2 febr – Opdracht van de Heer (Maria-Lichtmis)
Feest
Uit de profeet Maleachi 3, 1-4
De Heer die gij verwacht, treedt zijn heiligdom binnen.
Dit zegt God de Heer:
Let op, Ik zal mijn bode zenden, die voor Mij de weg zal effenen. Opeens zal Hij naar zijn tempel komen, de Heer naar wie jullie uitzien, de engel van het verbond naar wie jullie verlangen. Komen zal Hij – zegt de Heer van de hemelse machten. Wie zal die dag kunnen doorstaan? Wie zal overeind blijven wanneer Hij verschijnt? Hij is als het vuur van een edelsmid, als het loog van een wolwasser. Hij zal zitting houden als iemand die zilver smelt en het zuivert; de zonen van Levi zal Hij zuiveren en zeven als goud en zilver, en dan zullen ze op de juiste wijze offergaven brengen aan de Heer. De offers van Juda en Jeruzalem zullen de Heer met vreugde vervullen, zoals in vroeger jaren, zoals in de dagen van weleer.
Psalm 24, 7-10
Refr.: De Heer is de Koning der glorie.
Hef, o poorten, uw hoofden omhoog,
verhef u, aloude ingangen:
de koning vol majesteit wil binnengaan.
Wie is die koning vol majesteit?
De Heer, machtig en heldhaftig,
de Heer, heldhaftig in de strijd.
Hef, o poorten, uw hoofden omhoog,
verhef ze, aloude ingangen:
de koning vol majesteit wil binnengaan.
Wie is Hij, die koning vol majesteit?
De Heer van de hemelse machten,
Hij is de koning vol majesteit.
Alleluia. (Lc. 2, 32)
Een licht dat geopenbaard
wordt aan de heidenen
en dat tot eer strekt van Israël,
uw volk.
Alleluia.
Uit het evangelie volgens Lucas 2, 22-40
Mijn ogen hebben de redding gezien.
Toen de tijd van hun onreinheid volgens de wet van Mozes ten einde was, brachten Maria en Jozef het kind Jezus naar Jeruzalem om Hem aan de Heer aan te bieden, zoals is voorgeschreven in de wet van de Heer: ‘Elke eerstgeboren zoon moet aan de Heer worden toegewijd.’ Ook wilden ze het offer brengen dat de wet van de Heer voorschrijft: een koppel tortelduiven of twee jonge gewone duiven.
Er woonde toen in Jeruzalem een zekere Simeon. Hij was een rechtvaardig en vroom man, die uitzag naar de tijd dat God Israël vertroosting zou schenken, en de heilige Geest rustte op hem. Het was hem door de heilige Geest geopenbaard dat hij niet zou sterven voordat hij de messias van de Heer zou hebben gezien. Gedreven door de Geest kwam hij naar de tempel, en toen Jezus’ ouders hun kind daar binnenbrachten om met Hem te doen wat volgens de wet gebruikelijk is, nam hij het in zijn armen en loofde hij God met de woorden: ‘Nu laat U, Heer, uw dienaar in vrede heengaan, zoals U hebt beloofd. Want met eigen ogen heb ik de redding gezien die U bewerkt hebt ten overstaan van alle volken: een licht dat geopenbaard wordt aan de heidenen en dat tot eer strekt van Israël, uw volk.’
Zijn vader en moeder waren verbaasd over wat er over Hem werd gezegd.
Simeon zegende hen en zei tegen Maria, zijn moeder: ‘Weet wel dat velen in Israël vanwege Hem ten val zullen komen of juist zullen opstaan. Hij zal een teken zijn dat weersproken wordt, en zelf zult u als door een zwaard doorstoken worden. Zo zal de gezindheid van velen aan het licht komen.’
Er was daar ook een profetes, Hanna, de dochter van Fanuel, uit de stam Aser. Ze was hoogbejaard; vanaf haar huwbare leeftijd had ze zeven jaar met haar man geleefd, en ze was nu al vierentachtig jaar weduwe. Ze was altijd in de tempel, waar ze God dag en nacht diende met vasten en bidden. Op dat moment kwam ze naar hen toe, bracht hulde aan God en sprak over het kind met allen die uitzagen naar de bevrijding van Jeruzalem.
Toen ze alles overeenkomstig de wet van de Heer hadden gedaan, keerden ze terug naar Galilea, naar hun woonplaats Nazaret. Het kind groeide op, werd sterk en was vervuld van wijsheid; Gods genade rustte op Hem.
Van Woord naar leven
Vandaag vieren we de ‘Opdracht van de Heer in de tempel’, ook wel genoemd ‘Maria Lichtmis’. Terecht wordt met dit feest in heel wat preekjes gesproken over het licht dat de Heer is, waarvan Simeon vandaag voorspelt dat het zal schijnen over alle volkeren. Wij, mensen, zijn geroepen deelgenoot te worden van dit licht in de wereld waartoe we gezonden zijn.
Vandaag zou ik met u willen nadenken over de woorden van Simeon die hij sprak tot Maria, na zijn lichtende woorden over Jezus die het licht is: ‘Weet dat velen in Israël vanwege Hem ten val zullen komen of juist zullen opstaan. Hij zal een teken zijn dat weersproken wordt, en zelf zult u als door een zwaard doorstoken worden. Zo zal de gezindheid van velen aan het licht komen.’
Velen zullen ten val komen… of juist opstaan…
Opstaan doen zij die de Heer in hun leven welkom heten als de Messias, de bevrijder, de verlosser. Opstaan doen zij die gelovig ervaren bewoond te zijn door de Heer. Opstaan doen zij die leven vanuit Christus’ aanwezigheid. Opstaan doen zij die de Heer als bedelaar naar liefde ontmoeten in ieder ander. Opstaan doen zij die deze Bedelaar, en dus de ander, beminnen en zich naar hem toe engageren. Opstaan doen zij die zich gezonden weten licht te zijn in deze wereld, vanuit het licht van de Heer. Opstaan doen zij die naar het voorbeeld van de Heer, en in innige verbondenheid met Hem, oog en hart hebben voor al wat broos en arm is in deze wereld, zonder enig oordeel of drang naar voordeel. Opstaan doen zij die handen en voeten geven aan Christus’ opstanding door drager en uitdrager te zijn van Gods vrede.
Ten val komen zij die…
Nee, we gaan hier geen oplijsting doen van zij die ten valt komen. Het zou oordelend overkomen. En dat moeten we vermijden.
Feit is dat een mens kan kiezen voor voor de liefde, of tegen de liefde. ‘Christus zal een teken zijn dat weersproken wordt’, profeteert Simeon. Dat zien we inderdaad gewoon in de wereld rondom ons; in onze onmiddellijke omgeving, in de Kerk, in de grote wereld.
En oh ja, we zien het ook in onszelf. Laat ons vooral hiervoor niet blind zijn. Maar geen paniek. De Heer is gekomen om te zoeken wat verloren is; ook in onszelf. Klop je dus nederig op de borst, gooi je in Gods barmhartigheid, herpak je, en wees dankbaar.
‘De gezindheid van velen zal aan het licht komen…’, zegt Simeon verder. Inderdaad, door hun leven zullen mensen kleur bekennen. Laat ons alvast kiezen voor de goede kleur, voor het evangelie, voor Christus.
En maak je vooral geen illusies. Wie kiest voor de liefde zal vroeg of laat, in het groot of in het klein, het kruis van Jezus tegenkomen. Niet omdat God het lijden wil, wel omdat de liefde geen romantiek is. Liefde vraagt trouw. Liefde vraagt bekentenis. Liefde vraagt de ommekeer van ‘de gemeenschap voor mij naar ik voor de gemeenschap’ (cfr Jean Vanier). Liefde vraagt het bevredigen van je eigen ego stop te zetten omwille van het algemeen belang.
Ja, liefde vraagt liefde.
Liefde doet ook mede-leven, en ook hier kan je het kruis van de Heer tegenkomen, zoals Maria dat aan de lijve ervaren heeft. Over haar profeteerde Simeon: ‘Je zult door een zwaard doorstoken worden’. Als geen ander zal zij de marteling, de kruisiging, het sterven van haar Zoon doorleven. Dat was geen goedkope ervaring. Het was ver van romantiek. Zij doorleefde het ten volle.
Als Moeder kent zij het lijden wanneer wij lijden omwille van het evangelie, omwille van de Heer, omwille van de Kerk. Net zoals bij Jezus staat ze aan de kant van onze levensweg, staat ze naast ons, om ons te troosten, onze tranen te drogen, en met ons ‘op weg’ te gaan. Laten we haar moeder-zijn voor ieder van ons niet vergeten.
Lieve mensen, laten we op deze dag waar we de Opdracht van de Heer vieren – Maria Lichtmis – licht zijn voor elkaar; Gods licht. Laten we stralen, licht geven rondom ons; warmte, genegenheid, vriendschap. En wel in naam van de Heer.
Even over iets anders:
Deze week was ik in gesprek met een groepje mensen met dementie uit het woonzorgcentrum waar ik werk. Ik had hen verzameld in onze kapel. We zaten in een kring met een groot Mariabeeld in het midden. Nadat ieder, op zijn eigen wijze, verwoord had waarvoor hij of zij wilde bidden plaatsen we brandende theelichtjes bij Maria. Mooi en ontroerend. Daarna hielden we een babbel over Maria-Lichtmis. Toen ik vroeg waar ze het eerst aan dachten bij Maria-Lichtmis zeiden enkelen vrijwel onmiddellijk: ‘Pannenkoeken’. Ah ja… traditie. Ik was benieuwd of ze de betekenis van de pannenkoeken op Maria-Lichtmis kenden. Dus ik vroeg: ‘Weet er iemand van waar de pannenkoeken komen met Maria-Lichtmis?’. Het was stil. Er kwam niet onmiddellijk een antwoord. Op de moment dat ik zelf het woord wilde nemen, antwoordde één van onze bewoners die normaal heel weinig zegt: ‘Ik denk dat ik het weet’. ‘Ok’, zei ik, ‘we luisteren’. ‘Van den Aldi’ zei hij.
Heerlijk toch 😉
Een mooi feest voor ieder van u !
kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.
Laten wij bidden
Vader,
mogen wij, in naam van de Heer, licht zijn voor elkaar, licht in deze wereld. Moge Gij U door ons heen openbaren. Ja, moge uw liefde door ons ten diepste geëerd worden door haar handen en voeten te geven; zowel bij zonneschijn als bij donderwolken.
In Christus’ naam. Amen.
De Bijbelteksten zijn ontleend aan de NBV21, © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.
De korte inleidingen op de lezingen zijn van de hand van Kris.
Opdracht van de Heer in de tempel
– Maria Lichtmis –
feest
Naar analogie met de traditie in de oude Kerk van Jeruzalem herdenken wij op deze dag hoe Jezus, zoals de joodse wet dat voorschrijft, veertig dagen na zijn geboorte in de tempel aan God wordt opgedragen. Net als de Openbaring des Heren (Driekoningen) en het Doopsel van Jezus in de Jordaan viert dit feest een aspect van de veelvormige openbaring des Heren: bij zijn opdracht wordt het kind van Maria door Simeon in de tempel erkend als ‘het Heil dat God heeft bereid voor de volkeren en als een Licht dat voor de heidenen straalt’.
Daarom is deze dag allereerst een feest des Heren – in de traditie van de Oosterse Kerken spreekt men van ‘Ontmoeting van de Heer’ – en eigenlijk pas daarna ook een Mariafeest.
De benaming ‘Maria Lichtmis’ herinnert aan de kaarsenprocessie als een hulde aan Maria. De liturgie van deze dag ziet die processie eerder als de opgang naar het huis van God, waar wij de Heer ontmoeten bij het breken van het brood in afwachting van zijn wederkomst in heerlijkheid.
Het feest van de ‘Opdracht van de Heer’ in de tempel wordt op de dag zelf (2 februari) gevierd, ook als die op een zondag valt. Diezelfde dag wordt ook het feest van de ‘Sedes sapientiae’ gevierd, de beschermheilige van de Katholieke Universiteit van Leuven gevierd. Traditiegetrouw reikt de Leuvense universiteit op haar patroonsfeest dan enkele eredoctoraten uit aan persoonlijkheden die zich in wetenschappelijk of maatschappelijk opzicht hebben onderscheiden.
Reiniging en opdracht
Lucas vertelt in zijn evangelie (Lc 2,22-40) hoe Jozef en Maria het kind Jezus veertig dagen na zijn geboorte naar Jeruzalem brachten om het toe te wijden aan God. De wet van Mozes schrijft immers voor dat een vrouw veertig dagen na de geboorte van haar zoon naar de tempel moet gaan om ‘gereinigd’ te worden. Een voorschrift waarnaar de oude Latijnse naam van het feest zo goed als letterlijk verwijst: ‘In purificatione Beatae Mariae Virginis’ of het feest van de zuivering van de zalige maagd Maria.
Een tweede element is de ‘opdracht van Jezus’ in de tempel. De wet des Heren schrijft namelijk ook voor dat de eerstgeborene van het mannelijke geslacht aan de Heer moet worden toegewijd en dat daarbij een koppel tortels of twee jonge duiven moeten worden geofferd. Als Jozef en Maria met Jezus de tempel binnenkomen, stapt de oude, vrome en door de heilige Geest geleide Simeon op hen af. Hij neemt het kind in zijn armen en dankte God. Nu was immers in vervulling gegaan wat de heilige Geest hem had voorzegd: dat hij niet zou sterven voordat hij de Messias had aanschouwd. Simeon noemt het kind ‘een Licht dat een openbaring zal zijn voor de heidenen en een glorie voor uw volk Israël’ (Lc 2,32). Maar diezelfde Simeon voorspelt Maria ook dat Jezus een omstreden teken zal zijn en dat het leed ook haarzelf niet zal worden bespaard: “Ook door uw ziel zal een zwaard gaan” (Lc 2,35).
Ontmoeting van de Heer
In de Oosterse Kerken heet het feest ‘Ontmoeting van de Heer’: de Messias ontmoet in de oude Simeon het volk van Israël. Jezus wordt opgedragen aan God en openbaart zich als Messias, als Christus aan het volk van God. In die ontmoeting speelt Maria een onvervangbare rol: zij ‘draagt’ het kind. In de evangeliën en in de oude liturgische feesten staat Maria nooit alleen, maar altijd in functie van Christus. Dat is ook vanaf het eerste begin de traditie om Maria af te beelden: met het kind op schoot, later op de arm.
In dat dragen van het kind staat Maria tot voorbeeld voor de kerkgemeenschap. Zoals Moeder Maria het doet, zo mag de christelijke gemeenschap doen: gehoor geven aan God die haar roept om Jezus te ontvangen (Boodschap), de grote hoop die God in haar wekt, delen met anderen (Bezoek), Jezus mens laten worden in haar midden (Kerstmis), de plaats worden waar arme herders, maar ook zoekende wijzen Jezus vinden (Openbaring van de Heer) en Jezus dragen naar de mensen (Lichtmis).
En de oude vrome Simeon begroet Jezus de Messias met woorden van licht: Licht dat voor de heidenen straalt, glorie voor uw volk Israël. Het licht is dan ook het centrale teken van dit feest: Licht-mis. Wij ontvangen een branden kaarsje en houden een processie: wij gaan, met het lichtje dat wij ontvangen, op weg. En na de viering nemen we het licht mee naar huis om het uit te dragen naar anderen.
Opdracht van de Heer, door Jan van ’t Hoff
Laten wij bidden
Vader,
mogen wij, in naam van de Heer, licht zijn voor elkaar, licht in deze wereld. Moge Gij U door ons heen openbaren. Ja, moge uw liefde door ons ten diepste geëerd worden door haar handen en voeten te geven; zowel bij zonneschijn als bij donderwolken.
In Christus’ naam. Amen.