15 sept – O.L.-Vrouw van Smarten
Gedachtenis – eigen lezingen
Uit de brief van Paulus aan de Hebreeën 5, 7-9
Christus, oorzaak van eeuwige redding.
Broeders en zusters,
Christus heeft tijdens zijn leven op aarde onder tranen en met luide stem gesmeekt en gebeden tot Hem die Hem kon redden van de dood, en werd verhoord vanwege zijn diep ontzag voor God. Hoewel Hij zijn Zoon was, heeft Hij moeten lijden, en zo heeft Hij gehoorzaamheid geleerd. En toen Hij naar de uiteindelijke volmaaktheid gevoerd was, werd Hij voor allen die Hem gehoorzamen een bron van eeuwige redding, omdat God Hem heeft uitgeroepen tot hogepriester zoals Melchisedek.
Psalm 31, 2-6
Refr.: Red mij, Heer, door uw genade.
Bij U, Heer, schuil ik,
maak mij nooit te schande.
Bevrijd mij en doe mij recht.
Hoor mij, haast U mij te helpen,
wees voor mij een rots, een toevlucht,
een vesting die mij redding biedt.
U bent mijn rots, mijn vesting,
U zult mijn gids zijn,
mij leiden, tot eer van uw Naam,
U zult mij losmaken
uit het net dat voor mij is gespannen,
U bent mijn toevlucht.
In uw hand leg ik mijn geest,
Heer, trouwe God, verlos mij.
Vers voor het evangelie
Alleluia.
Zaligt zijt gij, Maria,
zonder te sterven
hebt gij onder het kruis van de Heer
de palm van de marteldood verdiend.
Alleluia.
Uit het evangelie volgens Johannes 19, 25-27
‘Ziedaar uw moeder’.
Bij het kruis van Jezus stonden zijn moeder en haar zus, en Maria, de vrouw van Klopas, en Maria van Magdala.
Toen Jezus zijn moeder zag staan, en bij haar de leerling van wie Hij veel hield, zei Hij tegen zijn moeder: ‘Vrouw, dat is uw zoon,’ en daarna tegen de leerling: ‘Dat is je moeder.’
Vanaf dat moment nam die leerling haar bij zich in huis.
Van Woord naar leven
Vandaag gedenkt de Kerk Maria als Onze-Lieve-Vrouw van Smarten. Men noemt haar ook wel eens Onze-Lieve-Vrouw van de zeven weeën, wat ik persoonlijk rijker vindt. Weeën, zoals een barende vrouw die kent, doen pijn, maar het is een pijn die onlosmakelijk verbonden is met het nieuwe leven dat weldra uit de moederschoot zal komen. Het lijden dat Maria gekend heeft had niet het laatste woord, zoals dat ook niet bij haar Zoon was, en zoals dat ook niet is in de Kerk. Christelijk lijden, verbonden met de Heer, betekent nooit een eindpunt, maar veeleer een weg van nieuw leven; hetzij voor jezelf, hetzij voor anderen, hetzij voor komende generaties.
Naar Maria mogen we kijken als onze Moeder. Het evangelie van vandaag verhaalt hoe Jezus vanop het kruis zijn eigen moeder schenkt als moeder aan Johannes. En we lezen dat Johannes haar bij zich in huis neemt. Ook aan ons schenkt Jezus zijn moeder als onze moeder, en net zoals Johannes mogen wij haar bij ons in huis nemen. Dat betekent: we mogen Maria in ons leven welkom heten als onze moeder.
Ik denk dat het goed is, en belangrijk, Maria in ons leven welkom te heten. Niet als concurrent van haar Zoon, maar eenvoudig als moeder. Wanneer we bidden, zal zij ons voorgaan in het gebed. Ze zal met ons mee bidden. Ze zal voor ons bidden opdat we in de gave van de Geest zouden bidden. Ze zal ons bij de hand nemen om ons te brengen in de genade van haar Zoon, en alzo in de wil van de Vader. Ze zal ons ten diepste begeleiden op onze weg naar eenwording met Jezus. Dus geen concurrent van Jezus, maar een aanwezige moeder die het beste voorheeft met haar kinderen.
Laten we haar, naar het voorbeeld van Johannes, opnemen in ons levenshuis.
Een gezegende donderdag,
kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.
Laten wij bidden
Maria,
U heten wij welkom in ons leven, als onze moeder door uw Zoon geschonken. Wil ons bij de hand nemen en met ons bidden, opdat het vuur van de Geest ons in Christus mag neigen, levend in zijn ‘ja’ tot de Vader.
In zijn naam. Amen.
De Bijbelteksten zijn ontleend aan de NBV21, © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.
De korte inleidingen op de lezingen zijn van de hand van Kris.
Onze Lieve Vrouw van Smarten
Op 15 september, daags na het feest van Kruisverheffing, gedenkt de Kerk de zeven lijdensmomenten van Maria. Deze gedachtenis heet in het Nederlands taalgebied Onze-Lieve-Vrouw van Smarten.
Mater Dolorosa
‘Onze Lieve Vrouw van Smarten’ en ‘Moeder van Smarten’ (Latijn: Mater Dolorosa, of: Beata Maria Virgo Perdolens) behoren tot de vele aanduidingen van de Heilige Maagd Maria.
Achtergrond
Het gebruik om in lange litanieën het lijden van Christus’ moeder te bezingen stamt uit het oosters christendom. In de middeleeuwen zijn ook de gelovigen in de westerse kerk Maria’s smarten gaan vereren. Een speciale dag ter gedachtenis aan haar lijden werd voor het eerst vastgesteld door de Provinciale Synode van Keulen in 1413. Deze synode was een reactie op het optreden van de Hussieten, aanhangers van de Boheemse theoloog en reformator Jan Hus. Onze-Lieve-Vrouw-van-Smarten werd ingesteld als een blijk van eerherstel vanwege de iconoclastische activiteiten van de Hussieten. De synode stelde deze gedachtenis vast op de vierde vrijdag na Pasen.
Zeven smarten
Vanwege de bijzondere betekenis van het getal zeven werden er zeven smarten van Maria onderscheiden. Deze smarten (in oudere en Vlaamse literatuur ook wel ‘de zeven weeën’ genoemd) gaan waarschijnlijk terug op de responsories van de Metten, waar ze voor het eerst als zevental werden gepresenteerd. Het betreft hier:
I. De lijdensvoorzegging door Simeon (Lc. 2: 34-35);
II. De vlucht naar Egypte (Mt. 2:13);
III. Het verlies van het goddelijk Kind in de tempel (Lc. 2, 43-45);
IV. De ontmoeting met haar kruisdragende Zoon (Lc. 23:25);
V. Jezus sterft aan het Kruis (Joh.19:25);
VI. Maria ontvangt haar gestorven Zoon (Mt. 27:57-59);
VII. Maria bij de graflegging van Jezus (Joh. 19 40-42).
Tot de oudst bekende literatuur over de zeven smarten behoort een traktaatje van de kerkleraar Sint Bernardus van Clairvaux, dat in de Nederlandse literatuur werd omgewerkt in verschillende ‘Marienclagen’.
Servieten van Maria
De Orde der Servieten van Maria werd in 1233 opgericht door zeven vooraanstaande Florentijnen. In 1264 stichtte deze orde een vereniging ter bevordering van de devotie tot de zeven smarten van Maria. Zij brachten een rozenkrans in omloop met zeven tientjes, speciaal bedoeld om de zeven smarten te overdenken.
Iconografie
Iconografisch wordt Onze Lieve Vrouw van Smarten weergegeven met zeven zwaarden die haar hart doorboren. Ook worden de verschillende smarten afzonderlijk weergegeven. De bekendste daarvan is de Piëta (Italiaans: Pietà), een afbeelding van de Heilige Maagd met het lichaam van haar overleden Zoon op schoot. Veel voorkomend zijn ook beelden van Maria die weent. Daarbij zijn de tranen vaak weergegeven door kristallen.
Feest van de Zeven Smarten
Het feest van de Zeven Smarten werd oorspronkelijk door de Servieten van Maria ingesteld. In 1688 verleende paus Innocentius XI officiële goedkeuring aan deze gedachtenis, die sindsdien geldt als een van de zogenoemde kleine Mariafeesten. Paus Benedictus XIII schreef het feest in 1727 voor de gehele Kerk voor. Het werd onder de naam Compassio van O.L. Vrouw gevierd op de vrijdag vóór Passiezondag. Paus Pius VII stelde de datum in 1814 (na zijn bevrijding uit Napoleons gevangenschap) vast op 15 september. Deze datum hangt samen met het feest van Kruisverheffing op de dag ervoor. Op 14 september gedenkt de Kerk de Verlossing die aan het Heilig Kruis werd gebracht.
Stabat Mater
In het Officie van Onze-Lieve-Vrouw-van-Smarten wordt als hymne het Stabat Mater gezongen.
Patrones van Slowakije
Onze Lieve Vrouw van Smarten is de patrones van Slowakije, de staat Mississippi in de Verenigde Staten en de Italiaanse stad Mola di Bari. In Nederland zijn kerken aan haar gewijd in Oud-Zevenaar, Roosendaal, Bergharen en Hoorn. Ook de kluiskerk in Warfhuizen is aan haar gewijd.
Bron: KRO-NCRV
Laten wij bidden
Maria,
U heten wij welkom in ons leven, als onze moeder door uw Zoon geschonken. Wil ons bij de hand nemen en met ons bidden, opdat het vuur van de Geest ons in Christus mag neigen, levend in zijn ‘ja’ tot de Vader.
In zijn naam. Amen.