2 nov – Allerzielen
Uit het boek Wijsheid 3, 1-9
Er is genade en barmhartigheid voor Gods heiligen.
De zielen van de rechtvaardigen zijn in Gods hand, geen marteling kan hen deren. Dwazen menen dan wel dat de rechtvaardigen dood zijn, dat het ellendig is dat ze ons moesten verlaten en rampzalig dat ze afscheid moesten nemen – de rechtvaardigen zijn evenwel in vrede. Ook al ziet iedereen hun lot als een straf, zij koesterden de hoop op onsterfelijkheid. Slechts kort werden zij getuchtigd, maar onmetelijk is het geluk dat hun ten deel valt, want God heeft hen op de proef gesteld en hen waardig gekeurd om bij Hem te zijn. Hij heeft hen als goud in een oven gelouterd en hen als een brandoffer aanvaard. Wanneer de tijd aanbreekt dat Hij zich over hen ontfermt, zullen ze opvlammen en als vuur door een stoppelveld razen. Ze zullen een oordeel vellen over de volken en heersen over de naties, en de Heer zal hun koning zijn tot in eeuwigheid. Wie op Hem vertrouwen zullen de waarheid kennen, en wie trouw zijn zullen in liefde met Hem verkeren. Want er is genade en barmhartigheid voor zijn heiligen, en ontferming voor zijn uitverkorenen.
Psalm 27, 1 + 4 + 13+ 14
Refr.: Wees dapper en vastberaden, wacht op de Heer.
De Heer is mijn licht, mijn behoud,
wie zou ik vrezen?
Bij de Heer is mijn leven veilig,
voor wie zou ik bang zijn?
Ik vraag aan de Heer één ding,
het enige wat ik verlang:
wonen in het huis van de Heer
alle dagen van mijn leven,
om de liefde van de Heer te aanschouwen,
Hem te ontmoeten in zijn tempel.
Mag ik niet verwachten
de goedheid van de Heer te zien
in het land van de levenden?
Wacht op de Heer,
wees dapper en vastberaden,
ja, wacht op de Heer.
Uit de brief van Paulus aan de Romeinen 6, 3-9
Als wij delen in Christus’ dood, zullen wij ook delen in zijn opstanding.
Broeders en zusters,
weet u niet dat wij die gedoopt zijn in Christus Jezus, zijn gedoopt in zijn dood? We zijn door de doop in zijn dood met Hem begraven om, zoals Christus door de macht van de Vader uit de dood is opgewekt, een nieuw leven te leiden. Als wij delen in zijn dood, zullen wij ook delen in zijn opstanding. Immers, we weten dat ons oude bestaan met Hem gekruisigd is omdat er een einde moest komen aan ons zondige leven: we mochten niet langer slaven van de zonde zijn. Wie gestorven is, is rechtens vrij van de zonde. Wanneer wij met Christus zijn gestorven, geloven we dat we ook met Hem zullen leven, omdat we weten dat Christus, nu Hij is opgewekt uit de dood, niet meer sterft: de dood heeft geen macht meer over Hem.
Alleluia. (ca Apok. 14, 13)
Gelukkig zijn zij die sterven
in verbondenheid met de Heer.
Zij mogen uitrusten van hun inspanningen,
want hun daden vergezellen hen.
Alleluia.
Uit het evangelie volgens Johannes 11, 17-27
‘Ieder die leeft en in Mij gelooft zal nooit sterven’.
Toen Jezus in Betanië aankwam, hoorde Hij dat Lazarus al vier dagen in het graf lag. Betanië ligt dicht bij Jeruzalem, op een afstand van ongeveer vijftien stadie, en er waren dan ook veel Joden naar Marta en Maria gekomen om hen te troosten nu hun broer gestorven was.
Toen Marta hoorde dat Jezus onderweg was ging ze Hem tegemoet, terwijl Maria thuisbleef.
Marta zei tegen Jezus: ‘Als U hier was geweest, Heer, zou mijn broer niet gestorven zijn. Maar zelfs nu weet ik dat God U alles zal geven wat U vraagt.’
Jezus zei: ‘Je broer zal uit de dood opstaan.’
‘Ja,’ zei Marta, ‘ik weet dat hij bij de opstanding op de laatste dag zal opstaan.’
Maar Jezus zei: ‘Ik ben de opstanding en het leven. Wie in Mij gelooft zal leven, ook wanneer hij sterft, en ieder die leeft en in Mij gelooft zal nooit sterven. Geloof je dat?’
‘Ja, Heer,’ zei ze, ‘ik geloof dat U de messias bent, de Zoon van God die naar de wereld zou komen.’
Van Woord naar leven
Een overweging bij Allerzielen, door F. Lemmens
Dat God de mensen die voor Hem kiezen niet teleur zal stellen vieren we tijdens Allerzielen.
Het gaat dan om het grote volk van God dat Hij verzamelen wil.
Het volk van al die mensen die ons voorgingen en die nu voor ons ten beste spreken.
Het staat zo terecht in de liturgie van de uitvaart: ‘Heer neem hen op in uw glorie, laat zij die ons zijn voorgegaan aan ons denken, maak hen tot onze voorsprekers bij U. Mogen zij U onze namen in herinnering brengen, zoals Hij dat doet, de mens naast U, de grootste Heilige: Jesus zelf die naast U staat in al Uw heerlijkheid.’
Allerzielen hoort geen donkere dag te zijn die akelig contrasteert met Allerheiligen maar een dag van licht en troost.
God houdt van mensen en zal dat blijven doen.
Tot ons allen samen is gezegd: ‘jullie zijn een heilig volk’ en tot ieder van ons persoonlijk is gezegd: ‘Ik heb jou nodig, Ik kan niet zonder jou.’
Tot ieder van ons persoonlijk wordt gezegd: ‘Ik roep jou bij je naam, wees er voor de mensen voor wie jij iets kunt betekenen.’
En dan geldt voor jou, dan geldt voor ons allen dat Hij ons niet teleur zal stellen.
De bladeren zijn gevallen, buiten lijkt de dood weer te gaan regeren maar binnen verkondigt de Kerk dat God een Bewaarder van de levenden is.
Hij is ons mensen trouw. Hij heeft onze namen geschreven in de palm van zijn hand, Hij begeleidt ons met zijn licht. Hij zal ons opvangen in zijn heerlijkheid en ook wij mogen staan in die grote kring rond de 144.000 getekenden – waar wij gisteren over hoorden spreken – en rond allen die ons zijn voorgegaan en nu voor ons ten beste spreken.
Wij hier beneden zijn nu al opgenomen in de liefde van God die alle begrip te boven gaat.
Ook wij mogen leven in het licht dat niemand doven kan.
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.
Laten wij bidden
Goede God,
dankbaar om de hemel, dankbaar om onze overledenen, bidden wij om genade; voor hen, voor ons. Mogen wij allen delen in uw eeuwige liefde; zij in de hemel, wij hier reeds op aarde. Moge uw liefde zichtbaar zijn, hier bij ons zoals in de hemel. Mogen onze overledenen voorspreken voor ons: dat ieder op aarde U mag kennen, U ten diepste mag ontmoeten, opdat Gij in Christus door ons heen kunt doen wat Gij voor ons droomt.
Om deze genade bidden wij, in Christus, onze Heer. Amen.
De Bijbelteksten zijn ontleend aan de NBV21, © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.
De korte inleidingen op de lezingen zijn van de hand van Kris.
Allerzielen
Op Allerzielen, 2 november, bidt de katholieke kerkgemeenschap voor haar overledenen. Al in 998 had abt Odilo van Cluny op die dag een gedenkdag ingesteld voor alle gestorven kloosterbroeders. In de 11de eeuw werd die dag door paus Johannes XIX algemeen ingevoerd als feestdag voor alle gelovige zielen.
Elk jaar opnieuw zorgt Allerzielen voor een drukke bedrijvigheid op en om de kerkhoven. Familieleden brengen dan verse bloemen naar het graf of columbarium van hun afgestorvenen, dat ze de dagen ervoor netjes gepoetst hebben.
De overtuiging dat de levenden moeten bidden voor al wie gestorven is, stamt al uit de beginperiode van het christendom. De katholieke traditie leerde dat de zielen van de overledenen in meer of mindere mate zondig zijn. Ze bevinden zich in het vagevuur en wachten daar op hun loutering om voor God te kunnen verschijnen en in de hemel te worden opgenomen.
Bemiddeling en voorbeden van de levenden kunnen helpen de schulden van de doden te verlichten en hun tijd in het vagevuur te verkorten.
Bidden voor de doden blijft ook vandaag zinvol. Het herinnert om te beginnen eraan dat lang niet al onze overledenen gestorven zijn ‘in een geur van heiligheid’. Na hun verscheiden hebben velen van hen hun spirituele zwerftocht vaak nog niet afgemaakt. Zij blijven dus rekenen op het gebed van de levenden om hen te helpen zich ten volle te kunnen koesteren in het goddelijke licht. Ten tweede herinnert de kerkelijke kalender met die aan de afgestorvenen gewijde dag de mens, over alle generaties heen, aan zijn sterfelijkheid: de dood is de ultieme overtocht in een mensenleven. En ten slotte laat Allerzielen toe die mensen in het bijzonder nabij te zijn wiens leven blijvend getekend is door een diepe rouw.
In de eucharistieviering of gebedsdienst op Allerzielen wordt aan de dood van alle overleden gelovigen gedacht. De Kerk viert dan tegelijk het uitzicht op de verrijzenis en de uiteindelijke overwinning van het Leven op de dood voor iedereen.
De voorbereidingen voor Allerheiligen en Allerzielen vinden vaak plaats op Allerheiligenavond, in het Engels All Hallows Eve(ning) of Halloween, een in oorsprong Keltisch feest dat in Engeland en Ierland al ruim 2.000 jaar geleden werd gevierd. In Engeland heeft Halloween zich als wereldlijk feest, los van Allerheiligen en Allerzielen, sinds de 16de eeuw verder ontwikkeld en werd het van daaruit door de kolonisten in Noord-Amerika verspreid. In de VS is het ondertussen razend populair geworden, maar met de kerkelijke feesten heeft het huidige Halloween niks meer te maken. In de VS trekken kinderen op Halloween verkleed van deur tot deur met uitgeholde en door kaarsjes verlichte pompoenen om snoep te verzamelen. En ook de volwassenen bouwen er soms grote verkleedfeesten. Sommige gezinnen verbouwen zelfs hun woning tot een heus spookhuis.
Tweeduizend jaar geleden begon bij de Kelten het nieuwe jaar op 1 november, de eerste dag van de winter. Voor hen was de winter een angstige tijd. Er viel weinig te eten en de zon liet zich steeds minder zien. In het donker hadden de kwade machten vrij spel. De mensen hoopten niettemin dat het licht het zou winnen van het donker. Om het licht terug te krijgen, offerden ze van de oogst appels en pompoenen. De dag ervoor, op 31 oktober, vereerden de Kelten de god van de doden. Ze geloofden dat die avond de geesten van de overledenen terugkeerden om de levenden bang te maken. Door zich te verkleden als geraamte of spook hoopten de mensen de geesten op een dwaalspoor te brengen.
Met de komst van het christendom, werden de Keltische feesten gaandeweg vervangen door Allerheiligen en Allerzielen. Nu lijkt het wel alsof onder het almaar groeiende commerciële succes van Halloween het omgekeerde zich voltrekt. Maar wat er ook van zij, spreken over sterfelijkheid en dood is meestal geen makkelijke opdracht. Het onderwerp schrikt veel mensen af. Naast het ontegensprekelijk commerciële aspect lijkt het nog jonge enthousiasme voor Halloween kinderen wel te willen helpen een gelijkaardige angst te helpen bezweren. Alleen jammer dat met het Halloweensucces de oorspronkelijke betekenis van Allerheiligen en Allerzielen compleet ondergesneeuwd dreigen te raken. Ook voor kinderen en jongeren blijven die kerkelijke hoogdagen een sterke pedagogische betekenis hebben.
Laten wij bidden
Goede God,
dankbaar om de hemel, dankbaar om onze overledenen, bidden wij om genade; voor hen, voor ons. Mogen wij allen delen in uw eeuwige liefde; zij in de hemel, wij hier reeds op aarde. Moge uw liefde zichtbaar zijn, hier bij ons zoals in de hemel. Mogen onze overledenen voorspreken voor ons: dat ieder op aarde U mag kennen, U ten diepste mag ontmoeten, opdat Gij in Christus door ons heen kunt doen wat Gij voor ons droomt.
Om deze genade bidden wij, in Christus, onze Heer. Amen.