14 sept – Kruisverheffing
Feest – eigen lezingen
Uit de brief van Paulus aan de Filippenzen 2, 6-11
Christus heeft totaal willen afzien van zijn macht en praal. Hij heeft zichzelf vernederd onder de mensen tot de dood van een slaaf. Zo gaf Hij zich als mens aan de anderen en opende Hij voor ons de weg tot de verrijzenis.
Broeders en zusters,
Hij, die de gestalte van God had, maakte er geen aanspraak op aan God gelijk te zijn, maar deed afstand van zijn positie en nam de gestalte aan van een dienaar. Hij werd gelijk aan de mensen, en als mens verschenen heeft Hij zich vernederd en werd gehoorzaam tot in de dood – de dood aan het kruis. Daarom heeft God Hem hoog verheven en Hem de naam geschonken die elke naam te boven gaat, opdat in de naam van Jezus elke knie zich zal buigen, in de hemel, op de aarde en onder de aarde, en elke tong zal belijden: ‘Jezus Christus is Heer,’ tot eer van God, de Vader.
Psalm 78, 1 + 2 + 34 + 35 + 36 + 37 + 38
Refr.: Laten we nooit vergeten wat God heeft gedaan!
Luister, mijn volk, naar wat ik leer,
hoor de woorden uit mijn mond.
Ik open mijn mond voor een wijze les,
spreek uit wat sinds lang verborgen is.
Zodra er doden vielen, zochten zij God,
zij kwamen tot inkeer en verlangden naar Hem,
dachten eraan dat God hun rots was,
God, de Allerhoogste, hun bevrijder.
Maar zij bedrogen Hem met hun mond,
met hun tong logen zij Hem voor,
hun hart was niet aan Hem gehecht,
zij waren zijn verbond niet trouw.
Uit erbarmen bedekte Hij hun zonde,
Hij wilde geen dood en verderf,
dikwijls bedwong Hij zijn toorn
en joeg Hij het vuur van zijn woede niet aan.
Vers voor het evangelie
Alleluia.
Wij aanbidden en loven U, Christus,
omdat U door uw heilig Kruis
de wereld hebt verlost.
Alleluia.
Uit het evangelie volgens Johannes 3, 13-17
De Mensenzoon moet hoog verheven worden.
In die tijd zei Jezus tot Nikodemus:
‘Er is toch nooit iemand opgestegen naar de hemel behalve degene die uit de hemel is neergedaald: de Mensenzoon? De Mensenzoon moet hoog verheven worden, zoals Mozes in de woestijn de slang omhooggeheven heeft, opdat iedereen die gelooft, in Hem eeuwig leven heeft. Want God had de wereld zo lief dat Hij zijn enige Zoon heeft gegeven, opdat iedereen die in Hem gelooft niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft. God heeft zijn Zoon niet naar de wereld gestuurd om een oordeel over haar te vellen, maar om de wereld door Hem te redden.
Van Woord naar leven
AFDALING UIT LIEFDE
Geliefde mensen, laten we, vandaag op deze feestdag van de Kruisverheffing, het kruis ten diepste aanschouwen.
Enkele gedachten daarbij.
Vooreerst zien we een trouw van Jezus aan zijn Vader om U tegen te zeggen. Hij had ook kunnen weglopen. Maar Hij nam de volle consequenties op zich wat het volbrengen betrof van zijn opdracht: het verkondigen van zijn Zoon-schap en daarmee de Blijde Boodschap. We kennen het gevolg: kruisiging. Wat een trouw! Om stil van te worden.
Wat we ook zien is een ongelofelijke liefde voor de zondaar. Niet voor de zonde, wél voor de zondaar.
Op het kruis vergaf Hij zijn beulen. Doe het maar na! Over liefde gesproken.
Tientallen gebeurtenissen en parabels vertellen ons in de evangelies over die grote liefde die Hij had voor de zondaar, en zijn verlangen tot genezing van ieder zondig hart. Hij ging de zondige mens opzoeken, voerde met hem het goede gesprek, wilde bij/in hem te gast zijn en deed er alles aan dat de zondaar zich zou keren tot God, vanuit het nieuwe leven dat Hij gaf aan, en was voor, de zondaar.
Op het kruis is Jezus afgedaald tot in de meest donkere krochten van ieders bestaan, want allemaal zijn we ergens wel zondaar. Jezus is ons in het kruis tegemoet gekomen met een liefde die enkel Hij kon geven. Hij was niet vies van ons. Maar al te graag maakte Hij zichzelf vuil om zich te verinnigen met de zondige van God vervreemde mens.
Niet om het daarbij te laten, maar om op zo’n wijze z’n eigen leven met ons te delen dat wij de mogelijkheid in ons zouden dragen met Hem op te staan, genezen van de zonde, levend in zijn Pasen.
Wat een liefde!
We zien ook een ongelofelijke diepe solidariteit met al wie op welke wijze ook aan de kant van de weg ligt. De armen, de uitgestotenen, de vluchtelingen, de verdrukten,… al wie leed en lijdt onder onrecht. Geen lijden was en is Hem onbekend. In een goddelijke solidariteit is Hij deze mensen ten diepste nabij gekomen. Dat deed Hij, en dat doet Hij. Geen afstandelijke nabijheid, maar een presentie van binnenuit. Een ware verinniging met elke lijdende mens door onrecht.
Wat we op het kruis ook zien is eenzelfde diepe liefdevolle solidariteit met al wat broos is in de wereld, met hen die zouden moeten omarmd worden door de mensheid maar dikwijls aan de kant van de samenleving moeten ‘leven’. Denk aan andersvaliden, dementerende ouderen, mensen met een ‘hoekje af’. Hen allen is Jezus zeer innig nabij gekomen op het kruis. Meer: met hen ging en gaat Hij mee, onzichtbaar, van binnenuit. Zalig zij die de Heer erkennen en beminnen in al wat broos is in deze wereld.
Op het kruis is Jezus aanwezig gekomen in ieders kwetsbaarheid. Hij is kwetsbaar geworden met de kwetsbaren; met allen dus, ook met ieder van ons. In deze kwetsbaarheid daalt Hij af en verinnigt Hij zich met ieder. Daar tilt Hij ons op door zijn leven te geven.
Wel, geliefde mensen, wie deze zelfgave van Christus toelaat diep in zichzelf, leeft in Gods verlossing. Onze kwetsbaarheid zal onze kracht worden, door het leven van de Heer. Het meest kwetsbare dat er bestaat, de ware liefde, zal in Hem tot volle bloei komen, sterker als ooit tevoren.
Wie zich zo kan toevertrouwen aan de Heer, vanuit de stille gloed van de Geest, leeft in Gods verlossing, en mag zich gered weten.
Genoeg woorden. Laat ons het kruis, de Gekruisigde, aanschouwen, diep dankbaar om de weg die Hij voor ieder van ons gegaan is.
Wat een afdaling. Wat een liefde!
Laat ons bidden
Gebed van Franciscus van Assisi tot de Gekruisigde
Hoogste, roemrijke God,
verlicht de duisternis van mijn hart,
en geef mij het ware geloof,
de gegronde hoop,
en de onverdeelde liefde,
het aanvoelen en de kennis, Heer,
om uw heilige en waarachtige opdracht
te kunnen volbrengen.
Door Christus, onze Heer.
Amen.
Moge het aanschouwen van Christus’ kruis voor ieder van u een genadevol gebeuren zijn.
Alle Goeds,
kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.
De Bijbelteksten zijn ontleend aan de NBV21, © Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.
De korte inleidingen op de lezingen zijn van de hand van Kris.
Kruisverheffing
Kruisverheffing (Latijn: Exaltatio Sanctae Crucis) is een feest in de liturgie van de Katholieke Kerk. Het feest, dat ook bestaat in de Orthodoxe, de Anglicaanse en delen van de Lutherse Kerk, wordt gevierd op 14 september.
Achtergrond
Het feest gaat terug tot de zogenoemde Helenalegende. Deze legende beschrijft hoe de heilige keizerin Helena, de moeder van keizer Constantijn de Grote, rond het jaar 325 een visioen zou hebben gehad. Daarin werd haar opgedragen naar Jeruzalem te trekken om aldaar het Kruis waaraan Christus was gestorven te gaan vinden. Dit verhaal is beschreven door de kerkvader Eusebius van Caesarea. Haar reis naar Jeruzalem zou een ware triomftocht zijn geworden, waarbij zij – hier en daar kerken stichtend – ook de relikwieën van de Drie Koningen zou hebben gevonden. Belangrijker was haar vondst van het graf van Christus (waarboven keizer Constantijn vervolgens de Heilig-Grafkerk liet verheffen) en de vondst van delen van het Heilig Kruis. Het Kruis zou zijn geïdentificeerd door Makarios, de patriarch van Jeruzalem. De Heilig-Kruisvinding (de gedachtenis aan deze gebeurtenis) werd al snel een feest in de Katholieke Kerk en werd gevierd op 3 mei. Sint Helena nam de overblijfselen van het Kruis deels mee naar Constantinopel en Rome. In Rome worden ze bewaard in de basiliek van Santa Croce in Gerusalemme, een kerk die deels werd gebouwd naast en boven de overblijfselen van het paleis van Helena.
14 september
Hoewel het onbekend is wanneer het feest van Kruisverheffing werd ingesteld, is duidelijk dat de datum van 14 september is gekozen omdat 13 september de wijdingsdag is van de Heilig-Grafkerk in Jeruzalem. Daags na de herdenking van deze wijding werd steeds het Heilig Kruis vereerd, niet zozeer als herinnering aan het lijden van Christus, maar als aanbidding van het Kruis als teken van verlossing van de mensheid. Beeltenissen van het Kruis werden op die dag, letterlijk, omhoog gehouden om ze te tonen aan het volk. Vandaar de naam ‘Kruisverheffing’. Een afgeleide van dit ritueel is nog steeds aanwezig in de liturgie van Goede Vrijdag, wanneer de priester het kruis omhoogheft en zingt: Ecce lignum crucis, in quo salus mundi pependit. Venite adoremus! (‘Zie het kruishout dat de verlossing van de wereld heeft gebracht! Laat ons aanbidden’).
Liturgie
De liturgische kleur van het feest is rood. Tijdens de liturgie is als eerste lezing voorgeschreven een lezing uit Numeri 21, waarin Mozes het volk Israëls wapent tegen de plaag van de vurige slangen, door in opdracht van de Heer een koperen slang te maken, die gesteld wordt op een stang en bij de aanschouwing waarvan zijn volk beschermd is tegen deze dodelijke plaag. Deze lezing vindt zijn echo in de evangelielezing, genomen uit Johannes (3,13-17) waar Jezus in gesprek met Nicodemus zegt: ”Gelijk Mozes de slang in de woestijn verhoogd heeft, alzo moet de Zoon des mensen verhoogd worden.” In de prefatie wordt een tegenstelling tussen het hout van de Boom der Kennis (die dood en verderf gezaaid heeft) en het hout van het Kruis (dat verlossing geschonken heeft) expliciet gemaakt.
Benedictus
In de kloosterregel van Sint Benedictus wordt vastgesteld dat na het feest van de Kruisverheffing de kleine vasten begint. Deze vastentijd duurt korter dan de gewone vasten (die duren van Aswoensdag tot Paaszondag). Doordat de Kruisverheffing in de Regel van Benedictus wordt genoemd, gelden de benedictijnen en cisterciënzers als grote promotors van het feest in Europa. Veel kerken die zijn toegewijd aan het Heilig Kruis worden door de benedictijnen bediend.
O.L.V. van Smarten
Daags na het feest van Kruisverheffing gedenkt de Kerk Onze Lieve Vrouw van Smarten. Deze dag staat in het teken van het verdriet van Maria, staande onder het Kruis waaraan haar Zoon stierf. Op die dag wordt de bekende hymne Stabat mater gezongen.
Kerken in Nederland en Vlaanderen
Aan het Heilig Kruis zijn verschillende kerken in Nederland en Vlaanderen gewijd. In Raalte, Cadier en Keer, Rotterdam en Zoeterwoude treft men kerken van het Heilig Kruis aan. Evenzo in bijvoorbeeld Sint-Kruis, Jesseren, Lottenhule en Lebbeke.
Stavros
In het Grieks heet het feest Verheffing van het Kostbaar Kruis (Ύψωσις του Τιμίου Σταυρού – Ipsosis tou timiou Stavrou). In Griekenland is de populaire naam voor het feest Stavroula of gewoon Stavros. In de Orthodoxe Kerk is het een verplichte rust- en vastendag.
Bron: KRO-NCRV
Van Woord naar leven
AFDALING UIT LIEFDE
Geliefde mensen, laten we, vandaag op deze feestdag van de Kruisverheffing, het kruis ten diepste aanschouwen.
Enkele gedachten daarbij.
Vooreerst zien we een trouw van Jezus aan zijn Vader om U tegen te zeggen. Hij had ook kunnen weglopen. Maar Hij nam de volle consequenties op zich wat het volbrengen betrof van zijn opdracht: het verkondigen van zijn Zoon-schap en daarmee de Blijde Boodschap. We kennen het gevolg: kruisiging. Wat een trouw! Om stil van te worden.
Wat we ook zien is een ongelofelijke liefde voor de zondaar. Niet voor de zonde, wél voor de zondaar.
Op het kruis vergaf Hij zijn beulen. Doe het maar na! Over liefde gesproken.
Tientallen gebeurtenissen en parabels vertellen ons in de evangelies over die grote liefde die Hij had voor de zondaar, en zijn verlangen tot genezing van ieder zondig hart. Hij ging de zondige mens opzoeken, voerde met hem het goede gesprek, wilde bij/in hem te gast zijn en deed er alles aan dat de zondaar zich zou keren tot God, vanuit het nieuwe leven dat Hij gaf aan, en was voor, de zondaar.
Op het kruis is Jezus afgedaald tot in de meest donkere krochten van ieders bestaan, want allemaal zijn we ergens wel zondaar. Jezus is ons in het kruis tegemoet gekomen met een liefde die enkel Hij kon geven. Hij was niet vies van ons. Maar al te graag maakte Hij zichzelf vuil om zich te verinnigen met de zondige van God vervreemde mens.
Niet om het daarbij te laten, maar om op zo’n wijze z’n eigen leven met ons te delen dat wij de mogelijkheid in ons zouden dragen met Hem op te staan, genezen van de zonde, levend in zijn Pasen.
Wat een liefde!
We zien ook een ongelofelijke diepe solidariteit met al wie op welke wijze ook aan de kant van de weg ligt. De armen, de uitgestotenen, de vluchtelingen, de verdrukten,… al wie leed en lijdt onder onrecht. Geen lijden was en is Hem onbekend. In een goddelijke solidariteit is Hij deze mensen ten diepste nabij gekomen. Dat deed Hij, en dat doet Hij. Geen afstandelijke nabijheid, maar een presentie van binnenuit. Een ware verinniging met elke lijdende mens door onrecht.
Wat we op het kruis ook zien is eenzelfde diepe liefdevolle solidariteit met al wat broos is in de wereld, met hen die zouden moeten omarmd worden door de mensheid maar dikwijls aan de kant van de samenleving moeten ‘leven’. Denk aan andersvaliden, dementerende ouderen, mensen met een ‘hoekje af’. Hen allen is Jezus zeer innig nabij gekomen op het kruis. Meer: met hen ging en gaat Hij mee, onzichtbaar, van binnenuit. Zalig zij die de Heer erkennen en beminnen in al wat broos is in deze wereld.
Op het kruis is Jezus aanwezig gekomen in ieders kwetsbaarheid. Hij is kwetsbaar geworden met de kwetsbaren; met allen dus, ook met ieder van ons. In deze kwetsbaarheid daalt Hij af en verinnigt Hij zich met ieder. Daar tilt Hij ons op door zijn leven te geven.
Wel, geliefde mensen, wie deze zelfgave van Christus toelaat diep in zichzelf, leeft in Gods verlossing. Onze kwetsbaarheid zal onze kracht worden, door het leven van de Heer. Het meest kwetsbare dat er bestaat, de ware liefde, zal in Hem tot volle bloei komen, sterker als ooit tevoren.
Wie zich zo kan toevertrouwen aan de Heer, vanuit de stille gloed van de Geest, leeft in Gods verlossing, en mag zich gered weten.
Genoeg woorden. Laat ons het kruis, de Gekruisigde, aanschouwen, diep dankbaar om de weg die Hij voor ieder van ons gegaan is.
Wat een afdaling. Wat een liefde!
Laat ons bidden
Gebed van Franciscus van Assisi tot de Gekruisigde
Hoogste, roemrijke God,
verlicht de duisternis van mijn hart,
en geef mij het ware geloof,
de gegronde hoop,
en de onverdeelde liefde,
het aanvoelen en de kennis, Heer,
om uw heilige en waarachtige opdracht
te kunnen volbrengen.
Door Christus, onze Heer.
Amen.
Moge het aanschouwen van Christus’ kruis voor ieder van u een genadevol gebeuren zijn.
Alle Goeds,
kris
Reageren of uitwisselen betreffende de overweging kan via de blog Van Woord naar leven.