niet geheel duidelijk. Mogelijk had Jezus een voorkeursliefde voor hem vanwege zijn jonge leeftijd of vanwege zijn contemplatieve aard.
Laatse Avondmaal
Sint Jan, de discipel die door Jezus bemind werd, bevond zich bij het Laatste Avondmaal in de directe nabijheid van de Heer. Met Simon Petrus en zijn broer Jacobus was hij getuige van Jezus’ doodsangst in de Hof van Olijven. Eerder waren deze drie apostelen getuige geweest van de Transfiguratie, de gedaanteverandering van Jezus op de berg Tabor.
Onder het kruis
Sint Jan stond samen met de moeder van Jezus, haar zuster, de vrouw van Klopas en Maria Magdalena onder het kruis waaraan Jezus stierf. In het Johannes-evangelie staat hoe Jezus vlak voor zijn overlijden zijn moeder Maria aan hem toevertrouwt. Na de kruisdood in de ochtend van de eerste dag van de week snelde hij Petrus vooruit en kwam als eerste bij het lege graf aan.
Gerucht over Johannes onsterfelijkheid
In het laatste hoofdstuk van het Johannes-evangelie staat een interessante passage (21,20-23) over een gerucht. De verrezen Jezus heeft zojuist aan Petrus de opdracht gegeven Hem tot in de dood te gehoorzamen en zijn kudde te wijden. Petrus keek om en zag dat de leerling van wie Jezus hield, Jezus volgde. Het was de leerling die zich bij de maaltijd vertrouwelijk naar Hem had toegekeerd en gevraagd had: ‘Wie is het, Heer, die U zal overleveren?’ Met een blik op hem vroeg Petrus: ‘En hij dan, Heer?’ Jezus antwoordde: ‘Als Ik hem wil laten blijven tot aan mijn komst, wat gaat jou dat dan aan? Volg Me maar!’ Zo ontstond onder de broeders het gerucht dat die leerling niet zou sterven. In feite had Jezus niet gezegd: ‘Hij zal niet sterven’, maar alleen: ‘Als Ik hem wil laten blijven tot aan mijn komst, wat gaat jou dat dan aan?’
Met Maria in Efeze
Na Pinksteren predikte Johannes met Petrus in Jeruzalem waar zij een lamme bij de tempelpoort genazen. Volgens een oude overlevering zou hij zich na zijn ballingschap op Patmos gevestigd hebben in Efeze, waar hij woonde met Maria, de moeder van Jezus. Kerkvader Irenaeus van Lyon (2e eeuw) schrijft dat Johannes op hoge leeftijd een natuurlijke dood gestorven was. Boven zijn vermeende graf in Efeze verrees al in de 2e eeuw een aan hem gewijde kerk.
Theoloog van de Incarnatie
De christelijke traditie vereert Johannes als de meest diepzinnige evangelist, die vervuld van wijsheid en inzicht het mysterie van de Incarnatie heeft beschreven. Zijn Proloog over de Menswording Gods wordt voorgelezen in de hoogmis van Kerstmis.
Apokalyps
De traditie identificeert Sint Jan ook met de auteur van de drie naar Johannes genoemde brieven in het Nieuwe Testament, alsmede met de schrijver van de Apokalyps, die als banneling op het eiland Patmos visioenen kreeg.
Gifbeker
Er bestaan twee legendes over het martelaarschap van Johannes. De eerste vertelt dat hij in kokende olie werd geworpen, maar dat op wonderbaarlijke wijze ongedeerd overleefde. De andere legende zegt dat hij werd veroordeeld tot het drinken van de gifbeker. Toen hij daar een gebed over uitsprak, kroop het gif er in de gedaante van een slang uit, waarna hij het overgebleven vocht op kon drinken. Deze legendes grijpen terug op het geloof dat Jezus zijn geliefde discipel als enige apostel een pijnlijke dood zou hebben bespaard.
Feest
In de huidige Romeinse ritus van de Katholieke Kerk wordt het feest van Sint Jan gevierd op 27 december. In sommige tradities, zoals die van de liturgische kalender van Carthago, het martyrologium van Hieronymus en de Gallicaanse boeken, deelde Johannes dit feest met zijn broer Jacobus. In Rome werd zijn feest echter alleen voor hem gereserveerd. In Constantinopel en Napels werd eveneens het feest van zijn ontslaping of hemelvaart gevierd en wel op 26 september.
Iconografie
In de westerse kunst wordt Johannes vaak afgebeeld als de enige apostel zonder baard. Dat zou wijzen op zijn jonge leeftijd. Als apostel heeft Johannes meestal de gifbeker als martelattribuut. Als evangelist heeft hij het attribuut van de adelaar. Dit symbool is onderdeel van de zogeheten Tetramorf.
Bron: KRO-NCRV
Laten wij bidden
Heer Jezus,
geef ons die heilige moed af en toe over U te praten, zodat Gij Uzelf kunt openbaren doorheen het woord. Geef dat wij ons deze gesprekken niet zouden toe-eigenen maar ze juist in uw handen leggen, diep vertrouwend dat Gij in uw Geest ons de juiste woorden zult schenken zodat het goede gesprek kan plaatsvinden.
Kom heilige Geest.
Amen.